Στις 25 Μαίου 1973, το απόγευμα, το αντιτορπιλικό Βέλος αγκυροβολεί έξω από το λιμάνι του Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, στην περιοχή της Ρώμης. Πρωτεργάτης του Κινήματος του Ναυτικού κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ο Παππάς εγκατέλειψε νατοϊκή άσκηση με το Α/Τ Βέλος στο Τυρρηνικό Πέλαγος και το οδήγησε στην Ιταλία ζητώντας πολιτικό άσυλο το οποίο και δόθηκε τελικά από την κυβέρνηση της χώρας στον ίδιο και στο πλήρωμα. Μαζί του, έξι αξιωματικοί και 25 υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού. Ολοι τους αποφασισμένοι να αντισταθούν στη χούντα της Αθήνας.
Το ζήτημα γίνεται αμέσως πρωτοσέλιδο στην Ιταλία και όχι μόνον: εκτενέστατα σχετικά δημοσιεύματα εμφανίζονται ακόμα και σε ιαπωνικές εφημερίδες. Το πλήρωμα εκφράζει την ομόθυμη επιθυμία του να αντιμετωπισθούν τα μέλη του ως πολιτικοί πρόσφυγες. Η «κυβέρνηση» στην Αθήνα και η ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη, τα χάνουν. Ο Παππάς γίνεται αμέσως σύμβολο ενός αγώνα που το ηθικό του αίτημα ξεπερνά κατά πολύ τα ελληνικά σύνορα.
Οι φωτογραφίες των αξιωματικών και των ναυτών του Βέλος με πίσω τους απλωμένη την ελληνική σημαία κάνουν το γύρο του κόσμου. Από όλη την Ευρώπη φτάνουν εφημερίδες και δίκτυα, αλλά και έλληνες που θέλουν να τους συναντήσουν. Στις δηλώσεις τους, οι έλληνες αξιωματικοί αναφέρονται στην πίστη τους στη νομιμότητα, τη δημοκρατία, την πατρίδα. Ο Παππάς ασκεί σκληρή κριτική στη στάση του ΝΑΤΟ έναντι της χούντας.
Παρουσιάζει στοιχεία για την αντίδραση πολλών αξιωματικών σε αυτή και η δικτατορία τα παρακολουθεί όλα αυτά σε «ζωντανή μετάδοση»… Η κυβέρνηση Αντρεότι δέχεται αφόρητες πιέσεις από την ελληνική «κυβέρνηση», και ίσως όχι μόνον, για να μην παράσχει το πολιτικό άσυλο. Επιβάλλονται ορισμένα περιοριστικά μέτρα στα μέλη του πληρώματος, κάτι που καταδικάζει σύσσωμος ο ιταλικός Τύπος ο οποίος ζητά από τη Ρώμη να δεχθεί το αίτημά τους. Επιστολές συμπαράστασης φτάνουν από όλο τον κόσμο. Τις αμέσως επόμενες ημέρες, η χούντα ζητά πίσω το σκάφος. Αναγκάστηκε να αποστείλει στην Ιταλία νέο πλήρωμα για να το φέρει ξανά στην Ελλάδα.
Παρά την αποτυχία του Κινήματος του Ναυτικού, η κίνηση αυτή του ναυάρχου Παππά, έδωσε μια νέα πνοή στην ελληνική αντίσταση κατά της χούντας και είχε τεράστια απήχηση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Η δικτατορία ανησύχησε πάρα πολύ όχι μόνον για την ίδια την πράξη του Παππά και την επίδρασή της, αλλά και επειδή πληροφορίες της έλεγαν ότι σε αυτή την υπόθεση εμπλέκονταν και άλλοι παράγοντες εκτός Ελλάδος: βασική ανησυχία των χουντικών είναι το αν το καθεστώς τους κινδυνεύει από μία νέα, ευρύτερη κίνηση εναντίον του τόσο από τον Κωνσταντίνο όσο και από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, αλλά και από ξένες κυβερνήσεις οι οποίες, έξι χρόνια μετά την επικράτηση της χούντας, ίσως επιθυμούν πλέον την επιστροφή της Ελλάδας στην ομαλότητα.
Ο Παπαδόπουλος και οι λοιποί χουντικοί βρίσκονται μπροστά στο ερώτημα αν οι ΗΠΑ έχουν κάποια σχέση με αυτή την κίνηση: πάντως, το γεγονός είναι ότι λίγες μόνον ημέρες μετά τον κατάπλου του Βέλος στην Ιταλία, η χούντα θα κηρύξει έκπτωτη τη δυναστεία, την Παρασκευή 1η Ιουνίου 1973.
Πέρα από την τεράστια σημασία της για το ηθικό των Ελλήνων και για τη διεθνή κατανόηση του ζητήματος της χούντας, σημαντική διάσταση της πράξης του Παππά, του Βέλος και των ανδρών του, υπήρξε η έγερση αμφιβολιών για το κατά πόσο η Ελλάδα, υπό το δικτατορικό καθεστώς, μπορούσε να αποτελέσει αξιόπιστη δύναμη στην περιοχή και στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Το «Βέλος», σκάφος ναυπηγηθέν το 1942, αναβαθμίστηκε το 1958 και είχε δοθεί στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ στα πλαίσια της στρατιωτικής βοήθειας το 1959 με πρώτο του κυβερνήτη τον ναύαρχο Γεώργιο Μόραλη, μία άλλη σημαντική μορφή του Πολεμικού Ναυτικού, με δράση στον «Αγώνα έξω» κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το σκάφος συμμετείχε στον αγώνα εναντίον του Αττίλα στην Κύπρο, ενώ παροπλίστηκε το 1991 για να γίνει μουσείο στο ναύσταθμο Σαλαμίνας.
Τιμώντας τη μακρά παράδοση του όπλου του, ο ναύαρχος Παππάς υπήρξε ένας από τους πλέον δημοκρατικούς αλλά και στρατιωτικά επαρκείς αξιωματικούς του όπλου, αλλά και ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλλε όσο λίγοι στην αποκατάσταση των δεσμών και της εμπιστοσύνης μεταξύ του πολιτικού κόσμου και του στρατεύματος στην Ελλάδα μετά τη χούντα.
Δήλωση του πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά
Δήλωση του Πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά για την απώλεια του Ναυάρχου Νίκου Παππά:
«Ο Ναύαρχος Νίκος Παππάς, ο Κυβερνήτης του θρυλικού αντιτορπιλικού “Βέλος” έφυγε από κοντά μας.
Άφησε, όμως, απαράμιλλες παρακαταθήκες αγώνων και προσφοράς στην Πατρίδα μας.
Τίμησε το Πολεμικό Ναυτικό και τις Ένοπλες Δυνάμεις, σε δύσκολους και σκοτεινούς καιρούς.
Έγινε, με την πρωταγωνιστική συμμετοχή του στο Κίνημα του Ναυτικού, σύμβολο των αγώνων για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Κέρδισε, επάξια, εξέχουσα θέση στις σελίδες της νεότερης Ιστορίας μας.
Κέρδισε το θαυμασμό, την εκτίμηση και την ευγνωμοσύνη των Ελλήνων.
Η μνήμη του θα είναι αιώνια».
