Οι αισθητά χαμηλότερες τιμές πετρελαίου έχουν αναστατώσει τις χρηματαγορές και περιπλέκουν την οικονομική πολιτική σε όλο τον κόσμο. Επιμέλεια Μιχάλης Παναγιώτου.
Αλλά ο “πετρελαϊκός Αρμαγεδδών” δεν είναι τελείως κακός – και τα οφέλη του επεκτείνονται και πέραν του χαμηλότερου κόστους για τους καταναλωτές. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου ασκεί επίσης ευεργετική πίεση σε ορισμένα από τα πιο δυσάρεστα καθεστώτα του κόσμου.
Πολλοί μεγάλοι εξαγωγείς πετρελαίου απλούστατα δεν είναι το είδος των χωρών που θα ήθελε κανείς να γνωρίσει στη μητέρα του. Μόνο ένας από τους δέκα κορυφαίους εξαγωγείς πετρελαίου του κόσμου (ο Καναδάς), βαθμολογήθηκε ως “ελεύθερος” από την οργάνωση “Freedom House”. Πολλοί κατατάσσονται κοντά στο τέλος της λίστας διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας. Δαπανούν πολλά χρήματα στις ένοπλες δυνάμεις τους και στις υπηρεσίες ασφαλείας. Και σε πολλές περιπτώσεις – όπως για παράδειγμα στη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα – η γενναιοδωρία των υδρογονανθράκων τους, τούς επιτρέπει να εκφοβίζουν γειτονικές χώρες, να τροφοδοτούν τον τυχοδιωκτισμό και εν γένει εκπέμπουν έναν όλεθρο.
Έχοντας τεράστια αποθέματα χρήματος από το πετρέλαιο, οι ηγέτες αυτών των κρατών είναι λιγότερο υπόλογοι στους πολίτες τους, στους οποίους δεν χρειάζεται να βασίζονται για τη φορολογία. Έχουν χρησιμοποιήσει τα χρήματα για να δωροδοκήσουν ή να καταστείλουν τους αντιπάλους τους, περιορίζοντας τα πολιτικά δικαιώματα και συντρίβοντας την ανάπτυξη της ανεξάρτητης κοινωνίας των πολιτών. Στη Μέση Ανατολή, ο πετρελαϊκός πλούτος έχει παροπλίσει τις γυναίκες, τόσο μέσω της κατάργησης της ανάγκης για ένα δεύτερο εισόδημα στην οικογένεια όσο και μέσω της επιβράδυνσης εξαγωγικών βιομηχανιών όπου θα μπορούσαν να απασχοληθούν. Τα επακόλουθα υψηλά ποσοστά γονιμότητας σε συνδυασμό με την διόγκωση του νεανικού πληθυσμού καθιστούν με τη σειρά τους την περιοχή πιο επιρρεπή στις αναταραχές.
Η βουτιά κατά δύο τρίτα των τιμών του πετρελαίου από τα υψηλά επίπεδά τους το 2014 μπορεί να διακόψει αυτή τη νοσηρή δυναμική. Η Σαουδική Αραβία δεν έχει περικόψει μόνο τις δαπάνες και τα επιδόματα αλλά εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής φόρων που θα απαιτούσαν την υποστήριξη του λαού της. Και η εκστρατεία κατά της διαφθοράς του προέδρου της Νιγηρίας Muhammadu Buhari, έχει αποκτήσει νέα δυναμική.
Η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα βρίσκονται επίσης υπό μεγάλη πίεση. Οι φόροι υδρογονανθράκων αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ ή περισσότερο των δημόσιων εσόδων τους και οι τρέχουσες τιμές του πετρελαίου έχουν φορτώσει τις κυβερνήσεις τους με μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα. (Τα χρέη της Βενεζουέλας τήν φέρνουν επίσης επικίνδυνα κοντά σε μία πιθανή χρεοκοπία). Αυτό θα καταστήσει πιο δύσκολο γι αυτές τις χώρες να υποστηρίξουν τους αυτονομιστές στην Ουκρανία, τον Bashar al-Assad στη Συρία, τους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη και τους Κάστρο στην Κούβα.
Η πρόβλεψη των μακροπρόθεσμων τιμών του πετρελαίου μοιάζει να μην έχει νόημα -αλλά ένα επανορθωτικό άλμα φαίνεται απίθανο να συμβεί τα προσεχή ένα με δύο έτη. Οι δημοκρατίες που θέλουν να βελτιώσουν την κατάταξή τους θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τη στιγμή.
Ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούν να κάνουν είναι να ενθαρρύνουν τη μεγαλύτερη διαφάνεια, με κανόνες που θα αναγκάσουν τις πετρελαϊκές εταιρείες να αποκαλύπτουν τις πληρωμές τους σε ξένες κυβερνήσεις. Και το πλεόνασμα του πετρελαίου καθιστά κατάλληλη αυτή τη στιγμή για τις χώρες που εξαρτώνται ενεργειακά από τη Ρωσία και τη Βενεζουέλα – ή θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό από τις μειώσεις της τιμής του ιρανικού πετρελαίου – να εξετάσουν κι άλλους προμηθευτές.
Οι ΗΠΑ μπορούν να επισπεύσουν τη βοήθεια σε χώρες όπως η Νιγηρία, που προσπαθούν να λύσουν την επονομαζόμενη κατάρα των πόρων επιχειρώντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία. Γενικότερα, με τη νέα ικανότητά τους να παράγουν πετρέλαιο, τα επαρκή στρατηγικά αποθέματα και την ανανεωμένη δέσμευση να εξάγουν ενέργεια, οι ΗΠΑ βρίσκονται σε καλύτερη θέση απ’ ότι τις προηγούμενες δεκαετίες, προκειμένου να καταστήσουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο λιγότερο προσφιλή προϊόντα στους κακούς παγκόσμιους πολίτες.
Το κόστος της οικονομικής αστάθειας που πυροδοτείται από το πετρέλαιο είναι αρκετά πραγματικό, αλλά η κατάσταση δεν είναι χωρίς οφέλη.
Πηγή :bloomeprg
