Φωνή που ακούγεται σαν ήχος κεραυνού. Περνάει ακόμη υποδόρια και στέκεται στην ψυχή και στο μυαλό κι ας έχουν περάσει έντεκα χρόνια από εκείνο το φθινόπωρο του 2009 που σίγασε για πάντα. H Mercedes Sosa, δεν ήταν μόνο η μεγαλύτερη ερμηνεύτρια της Αργεντινής. Η Μercedes Sosa ήταν μια από τις σπουδαιότερες φωνές της λατινικής Αμερικής, που αναγνωρίστηκαν και στις τέσσερις Ηπείρους του πλανήτη. Και επειδή ο παρατατικός δεν ταιριάζει σε παγκοσμίου βεληνεκούς καλλιτέχνες, η La Negra – όπως την αποκαλούσαν λόγω των πυκνών μαύρων μαλλιών της – ΕΙΝΑΙ και θα παραμείνει η εμβληματικότερη φωνή της σύγχρονης λατινοαμερικάνικης μουσικής.
Mercedes Sosa: Από το φτωχό Τουκουμάν στη μεγάλη καριέρα
Η Mercedes Sosa γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου του 1935, στο Σαν Μιγκέλ ντε Τουκουμάν.
Μια επαρχιακή πόλη, βορειοδυτικά της Αργεντινής. Ο πατέρας της δούλευε σε βιομηχανία ζάχαρης, ενώ η μητέρα της εργαζόταν στο πλυσταριό της πλουσιότερης οικογένειας του Τουκουμάν. Η Μερσέδες Σόσα, παρόλο που έζησε φτωχικά παιδικά χρόνια, είχε πάντα να λέει για το πόσο δεμένη ήταν η οικογένεια της και πόσο λάτρευε τους δυο αδελφούς της Fernando και Orlando. Η Μητέρα της πάντοτε την φώναζε Μάρτα, ένα όνομα που ποτέ δεν της άρεσε. Σε μια συνέντευξη της η Σόσα είπε για την μητέρα της. «Δυο πράγματα θεωρώ ιερά. Την μητέρα μου και την ιδεολογία μου. Αυτά τα δυο θα τα τιμώ πάντα, όπως θα δοξάζω το θεό και τον άνθρωπο, έτσι όπως με έμαθε η μητέρα μου»
Το 1950, σε ηλικία 15 ετών, κέρδισε ένα τοπικό διαγωνισμό τραγουδιού κι έτσι από πολύ μικρή ξεκίνησε τη μεγάλη καριέρα της στο τραγούδι. Το 1959 ηχογράφησε τον πρώτο της δίσκο La Voz de la Zafra, με φολκλορικά τραγούδια της πατρίδας της. Στη δεκαετία του ’60 έγινε γνωστή, μέσα από το μουσικοπολιτικό κίνημα του Nuevo Canciοnero (Νέο Τραγούδι), στο οποίο πρωτοστάτησε μαζί με τον πρώτο της σύζυγο Μανουέλ Όσκαρ Μάτους, με τον οποίο απέκτησε ένα γιο, τον Fabian Matus. «Ως μητέρα, ήταν τεράστια», είπε ο γιός της σε συνέντευξη λίγο μετά το θάνατο της σε γνωστή εφημερίδα του Μπουένος Άιρες, «της χρωστάω τα πάντα. Ο πατέρας μου, μας παράτησε όταν ήμουν μικρός. Η μητέρα μου έπρεπε να παίξει και τους δυο ρόλους. Ποτέ δεν είδα γυναίκα πιο γενναία από τη μαμά μου» «Δυο πράγματα θεωρώ ιερά. Την μητέρα μου και την ιδεολογία μου. Αυτά τα δυο θα τα τιμώ πάντα, όπως θα δοξάζω το θεό και τον άνθρωπο, έτσι όπως με έμαθε η μητέρα μου»
Η Mercedes Sosa θεωρούσε σημαντικότατη τη συνεισφορά του κινήματος στο στίχο. «Μέχρι τότε οι στίχοι των τραγουδιών, εκτός από τα τραγούδια του Αταουάλπα Γιουπάνκι, αρνούνταν να δουν τον άνθρωπο. Ήταν στίχοι ποιμενικοί, παγανιστικοί. Μίλαγαν για τα τοπία, τα άλογα, τον κάμπο. Αλλά ο άνθρωπος δεν ήταν ποτέ σε πρώτο πλάνο μέσα σ’ αυτό το τοπίο. Με το Νουέβο Κανσιονέρο ο άνθρωπος έρχεται επιτέλους να καταλάβει την πρώτη θέση στο στίχο. Είναι αυτός το σημαντικό πρόσωπο».
Το 1972 κυκλοφόρησε τον δίσκο Ηasta la Victoria, το πιο πολιτικοποιημένο, ίσως, άλμπουμ της. Το πολιτικό τραγούδι το υπηρέτησε με σθένος και συνέπεια σε όλη τη ζωή της, ακόμα και στα πιο μαύρα χρόνια της στρατιωτικής χούντας του στρατηγού Βιδέλα. Για την ανυπότακτη δράση της κυνηγήθηκε από το στρατιωτικό καθεστώς και το 1979 κατά τη διάρκεια συναυλίας της στην Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λα Πλάτα συνελήφθη μαζί με φοιτητές και σύρθηκε στα κρατητήρια. Αναγκάστηκε να καταφύγει αυτοεξόριστη στο Παρίσι και τη Μαδρίτη, όπου έμεινε μέχρι το 1983, οπότε επέστρεψε στην πατρίδα της.
Έκτοτε, ηχογράφησε συνολικά 40 δίσκους, διευρύνοντας το ρεπερτόριό της. Ένωσε το φολκλόρ με τις μπαλάντες, το ροκ, τη μουσική της πόλης, ενώ έσπασε τα «σύνορα» που χωρίζουν είδη και γενιές. Ερμήνευσε πολύ γνωστά τραγούδια, όπως τα: Cancion con todos, Alfonsina y el mar, Gracias a la vida, Solo le pido a Dios, Al jardin de la republica και Duerme negrito.
H Σόσα στήριζε με θέρμη τους νεότερους καλλιτέχνες της πατρίδας της, ενώ ήταν πάντα πρόθυμη να τους δανείζει τα δικά της τραγούδια, ώστε η αργεντίνικη παραδοσιακή μουσική να φτάσει και στις νεότερες γενιές μέσα από πιο σύγχρονα ακούσματα. Στην πενηντάχρονη καριέρα της συνεργάστηκε με καλλιτέχνες από όλο το φάσμα της μουσικής, όπως με τους: Λουτσιάνο Παβαρότι, Στινγκ, Λούτσιο Ντάλα, Σακίρα, Αντρέα Μποτσέλι, Καετάνο Βελόσο, Μάρτα Άργκεριχ και Τζόαν Μπαέζ.
Στη χώρα μας εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις 12 Σεπτεμβρίου 1986 στην Καισαριανή, στο πλαίσιο του 12ου Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή. Έκτοτε πραγματοποίησε άλλες συναυλίες (Λυκαβηττός, Κατράκειο, Θεσσαλονίκη, Ηρώδειο), ενώ συνεργάστηκε και με έλληνες καλλιτέχνες (Μαρία Φαραντούρη, Χάρις Αλεξίου, Νάνα Μούσχουρη κ.ά.). Τελευταία της συνεργασία με έλληνα καλλιτέχνη ήταν με το συγκρότημα Απουριμάκ, που αποτελείται από λατινοαμερικάνους και έλληνες μουσικούς. Ερμήνευσε στα ελληνικά το τραγούδι Βράχια Γυμνά, που περιέχεται στον δίσκο Στις γειτονιές του νότου (2001).
Mercedes Sosa: Η τελευταία ανάσα
Πριν ακόμη ο ήλιος της Αργεντινής ανατείλει, η Mercedes Sosa, έκλεισε για πάντα τα μάτια της, στις 4 Οκτωβρίου 2009, αφήνοντας πίσω της, ένα μεγάλο κενό, τόσο στην Νότια Αμερική, όσο και στην Ευρώπη. Η αγαπημένη Νέγρα εξέφρασε στους οικείους της λίγο πριν πεθάνει, η τέφρα της να σκορπιστεί σε τρία σημεία της χώρας που η ίδια έζησε τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής της. Έτσι οι στάχτες της Σόσα, σκορπίστηκαν, παρουσία συγγενών και πλήθους, στην πλαγιά του λόφου San Javier, στην Μεντόζα και στο Μπουένος Άιρες.
