Ταξιδεύουμε νοερά στην Κύπρο σήμερα, με όχημα το νέο βιβλίο της συγγραφέως Στέλλας Ρωτού, «Μετέωρο ταξίδι» που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Γκοβόστη.
Ένα βιβλίο που ξεδιπλώνει με διηγηματικό τρόπο, τις μετέωρες ζωές πολλών και διαφορετικών ηρώων, που ίσως μας μοιάζουν – μας εκφράζουν – μας μιλούν.
Σίγουρα ανθρώπων, που συναντήσαμε πολλές φορές στη ζωή μας…
Το βλέμμα μου είναι καθηλωμένο σ’ αυτήν τη γυναίκα που συνεχώς βυθίζεται σε λήθαργο και συνέρχεται σαν παραδομένη, υποταγμένη στα τραντάγματα του λεωφορείου. Προσπαθώ να συγκρατήσω ένα δάκρυ που όμως πρόλαβε να κυλήσει στο δεξί μου μάτι και σκέφτομαι ότι η μοίρα των ανθρώπων παραμένει τραγική και απάνθρωπη, με πολέμους, σεισμούς, πείνα κι ένα σωρό άλλα δεινά να υποβαθμίζουν την αξία της ζωής. (απόσπασμα από το διήγημα «Στο λεωφορείο»)
Έχουμε τη χαρά, σήμερα στο aVecnews, να φιλοξενούμε τη Κύπρια συγγραφέα, Στέλλα Ρωτού, για να μας μιλήσει για το «Μετέωρο ταξίδι» αλλά και πώς είναι η ζωή στην Κύπρο στα χρόνια της Πανδημίας.
Συνέντευξη της Στέλλας Ρωτού, στην Λαμπριάνα Κυριακού
Με ποια αφορμή γράψατε το νέο σας βιβλίο;
Η αφορμή έχει να κάνει κυρίως με τα επί μέρους διηγήματα που απαρτίζουν το βιβλίο. Κάθε αφήγημά μου όπως είναι φυσικό είναι αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου και ξεχωριστού ερεθίσματος. Τα ερεθίσματά μου όπως εγώ αισθάνομαι και όπως οι αναγνώστες μου διαισθάνονται και κατανοούν είναι κυρίως βιωματικά.
Ωστόσο προσπαθώ να εμπλουτίσω τα προσωπικά μου βιώματα, τις προσωπικές μου μνήμες και διαθέσεις διεμβολίζοντάς τις με συμβάντα γενικότερου ενδιαφέροντος όπως αυτά υποπίπτουν στην αντίληψή μου με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο. Όταν συγκεντρωθεί ένας αριθμός διηγημάτων με τα οποία πιστεύω ότι ολοκληρώνεται ένας θεματικός κύκλος, με ενιαία οπτική απέναντι στα εσωτερικά και εξωτερικά δρώμενα, με ενιαίο προβληματισμό γύρω από τις σχέσεις μου με τον εαυτό μου και τον κόσμο, τότε νομίζω ότι μπορώ να εκδώσω ένα βιβλίο.
Με άλλα λόγια;
Με άλλα λόγια δε γράφω με δεδομένη εξ αρχής την πρόθεση να βγάλω βιβλίο. Εκείνο που πρωτίστως με ενδιαφέρει είναι να εκφραστώ και εκφραζόμενη να απελευθερωθώ και να επικοινωνήσω με τον άλλον αλλά και με τον εαυτό μου που όσο γράφω είναι ένας άλλος. Η ανάγκη για την έκδοση ενός βιβλίου δημιουργείται εκ των υστέρων. Όταν κρίνω ότι αυτά που έχω μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα καταθέσει, πρώτα με εκπροσωπούν και ύστερα μπορούν να κινήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Αρκετές φορές προσέχω εκ των υστέρων ότι έχω προσδώσει στα πρόσωπα των ιστοριών μου προσωπικές μου ιδιότητες και τα έχω επιφορτίσει με την υποχρέωση να ικανοποιήσουν δικές μου ανάγκες.
Επειδή στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια πιο αλληγορική «ανάλυση» του βιβλίου. Ποια είναι η ιστορία του;
Στο βιβλίο διαπραγματεύομαι διαφορετικές ιστορίες. Οι περισσότερες όσο κι αν είναι όπως ανέφερα βιωματικές δεν παύουν να αποτελούν την κατάθεση ενός ανθρώπου που προσπαθεί να περιχαράξει τα προσωπικά του όρια μέσα σε ένα αχανές κοινωνικό περιβάλλον. Αυτό όσο κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται ατομικό ή εγωιστικό, σχετίζεται με μια συνειδητή ή και ασυνείδητη ακόμη κοινωνικής υφής αγωνία, διαπερασμένη όμως και από μια πολλές φορές έντονη υπαρξιακή αγωνία. Αισθάνομαι ότι ακόμα και χωρίς να το αντιλαμβάνομαι είμαι εκτεθειμένη και ευάλωτη σε όλα όσα συμβαίνουν στον στενό και στον ευρύτερα νοούμενο κοινωνικό περίγυρο. Γενικότερα μπορώ να πω ότι ευαισθητοποιούμε από τα προβλήματα του κόσμου που με περιβάλλει· κάποτε μάλιστα αισθάνομαι υπεύθυνη για να μην πω υπαίτια για τις ανθρώπινες αγωνίες και τα ατέρμονα πάθη των καθημερινών ανθρώπων.
Πώς λειτουργεί το ασυνείδητο στη ζωή των ηρώων του βιβλίου;
Πιστεύω ότι το ασυνείδητο αλλά και το υποσυνείδητο λειτουργεί και καθορίζει τη ζωή και τη συμπεριφορά των κεντρικών προσώπων των ιστοριών του βιβλίου μου όσο λειτουργεί και καθορίζει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν και κινούνται γύρω μας. Ειδικά με τα πρόσωπα των ιστοριών μου θα μπορούσα να πω ότι το ασυνείδητο και το υποσυνείδητο διαδραματίζουν ένα επιπρόσθετο ρόλο ίσως επειδή εγώ η ίδια γοητεύομαι να αφήνομαι στους κυματισμούς ή και στους κλυδωνισμούς ακόμα του ονείρου.
Αρκετές φορές προσέχω εκ των υστέρων ότι έχω προσδώσει στα πρόσωπα των ιστοριών μου προσωπικές μου ιδιότητες και τα έχω επιφορτίσει με την υποχρέωση να ικανοποιήσουν δικές μου ανάγκες.
Ναι Αυτο, συμβαίνει πολλές φορές στους συγγραφείς…
Η αλήθεια είναι ότι με γοητεύει η διασάλευση των ορίων του αντικειμενικού χρόνου· το βύθισμα στο κενό που πολλές φορές δημιουργείται ανάμεσα στη χρονική άμπωτη και παλίρροια. Με γοητεύει επίσης το παράδοξο και το ανατρεπτικό που δημιουργούνται από μιαν απλή μετακίνηση, από ένα ανασήκωμα μάλλον του παγωμένου πέπλου της συνήθειας που σκεπάζει την καθημερινότητά μας.
Πιστεύω ότι σημαντικές καταστάσεις και συμβάντα όπως στην προκειμένη περίπτωση αυτή της πανδημίας χρειάζονται χρόνο να συνειδητοποιηθούν και να καταλαγιάσει ο απόηχός τους.
Το lockdown είναι μια καλή αφορμή ο κόσμος να στραφεί προς το βιβλίο;
Το lockdown είναι μια καλή αφορμή ο κόσμος να στραφεί προς το βιβλίο;Ούτως ή άλλως η ενασχόληση με το βιβλίο, το διάβασμα είναι μια μοναχική πράξη που όμως, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του μοναχικού αναγνώστη, όχι μόνο γιατί τον θέτει μπροστά σε διλήμματα γενικότερου ενδιαφέροντος αλλά και γιατί τον καθιστά, ως αναγνώστη, ερήμην του έστω, εκπρόσωπο μιας κοινωνικής ομάδας.
γιατί το λέτε αυτό;
Το λέω αυτό γιατί ούτως ή άλλως η ανάγνωση προϋποθέτει μοναξιά και απομόνωση αλλά μια μοναξιά και μια απομόνωση οικειοθελή και όχι επιβαλλόμενη από κανονισμούς και εξωγενής περιστάσεις. Εν ολίγοις δεν πιστεύω ότι το lockdown είναι μια καλή αφορμή για να στραφεί κανείς προς το βιβλίο· στο βιβλίο δεν προστρέχει κανείς πιεσμένος από εξωτερικές συνθήκες αλλά από εσωτερική ανάγκη η οποία είναι ενδιάθετη και όχι επιγενόμενη.
Μπορώ να πω μάλιστα ότι η εσωτερική αντίδραση στον υποχρεωτικό εγκλεισμό μάλλον αρνητικές παρά θετικές επιπτώσεις έχει σε σχέση με το βιβλίο. Το πολύ πολύ να επιτρέψει στον ήδη βιβλιόφιλο και όχι γενικά στον κόσμο να διαβάσει περισσότερο. Ο πολύς κόσμος θα στραφεί στη γυμναστική ή θα αναζητήσει τρόπους να δικαιολογήσει εξόδους.
Πώς βιώνετε την κατάσταση;
Είναι αλήθεια ότι αυτή η κατάσταση συχνά με κάνει και ασφυκτιώ. Ο φυσικός περιορισμός, ανεξάρτητα από τον βαθμό της αναγκαιότητάς του, έχει δυσάρεστες συνέπειες και στις εσωτερικές διεργασίες και διαδικασίες ενός ανθρώπου. Ενώ στην αρχή τον αντιλαμβάνεται κανείς σαν έναν περιορισμό τοπικό, εν τέλει συνειδητοποιώ ότι μέσα μου διαβρώνεται η αίσθηση που έχω του χρόνου. Αυτό νομίζω ότι έχει δυσμενείς ψυχικές και πνευματικές επιπτώσεις που μπορεί προς το παρόν να είναι απροσδιόριστες και συγκεχυμένες, είμαι όμως σίγουρη ότι στο μέλλον, δεν μπορώ να πω μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα, θα τις βρω μπροστά μου.
Κάποιοι συγγραφείς έχουν εμπνευστεί καινούργιες ιστορίες με την πανδημία, εσείς;
Δεν θα μπορούσα εγώ να είμαι η εξαίρεση στον κανόνα. Εξάλλου το πρώτο διήγημά μου που είναι εμπνευσμένο από την πανδημία έχει δώσει και τον τίτλο στη συλλογή μου. Βέβαια, σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνει κανείς τον κίνδυνο που διατρέχει να περιπέσει σε κοινοτοπίες της επικαιρότητας.
Πιστεύω ότι σημαντικές καταστάσεις και συμβάντα όπως στην προκειμένη περίπτωση αυτή της πανδημίας χρειάζονται χρόνο να συνειδητοποιηθούν και να καταλαγιάσει ο απόηχός τους. Αν σκεφτεί κανείς ότι στην τέχνη γενικά και ειδικότερα στη λογοτεχνία ο χρόνος είναι η απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου τα βιώματα να μετουσιωθούν αισθητικά, κατανοεί τον κίνδυνο που διατρέχει ένας συγγραφέας ανταποκρινόμενος άμεσα σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω του, όσο σημαντικά ακόμα και τραγικά κι αν είναι αυτά.
Οι Κύπριοι διαβάζουν;
Δεν θα έλεγα ότι είναι φανατικοί αναγνώστες. Τουλάχιστον από όσο έχω αντιληφθεί εγώ το ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία χαρακτηρίζει κυρίως όσους γράφουν και οι ίδιοι· ο πολύς κόσμος δυστυχώς δεν διαβάζει, δεν παρακολουθεί θέατρο και γενικά δεν συμμετέχει στα καλλιτεχνικά δρώμενα. Αν σ’ αυτό προστεθεί και η ανυπαρξία κρατικής μέριμνας για όλα όσα συγκροτούν την πολιτιστική κίνηση καταλαβαίνει ότι τα πράγματα δεν είναι ευοίωνα.
Το μήνυμα σας για την κατάσταση που ζούμε…
Είναι κοινή συνείδηση ότι οι περιστάσεις είναι δύσκολες. Ας ευχηθούμε να μην γίνουν ανυπόφορες και αβάσταχτες. Ας κάνουμε υπομονή κι ας αισιοδοξούμε ότι σύντομα τα πράγματα θα αλλάξουν προς το καλύτερο. Ας διδαχτούμε όχι τόσο από την ιστορία αλλά από την πορεία του ανθρώπου μέσα στους αιώνες, που από τα κάποτε ανυπέρβλητα εμπόδια βγήκε νικητής και κυρίως εμπλουτισμένος από το αίσθημα της ανθρωπιάς και της δημιουργίας.
……………………………………………………………………………………………………………
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:Η Στέλλα Ρωτού γεννήθηκε και ζει στη Λευκωσία της Κύπρου. Το πρώτο της βιβλίο “μέσ’ από τις θάλασσες” εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Γκοβόστη το 2018.
Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά σε Κύπρο και Ελλάδα. Συμμετείχε σε συλλογικές ανθολογίες διηγημάτων και ποίησης.
