«8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».Το πρώτο σύνθημα στην εξέγερση των εργατών στο Σικάγο το Μάη του 1886
2021 δύο αιώνες δρόμος απο την ημέρα που για πρώτη φορά οι εργάτες ύψωσαν το αναστημά τους διεκδικώντας μια ανθρώπινη ζωή. Ουσιαστικά παράταση της ζωής τους ζητούσαν αφου απο τις κακουχίες τις ανεξέλεγκτες ώρες δουλειάς και τις πενιχρές αμοιβές ήταν μεγάλη υπόθεση να φθάσουν στην ηλικία των 50 ετών.Ιατρική περίθαλψη; ούτε στα όνειρά τους Μ΄αυτές τις συνθήκες διαβίωσης έγινε η εξέγερση των εργατών του Σικάγου, της «μητέρας» των μαχών της εργατικής τάξης.
Εκείνη την Πρωτομαγιά, πριν από 133 χρόνια, στη πορεία στο Σικάγο πήραν μέρος περίπου 90.000 απεργοί, σε ολόκληρη τη χώρα συμμετείχαν στην απεργία πάνω από 350.000 εργάτες από 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ. Άνδρες με τις γυναίκες και τα παιδιά τους ξεχύνονται στις λεωφόρους για να διαδηλώσουν ειρηνικά. Αλλά ο ξεσηκωμός και η γιορτή τρεις μέρες αργότερα, , στην πλατεία Χέιμαρκετ, οι αστυνομικές δυνάμεις παίρνουν εντολή να διαλύσουν τους διαδηλωτές.
Στην ειρηνική διαδήλωση έπεσε απο το πουθενά μια χειροβομβίδα .Το τι ακολούθησε μπορεί κανείς να το φανταστεί.Είναι ακόμα άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων, αφού και πολλοί τραυματίες αργότερα έχασαν τη μάχη για τη ζωή
Η Πρωτομαγιά , ως εργατική γιορτή, καθιερώνεται , το 1889 κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) στο Παρίσι, σε ανάμνηση εκείνου του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγου.
Ο πρώτος εορτασμός της εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα έγινε το 1893 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη.
Κυριακή 2 Μαίου 1893 -Πρωτομαγιά έπεφτε Σάββατο εργάσιμη μέρα- Ο κόσμος συγκεντρώνεται στο Παναθηναϊκό Στάδιο και σε ψήφισμά του ζητά 8 ώρες εργασία, αργία και ανάπαυση την Κυριακή και τέλος κρατική μέριμνα κι ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Αποφασίζεται το ψήφισμα να επιδοθεί στον πρόεδρο της Βουλής επτά μήνες αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 1893. Η καθυστέρηση όμως του προέδρου να εκφωνήσει το ψήφισμα προκαλεί τις διαμαρτυρίες του Σταύρου Καλλέργη, ο οποίος κατόπιν εντολής του προέδρου συλλαμβάνεται, οδηγείται στη δικαστική αίθουσα όπου καταδικάζεται σε δέκα μέρες φυλάκισης.
Το 1911 σε περίοδο που βράζουν τα Βαλκάνια και οι φοιτητές ξεσηκώνονται στην Αθήνα για την Ελληνική γλώσσα η Θεσσαλονίκη οργανώνει τη γιορτή της Πρωτομαγιάς. Η Φεντερασιόν (Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης) με ιδρυτή και ηγέτη τον σοσιαλιστή Αβραάμ Μπεναρόγια και μέλη σοσιαλιστές εργάτες, προερχόμενους κυρίως από την προοδευτική εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και διάφορους διανοούμενους, αναλαμβάνει τη διοργάνωση της εργατικής Πρωτομαγιάς στην πόλη. Οι αστυνομικές δυνάμεις επεμβαίνουν και συλλαμβάνουν τους πρωτεργάτες, ανάμεσα σ΄αυτούς τον Μπεναρόγια, ο οποίος εξορίζεται στη Σερβία.
Στην Αθήνα, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με πρωτοβουλία του Ν. Γιαννιού στο Μετς, με ίδιο σύνθημα της εξέγερσης του Σικάγου, «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο». Την επόμενη αμέσως χρονιά, το 1912 γιορτάζεται και πάλι στο Μετς, ενώ περνάνε επτά χρόνια, το 1919, για να κατέβουν εργάτες στους δρόμους σε 12 ελληνικές πόλεις.
Θα περάσουν χρόνια και θα έρθει το αιματοβαμένο 1936 1 Πρωτομαγιά, καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Από την 1η και έως τις 8 Μαΐου, οι απεργίες και οι κινητοποιήσεις επεκτείνονται και σε άλλες περιοχές Σέρρες, Δράμα, Ξάνθη, Βόλο.
Στις 9 Μαΐου γενική απεργία στη Θεσσαλονίκη. Συμμετέχουν και άλλοι κλάδοι σε ένδειξη συμπαράστασης στους καπνεργάτες.
Οργανώνονται συλλαλητήρια και πορείες, ενώ άνδρες της Χωροφυλακής προσπαθούν να εμποδίσουν τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο. Με πυροβολισμούς προσπαθούν να διαλύσουν και άλλες συγκεντρώσεις σε διάφορα σημεία της πόλης. Στη συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβολούν και σκοτώνουν 8 εργάτες. Σ’ αυτό το σημείο έχει στηθεί το Μνημείο του Καπνεργάτη.
Συνολικά οι νεκροί φτάνουν τους 12 και οι τραυματίες τα 300 άτομα. Ο θρήνος της μητέρας πάνω από τον νεκρό γιο της, που απαθανατίστηκε από τον φωτογραφικό φακό, ενέπνευσε τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, στο έργο «Επιτάφιος».
Το 1937 καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά ως «Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας», ενώ η Πρωτομαγιά του 1944 ήταν η ημέρα που επιλέχθηκε από τους Γερμανούς κατακτητές για την εκτέλεση 200 φυλακισμένων κομμουνιστών, εξόριστων από την εποχή του Μεταξά στην Ακροναυπλία και αλλού.
Η ομαδική εκτέλεση ήταν αντίποινα για τον θάνατο Γερμανού στρατηγού και τριών συνοδών του στις 27 Απριλίου του 1944, σε τοποθεσία κοντά στους Μολάους Λακωνίας.
Οι 200 της Καισαριανής μεταφέρθηκαν απ’ το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, όπου ήταν κρατούμενοι, στο σκοπευτήριο της Καισαριανής και εκεί εκτελέστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.
Ματωμένη Πρωτομαγιά είναι και εκείνη του 1976 με την δολοφονία του Αλέξανδρου Παναγούλη. Πώς να ξεχάσεις…
