Ας γνωρίσουμε μία απο τις χειρότερες” στιγμές της Ιστορίας μας !!!
Με τη βοήθεια του συναδέλφου – συγγραφέα Θανάση Κάππου ( παιδί του Κώστα Κάππου , στελέχους του ΚΚΕ), φέρνουμε στο φως μιά άγνωστη σελίδα, απο τις “χειρότερες” της Νεοελληνικής ιστορίας, όπως χαρακτηρίστηκε η περίοδος της Εθνικής Αντίστασης, προχθές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Μέρος 1ο
“Ο Ποδιάς και ο γιατρός Γιαμαλάκης”
Προς τα τέλη του 1946 στο νησί της Κρήτης υπήρχαν δύο στρατόπεδα Σκαπανέων το ένα στο Ρέθυμνο και το άλλο στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης με περίπου 3.000 στρατιώτες.
Διαλύονται στις αρχές του 1947 και στο δεύτερο παραμένουν περί τους 125 “επικίνδυνους” στρατιώτες (σκαπανείς).
Σε μια Κρήτη που γνώρισε από τις χειρότερες και σκληρότερες καταστάσεις κατά την περίοδο του Εμφυλίου.
Άγνωστο γιατί ακόμη και σήμερα υπάρχει η αντίθετη εικόνα; Οι επανορθωτικές φυλακές Ηρακλείου, το πρώτο και το πιο λάιτ κομμάτι αναμόρφωσης στο νησί. Εκεί έκλειναν φυλακισμένους αντάρτες που δεν τους εκτέλεσαν επί τόπου και πολίτες αριστερών φρονημάτων.
Το σκληρό όμως σημείο για κάθε αριστερό και προοδευτικό πολίτη στην Κρήτη κατά την εποχή του Εμφυλίου, δεν ήταν άλλο παρά οι “στάβλοι του Μπαντουβά”.
Η “Μακρόνησος της Κρήτης” του άτυπου “κυβερνήτη” του νησιού Μανώλη Μπαντουβά, που με το Βενιζελικό στοιχείο του διοικούσαν με ένα παράξενο τρόπο. Καταδικάζοντας σε θάνατο και φριχτά βασανιστήρια στους “στάβλους “ εκατοντάδες αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες του νησιού. Αντιστασιακούς και μη.
Αυτοί που επικήρυξαν το κεφάλι του Ποδιά με δέκα εκατομμύρια δραχμές, σκότωσαν τον Πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου Στρατή Περγιαλίδη,τον αιχμάλωτο καπετάνιο του Δημοκρατικού Στρατού της Κρήτης Γιάννη Ρουκουνάκη τον γεωπόνο Μιχάλη Λαμπράκη. Και φυσικά τις δύο Μαρίες που κοσμούσαν με την παρουσία τους τις τέχνες και τα γράμματα στην Κρήτη. Τη Μαρία Δρανδάκη και τη Μαρία Λιουδάκη!
Οι “Σκαπανείς” από το στρατόπεδο του Αγίου Νικολάου αποφασίζουν σε συνεννόηση με τις κομματικές οργανώσεις του ΚΚΕ στην περιοχή και το γραφείο Περιοχής του ΚΚΕ να αποδράσουν για να βοηθήσουν στη δύσκολη συγκυρία, αλλά και να αποφύγουν τα θανατερά βασανιστήρια της Μακρονήσου. Μέσω του Μανώλη Φραγκιαδάκη που ήταν μεταξύ των στρατιωτών και μετέπειτα πολιτικού υπεύθυνου του Αντάρτικου Συγκροτήματος, γίνονταν η επαφή με τον Μιχάλη Κοκολάκη γραμματέα της Αχτιδικής περιοχής του ΚΚΕ και από εκεί η συνεννόηση με το Γραφείο Περιοχής Κρήτης του ΚΚΕ.
Ανάμεσα στους στρατιώτες ήταν και μερικές προσωπικότητες που διαδραμάτισαν ρόλο στην ιστορία του Εμφυλίου στην Κρήτη. Ο Μανώλης Φραγκιαδάκης στέλεχος του ΚΚΕ στο Τάγμα Σκαπανέων και μετέπειτα πολιτικός υπεύθυνος του Αντάρτικου Συγκροτήματος και από τους τελευταίους νεκρούς στις μάχες του Δημοκρατικού Στρατού στην Κρήτη.
Ο θηριώδης Αργύρης Μπάρας, ο μετέπειτα δήμαρχος Λάρισας αξιωματικός της Σχολής του ΕΛΑΣ και στρατιωτικός υπεύθυνος του Αντάρτικου Συγκροτήματος Αριστείδης Λαμπρούλης.
Ο Τρύφων Βερβελάκης από την Άνω Βιάννο Ηρακλείου, ο Νίκος Βασιλάκης δάσκαλος από το Άβδου του Ηρακλείου. Ο Τριαντάφυλλος Σώσογλου από τη Δράμα, ο Γρηγόρης Τσιγκόιδας από τα Σέρβια, ο Θανάσης Τσιάρας από το Βόλο και ο καθηγητής Φιλολογίας από το Ελατοχώρι Πιερίας Σωτήρης Κωστόπουλος.
Η απόδραση από το στρατόπεδο γίνεται με όλες τις αναγκαίες προφυλάξεις. Μετά από μεγάλο κόπο κυρίως λόγω της απόστασης καταφέρνουν να συνδεθούν με την ομάδα του Γιάννη Ποδιά και του Μήτσου Παπά στη θέση Καθαρό. Η ομάδα μαζί με τον Ποδιά αριθμούσε δέκα άτομα και με την προσθήκη αυτών που δραπέτευσαν έφτασε τους εξήντα πέντε.
Μαζί με την ομάδα των Σκαπανέων δραπέτευσαν την τελευταία στιγμή και εννέα Κρητικοί στρατιώτες που έφτασαν στο στρατόπεδο του Αγίου Νικολάου την τελευταία στιγμή. Σύνδεσμοι για τους στρατιώτες ήταν δύο μέλη της ομάδας των Σκαπανέων, ο Γιώργος Γιαννουδάκης και ο Μανώλης Κουρής στους οποίους όλοι είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη.
Οι “δραπέτες” στις συνεννοήσεις τους με τις οργανώσεις του ΚΚΕ, κατέθεσαν την άποψη για ένταξη τους στα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού στην Ηπειρωτική Ελλάδα ή εναλλακτικά στα βουνά της Κρήτης (ένοπλα τμήματα Χανίων, δημιουργία ένοπλου τμήματος από τους Σκαπανείς στην Ανατολική Κρήτη). Τελικά προκρίθηκε η εκδοχή της τς δημιουργίας ένοπλου τμήματος του ΔΣΕ στην Ανατολική Κρήτη.
Η δραπέτευση ορίζεται για την Κυριακή 20 Απριλίου 1947 όταν την προηγούμενη μέρα είχε αράξει αρματαγωγό που θα τους μετέφερε τη Δευτέρα στη Μακρόνησο. Τελευταίοι από το Στρατόπεδο την ” κοπανάνε” ο Θανάσης Τσιάρας και ο Σωτήρης Κωστόπουλος.
Οι σκαπανείς που έμειναν στο στρατόπεδο πέρασαν τα πάνδεινα.
“Στις 21 Απριλίου ο Λόχος Διοίκησης του Τάγματος ξέσπασε στους σκαπανείς που έμειναν στο στρατόπεδο. Τους έκλεισαν σε μια αποθήκη και άφησαν τη φρούρηση τους σε χίτες, παρακρατικούς τραμπούκους που μίλησαν στους άοπλους έγκλειστους φαντάρους με τη γλώσσα των όπλων τραυματίζοντας κάποιους απ΄ αυτούς.”
Μετά την αποτυχία σύλληψης εκείνων που δραπέτευσαν, όσοι στρατιώτες είχαν μείνει στο στρατόπεδο χαρακτηρισμένοι ως “επικίνδυνοι” μαζί με τη φρουρά και τους ΑΜιτες μεταφέρονται στα τέλη του Απρίλη στη Σύρο. Ενώ λίγο αργότερα με το καΐκι “Άγιος Νικόλαος” μεταφέρονται στα Γιούρα. Κανένας τους και καμία στιγμή δε μίλησε για την απόδραση παρά τα βασανιστήρια.
Δύο μέρες μετά τη δραπέτευση τους στις 22 Απριλίου 1947 στρατοπεδεύουν στα “Σκοτεινά Λακάκια” όπου δίνουν και την πρώτη τους μάχη. Με δέκα όπλα που είχαν “δανειστεί” από μια ομάδα καταδιωκόμενων ανεβαίνοντας στον Ψηλορείτη. Σε εκείνη τη μάχη τραυματίζεται ένας ΑΜιτης του οποίου τα τραύματα επιδένονται και καλείται ο πρόεδρος κοντινής κοινότητας για να τον παραλάβει και να τον κατεβάσει στον Άγιο Νικόλαο σώο και αβλαβή.
Η δεύτερη μάχη στις 9 Μαϊου 1947 δόθηκε με απόλυτη επιτυχία στην Ιεράπετρα. Με επικεφαλής τον Ποδιά το οργανωμένο τμήμα του Δημοκρατικού Στρατού τα καταφέρνει περίφημα. Συλλαμβάνεται μόνο ο λοχίας Χρήστος Κωσταρέλος που αργότερα περνάει Στρατοδικείο και εκτελείται.
Για την πορεία του Δημοκρατικού Στρατού στην Κρήτη έχουν γραφτεί πολλά. Για εκείνους τους φοβερούς που απέμειναν περισσότερα. Για εκείνους τους δύο που κατέβηκαν από τις μαδάρες με καθυστέρηση πάνω-κάτω τριάντα χρόνων αρκετά. Άλλωστε σε εκείνο το κατέβασμα τους παρών ήταν και ο Κώστας Κάππος που καμία φορά θυμόταν και μοιράζονταν το γεγονός!
Όμως για εκείνο το παλικάρι με τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και εκείνη την ομορφιά μυθικού ήρωα όσα και να γραφτούν πάλι λίγα είναι. Όπως και για τον πατέρα του το γερό Ποδιά που στο άκουσμα του θανάτου του γιου του στη Μακρόνησο δεν έβγαλε ούτε δάκρυ. Στα φανερά.
Γράφει ο Νίκος Βασιλάκης αιχμάλωτος στις τελευταίες μάχες του Ψηλορείτη για το τέλος του καπετάνιου. “Στις 28 του Ιούνη το πρωί δώσαμε την πρώτη μάχη νοτιοανατολικά της Νίδας στη θέση Πόρος της Μηλιάς. Στη συνέχεια αποχωρήσαμε και κάναμε στάση στο Λοχριανό Πηγάδι όπου φάγαμε και ήπιαμε νερό. Την επόμενη δεχτήκαμε επίθεση στη θέση Κουρουπητό. Πολεμούσαμε όλη τη μέρα στον ήλιο διψασμένοι αλλά με θάρρος και περηφάνια. Το βράδυ της ίδιας μέρας ξεκινήσαμε για να βγούμε από τον ασφυκτικό κλοιό. Στην πορεία, πέσαμε σε ενέδρα που μας εμπόδισε να βγούμε συντεταγμένοι για τον καθορισμένο τόπο. Ένα τμήμα της ομάδας στον Αγκαβανόλακο βρέθηκε με τον Ποδιά. Για να προφυλαχτούν βγήκαν πάνω σε δέντρα. Από εκεί, όταν έγιναν αντιληπτοί πολέμησαν ενάντια στους παρακρατικούς. Σε αυτή τη σύγκρουση έπεσαν όλοι, γύρω στους εννέα με δέκα μαζί τους και ο Ποδιάς.
Σαν κανίβαλοι συναγωνίζονταν γύρω από το πτώμα του Ποδιά οι ομάδες των παρακρατικών, ποιος θα πάρει το κομμένο κεφάλι. Στο τέλος πήραν οι Μπαντουβάδες, το κάρφωσαν σε πάσσαλο και το μετέφεραν πανηγυρίζοντας στο Ηράκλειο. Από τους 60 φαντάρους του Τάγματος Σκαπανέων που δραπέτευσαν και βγήκαν στα βουνά της Ανατολικής Κρήτης επέζησαν μόνο δέκα.”
Συνεχίζεται
