ΑΠΟΨΕΙΣ
Τι κοιτάς Ιζαμπώ;
Πάντως κοιτάς πέρα από το φωτογραφικό φακό.. Ίσως γιατί είναι
διάφανος σαν εσένα, σαν τα δάκτυλά σου. Με το δεξί σου χέρι έπαιζες με το
διαμαντένιο σου δαχτυλίδι στο αριστερό. Σήμερα είσαι στον κήπο σου. Ανασαίνεις.
Στο πάνω χωριό.. Εκεί που αναπνέεις. Έχεις γεννήσει τις τέσσερις κορούλες σου και
ατενίζεις το μέλλον με αγωνία.
Όμως το βουνό σου δίνει ζωή. Λες και τα έλατα είναι οι αδελφούλες σου.
Εκεί στα έλατα έχεις τη νοσταλγία της ηδονής. Της ηδονής που δεν έζησες ποτέ.
Η γλώσσα σου περνάει φευγαλέα πάνω από τα χείλη σου και τα υγραίνει.
Παίρνεις τα αγριοκέρασα στα χέρια σου, τα σφίγγεις και ο χυμός τους σαν αίμα κοκκινίζει τα δάχτυλά σου. Τι γλύκα!
Ανατριχιάζεις ολόκληρη και το ρίγος φθάνει στην ψυχή σου. Ανάβαση στο όρος Καρμέλ * (1).
Πλένεις τα χέρια σου και κοιτάζεις το πρόσωπό σου στον βενετσιάνικο καθρέφτη. Μπροστά στον καθρέφτη η «Εφημερίδα των Κυριών» της Καλλιρόης Παρέν * (2).
Ποτισμένη από τα δάκρυά σου. Βλέπεις το κορμί σου γυμνό κι ας είσαι ντυμένη.
Αναρωτιέσαι πώς θα αγκάλιαζες τον αγαπημένο σου αν ήσουν ελεύθερη. Τα χείλη
του σαν σέρνονταν στο λαιμό σου τον λεπτό σαν του κύκνου.
Ναι, ηδονικέ κύκνε μου. Θα χαλάρωνες και θα άφηνες τα μαλλιά σου λυτά καθώς θα σκέπαζαν το πρόσωπό του. Θα έκλεινες τα μάτια σου και θα ταξιδεύατε αγκαλιά, μαζί σε ένα πέλαγος ηδονής, σ΄ έναν ωκεανό απόλαυσης. Μετά θα μίκραινες ,θα μίκραινες σαν την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Και σιγά-σιγά, με βασιλική αβρότητα θα έμπαινες πάλι μέσα στο κορμό του πράσινου έλατου για να βρεις τις αδελφές σου τις νύμφες. Ελεύθερες. Με τον μακρύ, λευκό, διάφανο χιτώνα σας να ανεμίζει στο απαλό αεράκι καθώς χορεύετε τον ουράνιο, αλλά τόσο γήινο χορό σας, χέρι-χέρι, κυκλικά, γεμάτες από ζωή και δροσισμένες από τα βαθιά φιλιά και τον χυμό των δένδρων.
Αν το σκεφθεί κανείς ‘ορθολογιστικά’ το μοιραίο τέλος της Ιζαμπώς, ήταν η
φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του εικοστού η κατάσταση των γυναικών της «ανώτερης» αστικής τάξης στην Ελλάδα δεν είχε αλλάξει και πολύ από την εποχή της Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου*(3) Τι κι αν μάθαιναν πιάνο και γαλλικά, τι κι αν είχαν βενετσιάνικες καρφίτσες και υπέροχα φορέματα, ήταν παιχνίδι στα χέρια του πατέρα, του μνηστήρα, των αρσενικών αδελφών και τέλος του συζύγου. Δεν υπήρχε αμφιβολία πως η Ιζαμπώ ήταν χαρισματική.
Όμορφη, έξυπνη, ευαίσθητη, έβλεπε μπροστά και ήξερε πολύ καλά πως μόνο η
μόρφωση των γυναικών θα έφερνε τελικά την απελευθέρωσή τους. Θα συνέτειναν
ίσως σε αυτή την απελευθέρωση και κάποιες συγκυρίες, ο Α΄ Παγκόσμιος π.χ. που
αναγκαστικά θα έβγαζε τις γυναίκες από το σπίτι, αφού οι άνδρες θα έλειπαν στον
πόλεμο κάποιος θα έπρεπε να κάνει τις δουλειές τους, αλλά αυτό αφορούσε
περισσότερο την εργατική τάξη .
Η Ιζαμπώ βέβαια αυτό δεν μπορούσε να το προβλέψει. Αγαπούσε τη φύση. Τον άνεμο, τα ανθισμένα λιβάδια, τη βροχή, τον γαλανό ουρανό. Αγαπούσε και το πάνω χωριό, όπου ήταν το εξοχικό της οικογένειας.
Ο δρόμος δεν έφθανε ως εκεί και παρόλα αυτά επέμενε να πηγαίνει εκεί με τις κόρες
της κάθε καλοκαίρι, έστω και με την άμαξα, όσο πήγαινε, έστω και με τα ζώα. Η Ιζαμπώ ονειρευόταν. Ήθελε να στείλει και τις τέσσερις κόρες της στο Αρσάκειο .Έλα όμως που ο σύζυγος αντιδρούσε σθεναρά. Και να σκεφθεί κανείς ότι η περιουσία ήταν της δική της.. Όμως τα αδέλφια της τα είχαν κάνει «πώληση» στο σύζυγο, όλα, κινητά και ακίνητα. Ποτέ δεν κατάλαβα το γιατί. Έψαξα, έψαξα, ρώτησα μαμά και θεία αλλά απάντηση δεν πήρα. Προφανώς δεν ήξεραν ούτε οι ίδιες. Ο σύζυγος της Ιζαμπώς, εισαγγελέας στο επάγγελμα, θεωρούσε τη μόρφωση των γυναικών συνώνυμη με τα «ελευθέρια» ήθη. Έτσι η Ιζαμπώ είχε εγκλωβισθεί. Διάβαζε την «Εφημερίδα των Κυριών» της Καλλιρόης Παρέν και μαράζωνε. Ανάπνεε τον καθαρό αέρα των Αγράφων και πνιγόταν. Η μοναξιά της ήταν αφόρητη. Και να σκεφθεί κανείς ότι ο ένας της αδελφός ήταν δικηγόρος και ο άλλος γιατρός. Βέβαια αυτό δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση γιατί αυτοί που αντέδρασαν στην ψήφο των γυναικών στην Ελλάδα ήταν η πλειοψηφία των «μορφωμένων» ανδρών. Έτσι η Ιζαμπώ μαραινόταν σιγά-σιγά σαν λουλουδάκι. Έβλεπε το αδιέξοδο…
Στα 37 της θα άφηνε τον μάταιο τούτο κόσμο αφού γέννησε ένα αγοράκι, από επιλόχειες επιπλοκές . Και από κατάθλιψη από ό,τι κατάλαβα Το αγοράκι πέθανε λίγες μέρες μετά τη γέννα.
Αχ γιαγιά Ιζαμπώ… γιατί, γιατί να μην γεννηθείς μερικές δεκαετίες αργότερα; Προσπαθώ να σε σκεφθώ να κοιτάς τα μακριά λεπτά δάχτυλά σου με τα διαμαντένια δαχτυλίδια και να αναστενάζεις στον κήπο σου. Προσπαθώ να νιώσω τον καημό σου, να ακούσω τους χτύπους της καρδιάς σου. Να αισθανθώ την οδύνη σου. Χάθηκες σαν αδύναμο πουλάκι, πονεμένο, τραυματισμένο από τις πέτρες και τις σφενδόνες της σκληρότητας, του οπισθοδρομισμού, της ανοησίας.
Τόσο άδικα, τόσο άδικα….
Αναπαύσου εν ειρήνη!
Γύρε το κεφαλάκι σου σαν τα καμπανάκια, τα αγριολούλουδα….που φυτρώνουν στις πλαγιές των Αγράφων που τόσο αγάπησες…
1 Άγιος Ιωάννης του Σταυρού, «Ανάβαση στο Όρος Καρμέλ». Ο Άγιος Ιωάννης του Σταυρού, κατά κόσμον Juan de Yepes Alvarez, γεννήθηκε το 1542 στο Fontiveros, ένα χωριό της Παλαιάς Καστίλης, στην Ισπανία. Ο πατέρας του Gonzalo de Yepes, ευγενής του Τολέδο, εκδιώχθηκε από τον οίκο και αποκληρώθηκε γιατί παντρεύτηκε μια φτωχή υφάντρα μεταξιού, την Catalina Álvarez.
Κατά την περίοδο μεταξύ 1551-1559 σπούδασε στο Colegio de los doctrinosdi Medina del Campo.
Εργάστηκε ως ξυλουργός, το ράφτης, ζωγράφος και χαράκτης, βοηθός ιερέα της εκκλησίας της
Μαρίας Μαγδαληνής, γραμματέας και βοηθός νοσηλευτή στο Νοσοκομείο της Μονής της Συλλήψεως.
Το 1563 εισήλθε στο Τάγμα των Καρμελιτών και μεταξύ 1564 και 1568 σπούδασε Θεολογία στο
Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα. Το 1567 χειροτονήθηκε ιερέας.
Το 1584 τελειώνει στη Γρανάδα τη πρώτη σύνταξη της «Πνευματικής Ωδής», ενώ δημιουργεί και
τελειοποιεί τις κύριες πνευματικές πραγματείες του. Τα γραπτά του θα δημοσιευθούν για πρώτη φορά το 1618.
Στις 14 Δεκεμβρίου του 1591 πεθαίνει στην Ubeda της Ισπανία, στα 49 του χρόνια.
Πηγή: Παναγιώτης Καμπάνης, Fractal, «Άγιος Ιωάννης του Σταυρού, Ο ποιητής της
Μυστικιστικής Θεολογίας»
2 Καλλιρόη Παρρέν (1861 – 1940). Η Καλλιρρόη Παρρέν γεννήθηκε στα Πλατάνια Αμαρίου του
νομού Ρεθύμνης της Κρήτης. Το πατρικό της όνομα ήταν Σιγανού, ενώ γνωστή στο χώρο των
γραμμάτων έγινε με το όνομα του συζύγου της Ιωάννη Παρρέν, Κωνσταντινουπολίτη δημοσιογράφου γαλλικής καταγωγής (τον οποίο παντρεύτηκε το 1880). Σε ηλικία έξι χρόνων εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα και μαθήτευσε στη σχολή Σουρμελή του Πειραιά, τη γαλλική σχολή Καλογραιών και τέλος στο Αρσάκειο, από όπου πήρε πτυχίο δασκάλας το 1878 και ανέλαβε τη διεύθυνση του παρθεναγωγείου της ελληνικής κοινότητας στην Οδησσό. Μετά το γάμο της στράφηκε στη δημοσιογραφία ως μέσο για τον αγώνα της υπέρ της χειραφέτησης των Ελληνίδων. Στο πλαίσιο της δραστηριότητάς της ίδρυσε το 1887 την Εφημερίδα των Κυριών, το πρώτο ελληνικό φεμινιστικό έντυπο, που κυκλοφόρησε ως το 1917 και συνέδεσε το όνομα της Παρρέν με το ελληνικό γυναικείο κίνημα, πήρε μέρος σε διεθνή φεμινιστικά συνέδρια στο Παρίσι (1889, 1891, 1896, 1914) και το Σικάγο (1893) και πραγματοποίησε σημαντικές ενέργειες υπέρ της γυναικείας προστασίας και εκπαίδευσης στην Ελλάδα (ίδρυση της Σχολής της Κυριακής των Απόρων Γυναικών και Κορασίδων το 1890, του Ασύλου της Αγίας Αικατερίνης το 1893, της Ενώσεως υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών και του Ασύλου των Ανιάτων το 1896 και του Λυκείου των Ελληνίδων το 1911). Ως αρθρογράφος συνεργάστηκε επίσης με τις εφημερίδες Ακρόπολις, Εστία και Εμπρός, καθώς και με το Ημερολόγιο του Σκόκου. Ανέπτυξε παράλληλα και πολιτική δραστηριότητα με διαβήματα υπέρ της καλυτέρευσης της κοινωνικής θέσης της Ελληνίδας στις κυβερνήσεις Δεληγιάννη και Τρικούπη. Για την προσφορά της τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος (από τον βασιλιά Γεώργιο Β’ το 1936) και το αργυρό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ τον ίδιο χρόνο πραγματοποιήθηκε τιμητική βραδιά στην αίθουσα του Παρνασσού υπέρ των πενήντα χρόνων της δράσης της και των εικοσιπέντε χρόνων λειτουργίας του Λυκείου των Ελληνίδων. Πέθανε στην Αθήνα. Στα πλαίσια της φεμινιστικής της δραστηριότητας κινήθηκε και η ενασχόλησή της με τη λογοτεχνία. Την πρώτη της επίσημη εμφάνιση ως συγγραφέας πραγματοποίησε με την έκδοση του μυθιστορήματος η Χειραφετημένη το
1900 (που είχε δημοσιευτεί προηγουμένως σε συνέχειες στην Εφημερίδα των Κυριών και αποτέλεσε το πρώτο μέρος της τριλογίας Τα βιβλία της αυγής· τα δύο επόμενα μέρη αποτέλεσαν “Η μάγισσα”και “Το νέον συμβόλαιον”. Ακολούθησαν μυθιστορήματα, θεατρικά, ιστορικά.
Βασικό χαρακτηριστικό του λογοτεχνικού έργου της Καλλιρρόης Παρρέν στο σύνολό του είναι η σκόπιμη στράτευσή του στον αγώνα υπέρ του γυναικείου ζητήματος, το οποίο αποτέλεσε στόχο ζωής για τη συγγραφέα και το οποίο τελικά εξυπηρέτησε τόσο με την πεζογραφική, όσο και με τη δραματική παραγωγή της. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Καλλιρρόης Παρρέν βλ. Καραβία Αιμιλία, «Παρρέν Καλλιρρόη», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 19. Αθήνα, Πυρσός, 1932, Πολυκανδριώτη Ράνια, «Καλλιρρόη Παρρέν», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Ζ΄ (1880-1900), σ.338-351. Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και χ.σ., «Παρρέν Καλλιρρόη», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)
3 Ελισάβετ Μουτζάν- Μαρτινέγκου {1801-1832} « Αυτοβιογραφία», Εκδόσεις Μεταίχμιο με
εισαγωγή της Κατερίνας Σχινά.
*Η Τιτίκα-Μαρία Σαράτση είναι φιλόλογος και δημοσιογράφος.
Απόσπασμα του κειμένου αυτού έχουν δημοσιευθεί και στο blog της Αλκμήνης Ψιλοπούλου ieraterata.blogspot.com
