Γράφει η Ευτυχία Καρύδη Φαράκιυ
“Το κοινό του θεάτρου Γκλομπ ,που παρακολουθούσε τα έργα του Σαίξπηρ, ήταν ένα κοινωνικό μωσαϊκό που άρχιζε από την Αυλή και έφτανε ίσαμε το προλεταριάτο. Αλλά το ακροατήριο στα Μεγάλα Διονύσια ήταν κάτι παραπάνω από τούτο. Ήταν η ίδια η κοινότητα, που συνερχόταν για την τέλεση μιας συλλογικής λειτουργικής πράξης” λέει ο Τζώρτζ Τόμσον.*Και είναι αυτή, ακριβώς, η λειτουργία, ένα ολότελα μοναδικό χαρακτηριστικό στην παγκόσμια Ιστορία του πολιτισμού, που, απ΄όσο γνωρίζουμε ως σήμερα, πρωτοσυνέβη στην Αθήνα του 5ου π.χ. αιώνα. Εξακολουθεί να συμβαίνει. Έχουμε Θέατρο στην Ελλάδα. Έχουμε ανθρώπους που στον θεατή αποκρίνονται. Από κει και ο υποκριτής, πριν εκπέσει ως έννοια, Αποκρίνεται και ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος. Μότο του:” Μια παράσταση δεν είναι επανάληψη της προηγούμενης γιατί κάθε φορά διαλέγεσαι με έναν διαφορετικό αποδέκτη- κοινό”.**Έτσι, ανάλογα με τη διαλεκτική σχέση Σκηνής- Θεωρείων, ως Μαλβόλιος στον Ερρίκο Δ΄ του Πιραντέλλο δεν αποφαίνεται , αλλά υποβάλλλει στον καθένα την αγωνία και την απορία που μπορεί να αντέξει:” Ποιοι είμαστε πού πάμε. Γιατί τάχα το:“Να συντρίβεις έναν άνθρωπο κάτω από το βάρος μιας λέξης: τρελός.Είναι τόσο εύκολο όπως να σκοτώνεις μια μύγα“***
Κι έχει δίκιο, νομίζω, ο διαδικτυακός φίλος Konstantinos Karvounaridis όταν, μιλώντας για τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, γράφει: ” Κάποιοι που τους απονεμήθηκαν όσκαρ είναι τεράστιοι. Όμως, τα Όσκαρ είναι μικρά αν σκεφτείς κάποιους που τα έχουν πάρει. Ή ακόμα αν σκεφτείς ότι ελάχιστοι θα μπορούσαν να σταθούν στο αρχαίο θέατρο. Όπως το κατόρθωσαν στην Επίδαυρο. Στις “Εκκλησιάζουσες” του Αριστοφάνη κάτω από τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Ανδρέα Βουτσινά ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος ως Πραξαγόρα και ο Γιώργος Μοσχίδης ως ο σύζυγος της, Βλέπυρος. Δεν έκαναν ρεσιτάλ ερμηνείας. Έβγαλαν στη σκηνή το απόλυτο δέσιμο τους σε επίπεδο προσωπικής φιλίας, αρχών αξιών και τέχνης και, μάλιστα, όχι σ΄ένα τυχαίο θέατρο, αλλά στην Επίδαυρο”.
Δυστυχώς στις μέρες μας, ακόμα και στην Επίδαυρο. Επιζητείται ο εκμορντενισμός, αποβλέποντας στην εντύπωση όχι στη μαγεία. Και αυτή η εκμοντερνιστική εκζήτηση σε κάνει να χάνεις από μπρος σου τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Αριστοφάνη. Μα, σε εκείνη την παράσταση στην Επίδαυρο, από τις Εκκλησιάζουσες δεν έχει χαθεί ούτε ένα κ α ι από το περιεχόμενο, ούτε ένα κ α ι από τη φόρμα. Χαρακτηριστικό της Αριστοφάνειας δεξιοτεχνίας, υπήρξε κ α ι η π α ρ ά β α σ η. Σα σε ιντερμέδιο, διακόπτεται δηλαδή η εξέλιξη της δραματικής πράξης. Οι ηθοποιοί αποχωρούν. Τα πρόσωπα του χορού βγάζουν τα προσωπεία και συνομιλούν με το κοινό ως πολίτες προς πολίτες. Πρόσωπο με πρόσωπο. Οι θεατές με ανυπομονησία περιμένουν αυτόν το διάλογο. Χωρίς αυτόν ο θεατής δεν μπορεί να ξεπεράσει την ασχήμια που τον περιβάλλει ή κρύβεται μέσα του. Αποχρών λόγος του Θεάτρου όπως άλλωστε, κάθε τέχνης δεν είναι η φ υ σ ι κ ό τ η τ α. Οπως έ λ ε ο ς ! πασχίζουν να μας πείσουν πολιτισμικοί (;) ιθύνοντες. Δεν είναι η διασκέδαση (διασκεδάννυμι= σκορπίζω). Ψυχαγωγία είναι που φωτίζει τις ανήλιαγες ψυχές και ξυπνάει το λογισμό με την ποίηση.
Στις εκκλησιάζουσες, ανεξήγητο γιατί, ο Αριστοφάνης “παραχωρεί” την παράβαση στην Πραξαγόρα. Και ο Βουτσινάς με μια ευφυή ευρηματικότητα ντύνει την Πραξαγόρα Ντόρα Μπακογιάννη, Αν είναι δυνατόν! Ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, συνυπάρχοντας σε δυο ρόλους, δυο διαφορετικές στάσεις ζωής: της Πραξαγόρας και της Μπακογιάννη, ισορροπεί σε διαφορετικούς χρόνους και κοσμοαντιλήψεις. Υποχρεώνοντας σε ,να να αναλάβεις την ευθύνη της επιλογής ανάμεσα στη δεύτερη και στην πρώτη. Μια – μια ακούγονται από τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο οι λέξεις της Πραξαγόρας: ” Όσο υπάρχουν ξένοι στρατεύματα να μας φυλάνε, Έλληνες και πόλεις θα χαθούν“**** Θα χαθούν και από τον κοινωνικό εκπεσμό που η φτώχεια προκαλεί. Γι αυτό “Όλα τα αγαθά πρέπει να γίνουνε κοινά, χωρίς ο ένας να πλουτίζει κι ο άλλος να ψοφοπεινάει. Ο ένας νά ΄χει γη πολλή και ο άλλος ούτε τάφο”****. Εσύ, ο θεατής ακούς, σκέφτεσαι, κρίνεις και θα αποφασίσεις…..
Πάντως επειδή ο νους καμιά φορά παραστρατεί. Καλού κακού, όταν ταν το 1955 ο κόσμος γιόρταζε τα 2400 χρόνια από τη γέννηση του Αριστοφάνη. Στην Νέα Υόρκη, η Ακαδημία Δραματικής Τέχνης, συμμετέχοντας στον παγκόσμιο εορτασμό, έβαλε ψαλίδι στο λόγο της Πραξαγόρας. Εκήρυττε εθνική ανεξαρτησία και κοινοκτημοσύνη. Στ΄αστεία βέβαια…Αλλά επιτρέπονται, έστω και στ΄αστεία τέτοιες κουβέντες; “Ω! τί κόσμος μπαμπά!…Σε τι κόσμο μπαμπά μ’ έχεις φέρει να ζήσω; Ω! Τί κόσμος μπαμπά ποιοι τον σκάρτεψαν τόσο να μπορούσα με κάτι να τον κάνω καπνό..”***** Μετά την παράσταση, όταν πάμε να σφίξουμε το χέρι στους συντελεστές. Θυμίζουμε στον Μιχαλακόπουλο και τον Μοσχίδη το πετσόκομμα σε ό,τι πεντακάθαρα αρθρώθηκε στην Επιδαύρια παράσταση τους. Γελάνε και οι δυο σαν ένας. Λες και έχουν γεννηθεί για να υπάρχουν ο ένας για τον άλλον. Γελάνε με εκείνο το γέλιο, το δυνατό και ασυγκράτητο όπως η ίδια η ζωή.
Τί δίδυμο κι αυτό! Δυο θνητοί: Γιώργος Μιχαλακόπουλος – Γιώργος Μοσχίδης, Θέατρο Μουσούρη του Τσαρλς Ντάιερ “Κάτω από τη σκάλα”. Κάτω από τη σκάλα ενός κουρείου ,Δύο ηλικιωμένοι, αποτυχημένοι επαγγελματικά, βαθιά μοναχικοί, κοινωνικά περιθωριοποιημένοι ως ομόφυλο ζευγάρι κρύβονται από όλους. Δεν κρύβονται από τους εαυτούς τους. Κάνουν το ακριβώς αντίθετο. Ξεγυμνώνονται με ειλικρίνεια και καθαρότητα. Τί σημασία έχει να κάνεις ό,τι θέλουν οι άλλοι και οι συμβάσεις τους και να χάνεις αυτό που πραγματικά είσαι; Αγαπιούνται ,είναι ολοφάνερο. Αγαπιούνται τόσο όσο να πετάνε ο ένας στον άλλον τις πιο περιπαιχτικές κουβέντες, δίχως να διακινδυνεύει να σπάσει η λεπτή κλωστή που δένει σφιχτά τον άνθρωπο με τον άνθρωπο. Η κορύφωση όταν ο Γ. Μοσχίδης εμφανίζεται με ένα τουρμπάνι στο κεφάλι, στυλ…. Ναι, είναι ομόφυλοι! Μπορούν όμως να αποκαλύπτονται με κινήσεις που κάνουν θεμιτό το φιλικό αστεϊσμό, ακόμα και το σαρκασμό. Πρόκειται για μια αισθητική ηθική, δίχως ίχνος υποκρισίας αλλοφύλων.
Υποκρίσια ! Εθνικό Θέατρο: “¨Ενας άνθρωπος για όλες τις εποχές”,του Ρόμπερτ Μπολτ. Υποκρισία, Αγγλία 16ου …. Ι7 ου , 21ου αιώνα. Ο κόσμος του 16ου, του 17ου, του 21ου αιώνα. Ο Γιώργος Μοσχίδης ως καρδινάλιος Γούρσι, προσκυνημένος και υποτακτικός,- τί καρδινάλιος θα ήταν..Προσπαθεί να πείσει τον Σερ Τόμας Μουρ: Γιώργο Μιχαλακόπουλο, πως δεν είναι δα και τόσο σοβαρό να κλείνεις τα αυτιά στη φωνή της συνείδησής σου. Ο Μουρ- Γιώργος Μιχαλακόπουλος,επειδή δ ε ν ε ί ν α ι φανφάρας όπως μας βομβαρδίζουν να τον αποδεχτούμε. Α ρ ν ε ί τ αι ΄Η μαζί μας σκυφτός και άβουλος επιμένουν από παντού ή ανατίναξη πάσης ζωής. Ανατίναξη είναι η επιλογή του Μουρ-Γιώργου Μιχαλακόπουλου. Λίγο πριν το παραλάβει ο δήμιος αφήνει την παρακαταθήκη του : ” Δεν με κυνηγήσατε για τις πράξεις μου, αλλά για τις σκέψεις που κρύβω στην ψυχή μου”******
Σήμερα στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών πλάι στον Μάνο Κατράκη,την Μελίνα, τον Λεφτέρη Βογιατζή, την Μαρίκα Κοτοπούλη. Τον Γιώργο Βακιρτζή,τον Θόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Γεώργιο Σεφέρη και τον Κωστή Παλαμά. Τα λαξεύματα του Γιαννούλη Χαλεπά, του Δημήτρη Φιλιππότη, θα βρεθεί και ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος.
Κι εγώ, ίσως από τύψεις που δεν το έκανα. Θα πρότεινα, οι δάσκαλοι να πηγαίνουν τους μαθητές τους στο Α΄Νεκροταφείο. Αλλά και σε άλλα κοιμητήρια. Μας αρέσει δεν μας αρέσει ο μόνος που επιβεβαιώνει τη ζωή είναι ο θάνατος. Απλώς κάποιοι ,όπως εσύ Γιώργο Μιχαλακόπουλε του λένε: Ξέρω ότι είσαι ανίκητος ,μα μέχρι την ώρα που νικητής θα καγχάσεις .θα σου έχω δώσει τόσα χαστούκια, που ο δρόμος της ζωής δε θα κλείνει ποτέ. Αυτός ακριβώς είναι ο πρώτος ρόλος για έναν ηθοποιό,
~~~~~~~~~~~~~~~
*Τζωρτζ Τόμσον: ¨Αισχύλος και Αθήνα”
**Από Συνεντεύξεις του Γ. Μιχαλακόπουλου
***Πιραντέλλο: “Εrρίκος Δ”
*****Αριστοφάνης: ¨Εκκλησιάζουσες”
******Κ. Μουρσελάς: “Ω, Τί κόσμος μπαμπά” που ανέβασε ο
Γ .Μιχαλακόπουλος στο “Θέατρο Σάτιρας”στην οδό Τρικόρφων, πάροδο πλατείας Βικτωρίας, όπου σήμερα το Θέατρο: “Πορεία”
********Ρ. Μπολτ: ” Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές”
~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ε. Καρύδη- Φαράκου εκπαιδευτικός-ξεναγός- συγγραφέας- ερευνήτρια- Master Ινστιτούτο Βαλκανιολογίας Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ- École des Hautes Études Paris
