Εκλογές στην ΕΣΗΕΑ – Θεμελιώδεις Αρχές της Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας –   Της Δέσποινας Μακρινού

Της Δέσποινας Μακρινού

Στις αρχές του επόμενου μήνα ( 6,7,8, και 9 Φεβρουαρίου ), η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθήνας (ΕΣΗΕΑ), έχει προκηρύξει εκλογές για την ανάδειξη Διοικητικού Συμβουλίου, Πειθαρχικών οργάνων (Πρωτοβάθμιο, Δευτεροβάθμιο) καθώς και Μεικτού Συμβουλίου (εκπρόσωποι εργαζομένων και συνταξιούχων).

Είναι λοιπόν μιά καλή ευκαιρία για να επαναφέρουμε στη μνήμη μας τις Θεμελιώδεις Αρχές της Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, που θα πρέπει να είναι το πρωταρχικό μέλημα γνώσης και αναφοράς των επαγγελματιών δημοσιογράφων.

Κοινωνικό καθήκον η σωστή πληροφόρηση

Στις μεγάλες αλλαγές και απαιτήσεις της σημερινής εποχής το δικαίωμα του πολίτη να πληροφορείται σωστά και ελεύθερα προβάλει ακόμη πιο αναγκαίο.

Η σωστή πληροφόρηση και ενημέρωση είναι κοινωνικό καθήκον και όχι προπαγανδιστικό τρικ.

Το δημόσιο συμφέρον και ο σεβασμός στην αξιοπιστία οφείλουν να είναι οι θεμελιώδεις αρχές της άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Ο κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, όπως ορίζεται από τις Διεθνείς, Ευρωπαϊκές και Εθνικές επαγγελματικές Ενώσεις πρέπει να γίνει καθήκον και πυξίδα για όλους τους δημοσιογράφους.

Η ουδετερότητα, η διαφάνεια, η ελευθερία της έκφρασης, η ανιδιοτελής έρευνα, δημιουργούν ένα υγιές περιβάλλον τόσο για το ίδιο το επάγγελμα όσο και για το κοινωνικό σύνολο.

Ο σωστά πληροφορημένος πολίτης είναι ο δημιουργικός πολίτης, ο ενεργός πολίτης, ο πολίτης των πολλών επιλογών.

Ο δημοσιογράφος, ο άνθρωπος της ενημέρωσης γενικότερα , έχει πρωταρχική υποχρέωση να ενημερώνει σωστά τον πολίτη, να έχει πλήρη επίγνωση της ευθύνης για την δημοσιογραφική αποστολή που  έχει αναλάβει, και να αντιλαμβάνεται την σοβαρή επιρροή  που ασκεί, στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και στην αξιολόγηση του επαγγέλματος.

Οι βασικές αρχές της Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, έτσι όπως καταγράφονται στον κώδικα Επαγγελματικής Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης των δημοσιογράφων μελών της Ένωσης Συντακτών, αναφέρουν υποχρεώσεις, δικαιώματα και καθήκοντα, που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων  θίγουν την αξιοπιστία του επαγγέλματος, επηρεάζουν αρνητικά καταστάσεις, προκαλώντας σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

Ο δημοσιογράφος οφείλει να επιβεβαιώνει συνεχώς τον κοινωνικό του ρόλο στις νέες συνθηκες που διαμορφώνει ο ανταγωνισμός, το ολιγοπώλιο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η αυξημένη εμβέλεια και επιρροή των ΜΜΕ και η παγκοσμιοποίηση της Επικοινωνίας.

Οφείλει ακόμη να αποθαρρύνει και να αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κρατικού ή άλλου επηρεασμού, έτσι ώστε κάθε στιγμή, να υπερασπίζεται την αυτονομία και την αξιοπρέπεια του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.

Η απόκρυψη, η αλλοίωση, η πλαστογράφηση , των πραγματικών γεγονότων ξεπερνάει κάθε Αρχή Επαγγελματικής Ηθικής του Κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας και υπόκειται στο θεσμό των δύο εκλεγμένων Πειθαρχικών Συμβουλίων της Ένωσης, που είναι το Πρωτοβάθμιο και το  Δευτεροβάθμιο.

Σύμφωνα πάντα με τον ίδιο κώδικα Δεοντολογίας, ο δημοσιογράφος μέλος της Ενώσεως, οφείλει να ξεχωρίζει την είδηση, από το σχόλιο, το διαφημιστικό μήνυμα, το δελτίο τύπου και αναλόγως να την παρουσιάζει .

Η μετάδοση της πληροφορίας θα πρέπει να παρουσιάζεται αποστασιοποιημένη από προσωπικές, πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές και πολιτισμικές απόψεις και πεποιθήσεις .

Χρέος του κάθε δημοσιογράφου είναι η άμεση επανόρθωση μιάς ψευδούς είδησης και η ταυτόχρονη δημοσίευση της αληθειας. Πολύ περισσότερο όταν αυτή θίγει κάποιο συγκεκριμένο άτομο.

Το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής, ο σεβασμός της συναισθηματικής κατάστασης, η προστασία των ανηλίκων, το τεκμήριο της αθωότητας, τα σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, καθώς και οι δεσμεύσεις που προκύπτουν από το off the record παραμένουν πρωταρχικής σημασίας για τον δημοσιογράφο.

Διαφάνεια στις οικονομικές σχέσεις

Ένα άλλο θεμελιώδες στοιχείο αξιοπιστίας του κύρους και της επαγγελματικής αξιοπρέπειας του δημοσιογράφου είναι η διαφάνεια στις οικονομικές σχέσεις. Οι οικονομικές εξαρτήσεις δημιουργούν περιβάλλον νοσηρό και άκρως επικίνδυνο για τη σωστή και αδέσμευτη πληροφόρηση.

Με ένα άλλο άρθρο ο κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας προστατεύει μία ακόμη θεμελιώδη αρχή, που έχει να κάνει με τις σχέσεις, την αλληλεγγύη και τον ευγενή συναγωνισμό, μεταξύ των συναδέλφων.

Η λογοκλοπή και η οικειοποίηση της εργασίας άλλου συναδέλφου, ορίζεται ώς σοβαρό παράπτωμα και ο δημοσιογράφος που υποκύπτει, κρίνεται ελεγκτέος απο τα θεσμικά εκλεγμένα όργανα της Ένωσης, τα δύο Πειθαρχικά.

Οι υποχρεώσεις των δημοσιογράφων που ορίζονται από τον επαγγελματικό και ηθικό κώδικα δεοντολογίας δεν συνιστούν σε καμία περίπτωση περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης. Θέτουν απλώς τις βασικές αρχές για την εύρυθμη λειτουργία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.

Οι συνιστώσες μιάς ισορροπημένης σχέσης δημοσιογράφου, πολίτη, πληροφορίας είναι το ζητούμενο και το επιθυμητό. Πολύ συχνά η ισορροπία αυτή ανατρέπεται και αυτό είναι κοινωνικά επικίνδυνο. Οι θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας δυστυχώς τα τελευταία χρόνια παραβιάζονται συστηματικά και τα αποτελέσματα είναι δυσοιωνα για το μέλλον της Ενημέρωσης.

Χρέος όλων των δημοσιογράφων είναι ο σεβασμός των Αρχών Δεοντολογίας και η προστασία του επαγγέλματος. Σε άλλη περίπτωση οι εξελίξεις αναμένονται θυελλώδεις και καταστροφικές πρωτίστως για την κοινωνία, αλλά και για όλους  όσους εκπροσωπούν το επάγγελμα.