Έγκλημα και Τιμωρία – Γράφει η Ευτυχία Καρύδη- Φαράκου

Αθήνα Φεβρουάριος 2023. Η επικαιρότητα. Ένας 76χρονος, μετά 36έτη δουλειάς σε κάποια ναυτιλιακή εταιρεία, που οι κληρονόμοι της διεκδικούν καθένας για λογαριασμό του τη μερίδα του λέοντος, απολύεται οριστικά. Έρμαιο της α π ό ρ ρ ι ψ η ς. Άνεργος α π ό β λ η τ ο κοινωνικό, ύπαρξη δηλαδή  χωρίς ταυτότητα,  δολοφονεί την μέχρι χθες εργοδότρια του εφοπλίστρια που τον απέλυσε. Τον γαμπρό της κι έναν καπετάνιο που προσπαθεί να σταματήσει το φονικό. Ύστερα, ο δολοφόνος βάζει το πιστόλι στον κρόταφο και αυτοκτονεί. Τί συνέβη; Γιατί ο εξανδραποδισμός του γένους μας γίνεται κάθε μέρα μεγαλύτερος; Γιατί ολοένα και περισσότερες ανθρώπινες ψυχές ξεραίνονται σαν  χταπόδια στον ήλιο;

             “Πολλάς προκαλέσαντες  αντιρρήσεις και μομφάς επειράθημεν προ δεκαετίας  ν΄αποδείξωμεν, ότι κατά τα πειράματα της επιστήμης και της πείρας έξοχοι ποιηταί και καλλιτέχναι απεδείχθησαν μόνοι οι κατορθώσαντες να εκφράσωσιν ολοκλήρου λαού τα αισθήματα και τας ιδέας. Η αληθής τω όντι πρωτοτυπία έγκειται ο υ χ ί των ανυπάρκτων ή εν μόνη τη φαντασία  του ποιητού υπαρχόντων, όπερ είνε σχεδόν ταυτόσημον, αλλά των όσων ταράττουσι πάσαν καρδίαν και ασχολούσι πάσαν διάνοιαν εν δεδομένη εποχή και χώρα”.

         Με τις παραπάνω σκέψεις ο  Εμμανουήλ Ροϊδης  ανοίγει τον Πρόλογο  του έργου ”Το έγκλημα και η Τιμωρία του Θ. Δοστογέφσκη” σε μετάφραση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη το 1889.  Και συνεχίζει παρακάτω: “Η δε ηθική αυτού αξία (του εγκλήματος και της τιμωρίας) έγκειται προ πάντων εις τούτο, ότι την τιμωρίαν επεδίωξεν αυτός  ο εγκληματίας μεταβάς αυθορμήτως και ουδενός υποπτεύοντος αυτόν να προσφέρη την κεφαλήν του εις τον Εισαγγελέα ορμηθείς εις τούτον  ο υ  μ ό ν ο ν   εκ τ η ς τ ύ ψ ε ω ς του συνειδότος, αλλά  και τ η ς   α η δ ί α ς   π ρ ο ς  τ η ν  υ π ό κ ρ ι σ ι ν και το    ψ ε ύ δ ο ς”.

                  Υποκρισία και ψεύδος μιας κοινωνίας ηλιθίων  δουλευτάδων, ευφυών αφεντικών. ” Μέσα σε ” κλουβιά”  καμωμένα από πάθη και ιδέες κλείνουν ανέκαθεν τους ανθρώπους εκείνοι που τους κυβερνούν” παρατηρεί ο Ευάγγελος Παπανούτσος στο έξοχο δοκίμιο του: “Μορφές ελευθερίας”. Και ο Μπρεχτ στις “Ιστορίες του κ. Κόϋνερ: “Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, ρώτησε τον κ. Κ. η κορούλα της οικονόμου του, θα φέρονταν τότε πιο καλά στα μικρά ψαράκια; Σίγουρα, αποκρίθηκε εκείνος. Αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι θά ‘χτιζαν για τα μικρά ψαράκια κλουβιά και θάβαζαν μέσα διάφορες τροφές, φυτά, καθώς και ζωντανά….θα τους έφτιαχναν και σχολεία…Και τα πιο μεγάλα ψαράκια, αυτά που θα είχαν υψηλές θέσεις, θα φρόντιζαν για την τάξη ανάμεσα στα ψαράκια, θα γίνονταν δάσκαλοι, αξιωματικοί και μηχανικοί στα ψαροκλουβιά. Κοντολογίς μόνο αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι θα είχαμε πολιτισμό στη θάλασσα”. Και στις θάλασσες  γενικώς που τις διαφεντεύουν εταιρείες καρχαριών, θα πρόσθετα.

                  Αλλά ας συνοψίσουμε την υπόθεση του έργου του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Ένας νέος- φοιτητής της Νομικής  ο Ρασκόλνικωφ δολοφονεί μια ηλικιωμένη που δανείζει με  π α ρ ά ν ο μ α  υψηλό τόκο. Ευτυχώς στους καιρούς μας  Διεθνές Νομισματικό Ταμείο  και Τράπεζες δανείζουν

ν ό μ ι μ α  με υψηλούς τόκους και παρατόκια. Τότε όμως, σε εποχές παράνομων κερδών από τόκους, εύλογα ρωτάει ο φονιάς  σπουδαστής του Δικαίου, μάλιστα:”Έγκλημα; Τί έγκλημα; Έγκλημα ότι σκότωσα ένα κακόβουλο έντομο; Μια γριά τοκογλύφα; Η δολοφονία της είναι εξιλέωση αμαρτιών”.* Δεν προφταίνει να ολοκληρώσει τη σκέψη του και χάνεται  σ΄ ένα λαβύρινθο. Θολώνει.  Παλινδρομεί ανάμεσα στο ορθό και το στραβό, το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο, το νόμο του θεού και το νόμο του ανθρώπου. Στην παραζάλη του, μπρος του εμφανίζεται η Σόνια. Μια πόρνη. Δεν έχει στα χέρια της  “μύρον νάρδου πιστικής πολυτίμου”** όπως η Μαγδαληνή. Του δίνει  ένα Ευαγγέλιο, του διαβάζει  την περικοπή για την Ανάσταση του Λαζάρου. Ο Ρασκόλνικωφ καταδικάζεται σε επτά έτη εξορίας στη Σιβηρία. Η Σόνια τον ακολουθεί.

                    Επτά έτη μόνο; Τί είναι επτά έτη; “Ολίγον έλειψε να θεωρήσωσι και οι δύο τα επτά έτη ως επτά ημέρας. Ο Ρασκόλνικωφ ηγνόει ότι ο νέος βίος δε θα τω παρείχετο δωρεάν, και ότι έμελλε να τον αποκτήση αντί μακρών και επίμοχθων αγώνων. Αλλ΄ενταύθα άρχεται δευτέρα ιστορία, η ιστορία της μακράς παλιγγενεσίας ενός ανθρώπου…”*

                     Δυο τρόποι υπάρχουν να βλέπεις  τις πολιτείες του κόσμου. Ο ένας ο γιαπωνέζικος.  Δεν βλέπεις,  δεν ακούς, δε οσφραίνεσαι. Φωτογραφίζεις, τραβάς με την κάμερα και απολαμβάνεις ησύχως τα βιντεοσκοπημένα με την επιστροφή στο σπίτι  σου. Ο άλλος τρόπος  ψάχνεσαι και  ψάχνεις. Εάν προτιμάς τον δεύτερο τρόπο και  σου συμβεί αυτό στην Μόσχα. Τότε, πραγματικά νοιώθεις πως οι αμαρτωλοί – δαιμονισμένοι*** ήρωες της ρώσικης λογοτεχνίας και του Ντοστογιέφσκι  δεν πλάθονται από καρμιριά. Είναι ξεχείλισμα καρδιάς γενναιόδωρης, ανυπόκριτης, που δεν αφήνει την ψυχή σου να ζαρώσει.

                                                   ~~~~~~~~~~~~~