Γράφει η Ευτυχία Καρύδη Φαράκου
Ο κόσμος μετά το 1812, είναι ένας κόσμος που οι παραδοχές του διαμορφώνονται από εκείνους που βρίσκονται με την πλευρά των νικητών του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Το 1813 Ρωσία, Αγγλία, Αυστρία, Πρωσία παραμερίζουν τις διαφορές τους και συνασπίζονται (13 Μαρτίου 1813). Στόχος τους, η “αποτίναξη του Βοναπαρτικού ζυγού, η περιφρούρηση των χιλιομπαλωμένων , διεθνώς : ειρήνης και ασφάλειας.* Με λίγα λόγια επιβάλλεται μια κατάσταση που δε θα ανέτρεπε την υπάρχουσα δομή Ευρώπης= Status quo.Δε θα διατάρασσε τον Μεγάλο Ασθενή= Πύλη= Οθωμανική Αυτοκρατορία = σήμερα Τουρκία. ”Θα βασιζόταν στις αρχές της ισορροπίας των διασυμμαχικών συμφερόντων”, που θα διασφαλίζονταν μέσα από ένα σύστημα αστυνόμευσης, γνωστό ως “σύστημα Μέττερνιχ“*
Η παραπάνω πολιτική εκφράζεται πανηγυρικά το 1815 στο Συνέδριο της Βιέννης. Παγκοίνως γνωστό ως “Συνέδριο που χορεύει”. Με λίγα λόγια σε αυτό, παραβλέπεται η αρχή των εθνοτήτων, αιτιολογείται το οποιοδήποτε απολυταρχικό πολίτευμα. Ορίζεται ως αναφαίρετο δικαίωμα το δικαίωμα των ηγεμόνων να αποφασίζουν οτιδήποτε απειλεί το νόμο και την τάξη και το κοινωνικό κατεστημένο. Απαγορεύεται κάθε εδαφική μεταβολή στην Ευρώπη και μάλιστα από επαναστατικά κινήματα”*
Ο Μέττερνιχ υποχρεώνεται να παραδεχθεί ότι ”ο πραγματικός κυρίαρχος από τον οποίον εξαρτάται, η στερεότητα του όλου οικοδομήματος , που ανήγειρε το Συνέδριο της Βιέννης, δεν είναι αυτός, αλλά ο τσάρος”* Συγχρόνως όμως, ο αυστριακός Καγκελάριος για είναι πλήρως εξασφαλισμένος ,με υπαινιγμούς, λεπτούς χειρισμούς, υπόγειες διαδρομές προσπαθεί και, εν τέλει, πετυχαίνει, να απομακρύνει από τη διεθνή πολιτική κονίστρα τον Ιωάννη Καποδίστρια, που τον βλέπει ως υποβολέα στον ύπνο και τον ξύπνιο του ρώσου Αυτοκράτορα. Τον αποφεύγει δε “‘Όπως ο διάβολος το λιβάνι”* Ήταν αργά. Αν η Ιταλική και η ισπανική επανάσταση απέτυχαν “Η Ελλάδα γίνεται θρύλος και πηγή έμπνευσης των απανταχού εθνικιστών και φιλελευθέρων/ Έτσι εντείνει και δημιουργεί τον λανθάνοντα εθνικισμό και των άλλων λαών”*
Ο τσάρος Αλέξανδρος, αν και ως άτομο “Ρέπει στην νοητική ανισορροπία”, όταν διαπιστώνει ότι , ξεφεύγοντας από τα χέρια του η Μεσόγειος και τα Βαλκάνια, τα αποτελέσματα της Ιεράς Συμμαχίας είναι καταστροφικά για την Ρωσία, θα πει:” Η συμβουλή για έλεος απέναντι στους πτωχούς Τούρκους είναι χρήσιμη για τους ίδιους. Άχρηστη όμως για μένα”*
Η ρωσική πολιτική θα γυρίσει το τιμόνι. Ανοιχτά θα ταχθεί υπέρ της δημιουργίας ελεύθερου, ανεξάρτητου δια παντός ουδετέρου ελληνικού κράτους. Ο διάδοχος του Αλέξανδρου Α΄, Νικόλαος Α’, για να μη βυθιστεί η Ρωσία πολιτικοοικονομικά ,αποφασίζει επιθετική πολιτική. Αγγλογάλλοι, κατ΄ εξοχήν οι Άγγλοι αφρίζουν. Γράφει χαρακτηριστικά ο Σπύρος Μαρκεζίνης : “ Ακρογωνιαίος λίθος επί μακρόν της βρετανικής πολιτικής ήτο η ακεραιότης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διότι αυτή διασφάλιζε τα συμφέροντά της, καθώς και η αποτροπή ρωσοτουρκικού πολέμου ο οποίος εκινδύνευε να φέρει την Ρωσίαν εις την Κωνστνατινούπολιν”*
Τον Οκτώβριο του 1827 , οι ναύαρχοι:, Αγγλος Κόδριγκτον, Γάλλος Δεριγνύ και Ρώσος Χέυδεν παραπλέουν στο Ναβαρίνο – Πύλο. Οι εντολές που έχουν δοθεί από της αγγλογαλλικές κυβερνήσεις είναι να μην εμπλακούν με τους τον τουρκικό στόλο. Γιαβάς-γιαβάς , η πολιτική θα βρει λύσεις συφερτικές για τον Μεγάλο Ασθενή – Σουλτάνο και βέβαια και για την αγγλογαλλική πολιτική. Αποτυγχάνουν παταγωδώς. Η Ρωσία, επιδιώκει το ακριβώς αντίθετο. Ανεξάρτητα βαλκανικά κράτη γύρω της είναι οι καλύτεροι δορυφόροι των συνόρων της. Ο ορθόδοξος χριστιανικός σταυρός το Εν τούτω νίκα κατά της Ημισελήνου, απ ΄όποια πλευρά κι αν το δεις τα ρωσικά συμφέροντα συμπίπτουν με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Με κόλπα, τερτίπια και πανέξυπνα τεχνάσματα του προξένου της Ρωσίας Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου η ναυμαχία στο Ναβαρίνο αρχίζει. Εκόντες άκοντες υποχρεώνονται να εμπλακούν και οι Αγγλογάλλοι. Η ήττα των Οθωμανών συντριπτική.. Οι φιλελεύθεροι, οι λαοί της Αδελφότητας, της Ισότητας και της Ελευθερίας πανηγυρίζουν τη Νίκη –V i c t o i r e! V i c t o i r e! Οι ναύαρχοι χειροκροτούνται, τιμώνται. Αι Ηνωμέναι Ευρωπαϊκαί Δυνάμεις κατατρoπώνουν τους αλλόθρησκους βαρβάρους. Όμως στην Βιέννη ο αυτοκράτωρ Φραγκίσκος χαρακτηρίζει τη ναυμαχία” δολοφονία “*Ο Μέττερνιχ: ” απαρχή του χάους”. Ενώ ο άγγλος βασιλεύς Γεώργιος, για να μην παραβεί τον πρωτόκολλο (!) παρασημοφορώντας τον Κόδριγκτων του ψιθυρίζει : “Αντί για παράσημο σου αξίζει σκοινί κρεμάλας”*
Το 1829, με την Συνθήκη της Αδριανουπόλεως , με την οποία λήγει ο Γ΄ Ρωσοτουρκικός πόλεμος, η Ρωσία έβαλε το σχοινί στο λαιμό του τουρκικού ζυγού. Μέχρι τέλους η ρωσική διπλωματία επέμενε η Ελλάδα να μένει για πάντα ουδέτερη*. Δεν πέτυχε το μαξιμαλιστικό στόχο της.
Το 1829, με την Συνθήκη της Αδριανουπόλεως , με την οποία λήγει ο Γ΄ Ρωσοτουρκικός πόλεμος, η Ρωσία έβαλε το σχοινί στο λαιμό του τουρκικού ζυγού. Μέχρι τέλους η ρωσική διπλωματία επέμενε η Ελλάδα να μένει για πάντα ουδέτερη*. Δεν πέτυχε το μαξιμαλιστικό στόχο της.
Στην Ρωσία όμως οφείλεται η δημιουργία του πρώτου, κολοβού , ελληνικού κράτους.,
Η Ιστορία είναι επιστήμη και όπως όλες οι Επιστήμες θέλει στοιχεία. Αν όσα αναφέρονται παραπάνω. Από την πρώτη και έως την τελευταία λέξη, έχουν ανατραπεί από νέες έρευνες. Ευπρόσδεκτες. Την αλήθεια ψάχνουμε . Αλλιώς, χαμένος χρόνος η μεταξύ μας συνομιλία. Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει και ο Μανόλης Αναγνωστάκης , “Όχι άλλα ψέματα στα παιδιά”.
~~~~~~~~~~~~~
*E.Hobsbawn, H Εποχή των Επαναστάσεων 1789-1848, Αθήνα 1990–Σπ. Μαρκεζίνης, Πολιτική Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος, – Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου- Π. Πετρίδης, Η ΕυρωπαΪκή πολιτική του Ιωάννη Καποπδίστρια, Αθήνα 1988- Αν. Γούδα, Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών. τ, 5, Αθήνα 1872-Ε. Καρύδη- Φαράκου, Έλληνες στις διπλωματικέ υπηρεσίες της Ρωσίας
Η Ευτυχία Καρύδη Φαράκου είναι εκπαιδευτικός-ξεναγός-συγγραφέας -ερευνήτρια- Μάστερ Ιστορίας Ινστιτούτου Βαλκανιολογίας Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ- École des Hautes Études Paris
