100 χρόνια από την ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας
Γράφει ο Γιάννης Αποστολόπουλος
«…Η Ελλάς είναι δημιούργημα του πνεύματος, των μόχθων και των αγώνων των τέκνων της. Δεν είναι βασιλικόν τιμάριον και δεν ειμπορεί ποτέ να γίνει ανεκτόν να θυσιασθεί και το ελάχιστον τμήμα της χάριν προσωπικών βασιλικών συμφερόντων…».
Είναι το χαρακτηριστικό σημείο από το ιστορικό «Δημοκρατικό Μανιφέστο» του οραματιστή πολιτικού ηγέτη Αλέξανδρου Παπαναστασίου . που δημοσιεύτηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1922 και αποτελεί την κορύφωση των αγώνων του για την κατάργηση της βασιλείας. Το μανιφέστο συνυπέγραφαν και οι συνεργάτες του Γ. Βηλαράς, Σπ. Θεοδωρόπουλος , Περ. Καραπάνου, Κων.Mελάς, Θρ. Πετιμεζάς και Δημ.Πάζης
Το “Δημοκρατικό Μανιφέστο”, το οποίο προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στην κοινωνία, προειδοποιούσε για τις μεγάλες εθνικές συμφορές που απειλούσαν την Ελλάδα αν συνεχιζόταν η πολιτική της φιλοβασιλικής κυβέρνησης η οποία είχε σχηματιστεί μετά τις εκλογές του 1920. Λόγοι δυστυχώς προφητικοί, με την τραγωδία της μικρασιατικής καταστροφής που επακολούθησε.
Η δημοσίευση του μανιφέστου προκάλεσε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης Γούναρη. Ο Παπαναστασίου και οι υπόλοιποι που το συνυπέγραφαν συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση.
Μετά τα τραγικά γεγονότα στη Μικρά Ασία και την ανατροπή της κυβέρνησης από την επαναστατική στρατιωτική τριανδρία, ακολούθησαν βραχύβιες κυβερνήσεις και τελικά στις 13 Μαρτίου 1924 σχηματίστηκε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.
Ήταν ακριβώς η ημέρα της επετείου της εθνικής παλιγγενεσίας, η 25 Μαρτίου 1924, για τη μεγάλη αλλαγή. Λίγο μετά την πανηγυρική δοξολογία για την εθνική επέτειο, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου με ψήφισμα που κατέθεσε στη Βουλή, εισηγείται την κατάργηση της βασιλείας και την καθιέρωση ως νέου πολιτεύματος της αβασίλευτης Δημοκρατίας..
Το ψήφισμα εγκρίθηκε ομόφωνα από τους 283 παρόντες βουλευτές και ο πρόεδρος της Βουλής Κωσταντίνος Ρακτιβάν βγήκε έξω και ανακοίνωσε την ιστορική απόφαση στα πανηγυρίζοντα πλήθη που ήσαν συγκεντρωμένα, ενώ από το πυροβoλείο του Λυκαβητού έπεφταν χαιρετιστήριες βολές.
Η κορυφαία αυτή συνταγματικ’η αλλαγή τέθηκε υπό την κρίση του ελληνικού λαού και εγκρίθηκε με ποσοστό 70% στο δημοψήφισμα της 30 Απριλίου τον ίδιο χρόνο.
Έτσι ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο μεγάλος πολιτικός ηγέτης από το Λεβίδι της Αρκαδίας, έμεινε στην ιστορία ως ο Πατέρας της Δημοκρατίας.
Τρείς μήνες αργότερα, η κυβέρνηση Παπαναστασίου αναγκάστηκε να παραιτηθεί, καθώς υπονομεύτηκε από τον στρατηγό Γεώργιο Κονδύλη και τέσσερις υπουργούς. Η αβασίλευτη δημοκρατία κράτησε μέχρι το 1935, οπότε με δημοψήφισμα, που προώθησε ο Κονδύλη,ς έγινε επανόρθωση της βασιλείας. Μεσολάβησαν έναλλαγές με δικτατορικά καθεστώτα, και τελικά, το 1974, με το δημοψήφισμα που όρισε η κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο λαός με ποσοστό άνω του 69% τάχθηκε υπέρ τη ς αβασίλευτης δημοκρατίας.
Έτσι τώρα, επί 50 χρόνια η Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία είναι πλέον το οριστικό μας πολίτευμα.
