Το περσινό καλοκαίρι στιγματίστηκε από την καταστροφική πυρκαγιά στον Έβρο: τη μεγαλύτερη σε έκταση πυρκαγιά που έχει ιστορικά καταγραφεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από 16 συνεχόμενες ημέρες η πυρκαγιά άφησε πίσω της 942.500 στρέμματα καμένης γης, συμπεριλαμβανομένου του 58% του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς και της περιοχής όπου φτιάχνουν τις φωλιές τους οι μαυρόγυπες.
Οι πρώτες ερωτήσεις, που έρχονται μάλλον στο μυαλό όλων μας, είναι, τι έγινε στην πυρκαγια του Εβρου και κάηκε τόσο μεγάλη έκταση, αλλά και τι πρέπει να κάνουμε τώρα για να ξαναγίνει η περιοχή όπως ήταν. Στο πλαίσιο αυτό, αναλάβαμε και ολοκληρώσαμε πρόσφατα δύο μελέτες, με στόχο να καταλάβουμε την πυρκαγιά και το πως λειτούργησε η δασοπυρόσβεση, και να προτείνουμε τα κατάλληλα μέτρα για τη συνολική μεταπυρική αποκατάσταση της περιοχής.
Τι μας διδάσκει η πυρκαγιά στον Έβρο; Αυτή είναι η ερώτηση που απαντάμε μέσα από την πρώτη μας μελέτη που αφορά τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς που σημειώθηκε στον Έβρο πέρυσι, αξιολογώντας τον μηχανισμό δασοπυρόσβεσης και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωσή του. Σε συνεργασία και με εξωτερικούς συνεργάτες, αναλύθηκαν στοιχεία που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες στις καμένες εκτάσεις και συνεντεύξεις με εμπλεκόμενους φορείς και κοινωνικές ομάδες, αναλύθηκαν επίσημα δεδομένα και εκθέσεις, ενώ αξιολογήθηκαν και θεσπισμένες διαδικασίες. Στα γενικά συμπεράσματα είναι ότι:
- Χάθηκαν ευκαιρίες που θα συντελούσαν σε αποτελεσματικότερη διαχείριση, ενώ κατά περιπτώσεις δεν πάρθηκαν οι κατάλληλες αποφάσεις στη διαχείριση των επίγειων δυνάμεων δασοπυρόσβεσης.
- Απουσιάζει η επιστημονική υποστήριξη προκειμένου να γίνεται επεξεργασία όλων των δεδομένων συμπεριφοράς της πυρκαγιάς σε πραγματικό χρόνο.
- Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στο πρόγραμμα σπουδών και τη διά βίου εκπαίδευση των μελών του Πυροσβεστικού Σώματος.
- Έγινε λανθασμένη αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων (π.χ. μετεωρολογικές προβλέψεις).
- Καταγράφονται παθογένειες στο σύστημα δασοπυρόσβεσης που συχνά δημιουργούν σοβαρά προβλήματα συντονισμού μεταξύ διαφορετικών φορέων.
Η δεύτερη μελέτη που εκπονήσαμε αφορά την επόμενη μέρα στον Έβρο, και απαντά στο τι πρέπει πλέον να γίνει για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κατευθύνσεων για το οποίο συνεργαστήκαμε με πάνω από 20 ερευνητές και την ομάδα της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης, και οδηγηθήκαμε σε πολύ σημαντικές προτάσεις για τη διαχείριση της περιοχής. Τα σημαντικότερα σημεία είναι:
- Συγκεκριμένο πλάνο ελέγχου των υλοτομιών για να μη διαταραχθούν περαιτέρω τα οικοσυστήματα που ανακάμπτουν.
- Η περιοχή με τη μεγαλύτερη προτεραιότητα για άμεση αναδάσωση είναι γύρω από το χωριό Μελία. Έχει χαμηλή δυνατότητα φυσικής αναγέννησης, ενώ είναι σημαντική για την τροφοληψία του μαυρόγυπα και του ασπροπάρη.
- Θα πρέπει να υπάρξει συστηματική παρακολούθηση βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων σε συγκεκριμένες εκτάσεις που καταγράφονται στη μελέτη.
- Η φετινή φυσική αναγέννηση των κωνοφόρων, θα είναι περιορισμένη, ενώ η φυσική αναγέννηση της μαύρης πεύκης μπορεί να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα στις περιοχές όπου έχουν απομείνει άκαυτες συστάδες του είδους και άκαυτες νησίδες.
- Δεν θα πρέπει να υπάρξουν πολύχρονες απαγορεύσεις βόσκησης και θα πρέπει να διατηρηθεί η κτηνοτροφία, τόσο στις άκαυτες εκτάσεις, όσο και στις περιοχές που κάηκαν, βάσει όμως συγκεκριμένων κανόνων βόσκησης.
Η ανάλυση του Έβρου δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί. Οι μελέτες αυτές, που ολοκληρώθηκαν με την ουσιαστική συμβολή πολλών υποστηρικτών μας, είναι πολύ σημαντικές για την επόμενη μέρα του Έβρου, αλλά και γενικότερα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, καθώς απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση του μηχανισμού δασοπυροπροστασίας της χώρας, και η σωστή και άμεση αποκατάσταση του Έβρου. Μια πυρκαγιά εξάλλου δεν τελειώνει όταν σβήσει η φωτιά, αλλά χρειάζεται προσοχή και εγρήγορση σε πολλά επίπεδα για τα επόμενα χρόνια. Η διασφάλιση της επόμενης μέρας στον Έβρο οφείλει να αποτελέσει προτεραιότητα, αλλά και παράδειγμα για όλη την επικράτεια. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης και αποφασιστικότητας το κατά πόσο τα διδάγματα αυτά θα συντελέσουν σε μία συνολική αλλαγή για την προστασία όχι μόνο των δασών μας, αλλά και των συμπολιτών μας και της περιουσίας τους.
Στον Έβρο δουλεύουμε πάνω από 30 χρόνια έχοντας αναπτύξει μια έντονη συναισθηματική σύνδεση με την περιοχή, και αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της. Δεν θα μπορούσαμε να μην είμαστε μέρος των ενεργειών αποκατάστασής της. Στα επόμενα βήματά μας αποβλέπουν στο να αποκαταστήσουμε μέρος της έκτασης που χρειάζεται άμεσα αναδάσωση, και παράλληλα να διασφαλίσουμε την επάρκεια φυτευτικού υλικού.
Θα συνεχίσουμε να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για πρασινίσει και πάλι ο Έβρος, και να συνεχίσει να φιλοξενεί τα σπάνια αρπακτικά πουλιά που είναι το σπίτι τους!
