Παραμονή της μαύρης επετείου της εισβολής στην Κύπρο που αποτελεί μια από τις πιο τραγικές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Η κατάληψη του 37% του νησιού από την Τουρκία το 1974 δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα μιας αιφνιδιαστικής στρατιωτικής επιχείρησης, αλλά το αποκορύφωμα μιας σειράς λαθών, εξωτερικών επεμβάσεων και κακών πολιτικών αποφάσεων που διαμόρφωσαν το Κυπριακό πρόβλημα.
Από τον αγώνα για την απελευθέρωση στην εισβολή
Ο αγώνας των Κυπρίων για απελευθέρωση από τους Βρετανούς κυριάρχησε τη δεκαετία του 1950, με την ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) να πρωτοστατεί. Η Βρετανία, ακολουθώντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε», κατάφερε να εμπλέξει την Τουρκία στο Κυπριακό ζήτημα, επιδιώκοντας να διατηρήσει την επιρροή της στο νησί. Οι Συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959-1960, αν και επιτυγχάνουν την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενσωμάτωσαν εγγενείς αντιφάσεις και αδυναμίες, αναγκάζοντας τις δύο κοινότητες να συνεργαστούν σε ένα δυσλειτουργικό πολιτικό σύστημα.
Τα λάθη του Μακάριου και των Ελλήνων πολιτικών
Η Κυπριακή Δημοκρατία βρέθηκε σύντομα αντιμέτωπη με έντονες προστριβές μεταξύ των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κοινοτήτων. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, αν και αναγνωρίζεται για τον ρόλο του στην ανεξαρτησία, έκανε λάθη που οξύνθηκαν με τον χρόνο. Η πρόταση του το 1963 για τροποποίηση του Συντάγματος, η οποία εκλήφθηκε από τους Τουρκοκύπριους ως απειλή, κατέληξε σε βίαιες συγκρούσεις και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από την κυβέρνηση. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι οι συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959-1960 ήταν αυτές που λειτουργούσαν υπονομευτικά για την ειρηνική πορεία της Κύπρου.
Παράλληλα, η Ελλάδα, ειδικά υπό το καθεστώς της χούντας, απέτυχε να χειριστεί την κατάσταση. Οι παρεμβάσεις του Νίκου Σαμψών και του Γεώργιου Γρίβα, καθώς και η υποστήριξη της χούντας σε παραστρατιωτικές δραστηριότητες, ενέτειναν τις εντάσεις. Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε ότι πολλά από όσα χρεώθηκαν στην Ελληνική πλευρά δεν ήταν τίποτα παραπάνω από καλοστημένες προβοκάτσιες Βρεττανών και Τούρκων.
Οι χρήσιμοι ηλίθιοι της χούντας και το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου
Η χούντα των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, με την αφελή και αδιάλλακτη πολιτική της, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καταστροφή. Ο Ιωαννίδης, με το πραξικόπημα εναντίον του Μακάριου τον Ιούλιο του 1974, έδωσε το τέλειο πρόσχημα στην Τουρκία να εκτελέσει τις μακροχρόνιες στρατηγικές της φιλοδοξίες.
Η τουρκική εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974, που πραγματοποιήθηκε με την ευλογία των ΗΠΑ και του Χένρι Κίσινγκερ, και με την ανοχή των Βρετανών, κατέληξε σε μια μόνιμη κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού. Η κίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη διαίρεση του νησιού, την προσφυγοποίηση χιλιάδων Ελληνοκυπρίων και μια κατάσταση που παραμένει άλυτη μέχρι σήμερα.
Εξωτερικές επιρροές και διεθνής πολιτική
Η πολιτική των ΗΠΑ και του Χένρι Κίσινγκερ, ειδικά κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, καθορίστηκε από την ανάγκη για στρατηγική σταθερότητα στην περιοχή. Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ και σημαντικός σύμμαχος στην περιοχή, έλαβε υποστήριξη για τις ενέργειές της στην Κύπρο. Οι Βρετανοί, από την πλευρά τους, διατήρησαν μια στάση φαινομενικής ουδετερότητας, αλλά δεν απέτρεψαν την τουρκική εισβολή, διασφαλίζοντας τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα.
Η μαύρη επέτειος της εισβολής στην Κύπρο είναι υπενθύμιση των πολυάριθμων λαθών και της πολιτικής ανικανότητας που χαρακτήρισαν την εποχή. Οι εσωτερικές διαμάχες, η κακή διαχείριση από τις ηγεσίες και οι εξωτερικές παρεμβάσεις δημιούργησαν μια τραγική κατάσταση, η οποία συνεχίζει να σκιάζει το νησί.
Η ιστορία διδάσκει πως οι αποφάσεις των ηγετών έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η ανάγκη για σοβαρότητα, στρατηγική σκέψη και διεθνή συνεργασία είναι πιο επιτακτική από ποτέ, για να μπορέσει κάποτε να επιλυθεί το Κυπριακό και να επανενωθεί το νησί.
Χρονογράφημα των σημαντικών ιστορικών αποφάσεων και ημερομηνιών του Κυπριακού
Η ιστορία της Κύπρου είναι γεμάτη από σημαντικές αποφάσεις και κρίσιμες ημερομηνίες που διαμόρφωσαν την πολιτική και κοινωνική της κατάσταση. Ακολουθεί μια καταγραφή των σημαντικών στιγμών:
1955-1959: Ο Αγώνας για την Απελευθέρωση
- 1 Απριλίου 1955: Ξεκινά ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) με στόχο την απελευθέρωση από τη βρετανική κυριαρχία και την ένωση με την Ελλάδα.
- 5 Μαρτίου 1959: Υπογράφονται οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου μεταξύ Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας και των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, καθορίζοντας το μέλλον του νησιού.
1960: Η Ιδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας
- 16 Αυγούστου 1960: Η Κύπρος ανακηρύσσεται ανεξάρτητη Δημοκρατία. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εκλέγεται πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
1963-1964: Οι Διακοινοτικές Συγκρούσεις
- 21 Δεκεμβρίου 1963: Ξεκινούν οι διακοινοτικές συγκρούσεις με αφορμή την πρόταση του Μακάριου για τροποποίηση του Συντάγματος. Οι Τουρκοκύπριοι αποχωρούν από την κυβέρνηση.
Η Κρίση της Μανσούρας-Κοκκίνων: Η Μάχη της Μανσούρας-Κοκκίνων αποτελεί το πιο σημαντικό επεισόδιο των διακοινοτικών ταραχών στην Κύπρο, που ξέσπασαν μετά την πρόταση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για την αλλαγή του Συντάγματος των Συνθηκών της Ζυρίχης-Λονδίνου. Οι συγκρούσεις στην περιοχή των χωριών Μανσούρας-Κοκκίνων, που έλαβαν χώρα τον Αύγουστο του 1964, ήταν μια αποφασιστική προσπάθεια των ελληνοκυπριακών δυνάμεων να εξουδετερώσουν το τουρκικό προγεφύρωμα που δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα ασφάλειας και να σταματήσουν τη μεταφορά όπλων και στρατιωτικού υλικού από την Τουρκία. Η κρίση προκάλεσε σοβαρές παρεξηγήσεις μεταξύ του προέδρου της Κύπρου αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του πρωθυπουργού της Ελλάδας Γεωργίου Παπανδρέου, επειδή ο πρώτος είχε ενεργήσει χωρίς πλήρη προσυνεννόηση με τον δεύτερο.
Η Τουρκία αντιδρά με βομβαρδισμό και απειλεί με εισβολή. Μεσολαβούν οι ΗΠΑ και αποτρέπουν την κλιμάκωση. Η Τουρκία απειλεί με εισβολή, αλλά παρεμβαίνει ο ΟΗΕ και στέλνει ειρηνευτικές δυνάμεις στο νησί. Τα γεγονότα που οδήγησαν στη μάχη περιγράφηκαν από τον Μακάριο σε επιστολή του προς τον Έλληνα πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, στις 21 Φεβρουαρίου 1965, και από τον στρατηγό Γρίβα σε άρθρο του στις 12 Αυγούστου 1973. Οι Ελληνοκύπριοι, με τις νεοϊδρυθείσες τότε δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, στόχευαν να αντιμετωπίσουν την τουρκική προσπάθεια επέκτασης του προγεφυρώματος στην περιοχή της Μανσούρας-Κοκκίνων.
Η Μάχη της Μανσούρας-Κοκκίνων αποτέλεσε σημείο καμπής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις στην Κύπρο και ανέδειξε τις ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις της εποχής. Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση και οι διαμάχες μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων έφεραν την Κύπρο στο επίκεντρο διεθνών συζητήσεων και εντάσεων, επηρεάζοντας την πορεία της κυπριακής ιστορίας.
1974: Το πραξικόπημα και η εισβολή
- 15 Ιουλίου 1974: Πραξικόπημα κατά του Μακάριου, οργανωμένο από την ελληνική χούντα και τον Νίκο Σαμψών.
- 20 Ιουλίου 1974: Ξεκινά η τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την επιχείρηση «Αττίλας Ι».
- 14 Αυγούστου 1974: Δεύτερο κύμα της εισβολής («Αττίλας ΙΙ»), με την Τουρκία να καταλαμβάνει το 37% του νησιού. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι γίνονται πρόσφυγες.
1983: Η Ανακήρυξη του Ψευδοκράτους
- 15 Νοεμβρίου 1983: Ο Ραούφ Ντενκτάς ανακηρύσσει τη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ), η οποία αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
2004: Το σχέδιο Ανάν και η ένταξη στην ΕΕ
- 24 Απριλίου 2004: Διενεργείται δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν για την επανένωση του νησιού. Το 75% των Ελληνοκυπρίων το απορρίπτει.
- 1 Μαΐου 2004: Η Κυπριακή Δημοκρατία εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το βόρειο τμήμα παραμένει εκτός.
2017: Οι διαπραγματεύσεις του Κραν Μοντανά
- 28 Ιουνίου – 7 Ιουλίου 2017: Διεξάγονται διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την επανένωση του νησιού, οι οποίες αποτυγχάνουν.
Αυτές οι σημαντικές ημερομηνίες και αποφάσεις καθόρισαν την πορεία της Κυπριακής ιστορίας και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σημερινής κατάστασης στο νησί. Η ιστορία της Κύπρου είναι ένα μωσαϊκό από αγώνες, συγκρούσεις, εξωτερικές επιρροές και πολιτικές αποφάσεις που εξακολουθούν να επηρεάζουν τη γεωπολιτική και κοινωνική της πραγματικότητα.
ΠΗΓΗ NEWPOST
