Γράφει η Ευτυχία Καρύδη Φαράκου
“Και μίλα στο Θεό πρόσωπο με πρόσωπο / να σ΄ έχω για όλες τις νύχτες / όλα τα πρωινά μου / χωρίς εσένα δεν υπάρχει άνεμος / δεν υπάρχει νερό /για σένα θα ξαναγεννιόμουν”.* Το ρώσικο λαϊκό τραγούδι “των φαντασμάτων”, που βγαίνουν απ΄ τα δάση ανακατεύεται με την Μασσαλιώτιδα που ακούγεται από μακριά.
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ό,τι κι αν του καταμαρτυρήσει, και όχι αδίκως κάποιος, προελαύνοντας κουβαλάει πάνω στους ώμους του τα φτερά: Ισότης – Ελευθερία- Αδελφοσύνη. Ακόμα και στα σαλόνια της τσαρικής Ρωσίας, με το πιο αντιδραστικό καθεστώς στην Ευρώπη, πολλοί αριστοκράτες γνωστοί ως Δεκεμβριστές** μιλούν για το νέο κόσμο που γεννιέται. Ιδρύουν Ενώσεις ” Σωτηρίας και Κοινού καλού”**. Ανάμεσά σε άλλους αριστοκράτες διανοούμενους και στρατιωτικούς, ο Έλληνας ,αξιωματικός τότε του ρωσικού στρατού, Αλέξανδρος Υψηλάντης που έδωσε στο Ιάσιο το σύνθημα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Και ο Ρώσος Αλεξάντερ Πούσκιν, ο φ ι λ έ λ λ η ν α ς, π ο ι η τ ή ς “το λυσσασμένο ξεπεταρόνι”*** της νεώτερης ρωσικής γλώσσας και λογοτεχνίας.
Ο Επτανήσιος Έλληνας, πρώτος Κυβερνήτης της νεώτερης Ελλάδας, Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Ιωάννης Καποδίστριας, εκτιμώντας ένα πνεύμα αληθινό και βαθύτατα ανεξάρτητο, προσπαθώντας να διασώσει από την τσαρική οργή τον ταλαντούχο αριστοκράτη -Γκασπατίν- Κύριο Πούσκιν ανάμεσα σε άλλα γράφει:” Δεν υπάρχει ακρότητα που να μην έχει υποπέσει αυτός ο νέος. Αλλά δεν υπάρχει και τελειότητα που δεν μπορεί να επιτύχει με την ανώτερη ποιότητα των χαρισμάτων του”***
Τελειότητα και ακρότητα . Επικίνδυνος συνδυασμός για τον τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ “Τον παλαβό εγγονό της Αικατερίνης Β΄ που ευμετάβολος, ασταθής, ανασφαλής έρρεπε προς την ανισορροπία”****Στο μερίδιο της Ιστορίας του Αλέξανδρου Α΄ έτυχε να μπορεί να κάνει τη Ρωσία αντάξια ανταγωνίστρια κάθε φιλελεύθερου δυτικού ευρωπαϊκού κράτους. Αρκεί να χαλάρωνε έναν από τους πιο σκληρούς απολυταρχικούς δεσποτισμούς που γνώρισε ο κόσμος. Να μην ακολουθούσε στην εξωτερική πολιτική τις κινήσεις εκκρεμούς, να πηδάει ανασφαλής σαν ψύλλος από δω κι από κει χωρίς να ξέρει κι ο ίδιος πού πάει. Αυτήν την αστάθεια εκμεταλλεύτηκε ο διαβόητος καγκελάριος Μέττερνιχ για να τον παρασύρει στην κακουργηματική Ιερά Συμμαχία. Συμμαχία κατάπνιξης κάθε φιλελεύθερης Φωνής και εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος στην Ιταλία,την Ισπανία, την Ελλάδα.
Σ΄ αυτήν την τσαρική ανασφάλεια πάτησε και ο Ναπολέων Βοναπάρτης και παρέσυρε τον Αλέξανδρο Α’ σε μια από τις πιο εθνικά επιζήμιες για τη Ρωσία Συνθήκες. Στην υπογραφή, το 1807, της Συνθήκης του Τίλσιτ. Σύμφωνα με αυτήν, η Ρωσία ήταν υποχρεωμένη να συμμετάσχει στον εμπορικό αποκλεισμό που επιβάλλει ο Ναπολέων στους Άγγλους. Το εμπάργκο έχει ως συνέπεια την κάθετη πτώση ρωσικών εξαγωγών με πρώτα τα σιτηρά. Η ρωσική ελίτ φθάνοντας στα όρια χρεωκοπίας κινείται επικίνδυνα. Το ίδιο και εκατομμύρια Ρώσοι μουζίκοι που λιμοκτονούν ή αφήνουν την τελευταία τους πνοή σε καταναγκαστική εργασία. Ο τσάρος πανικόβλητος αθετεί τους περί εμπάργκο όρους της Συνθήκης του Τίλσιτ και ο Ναπολέων με την Grande Armée-Μεγάλη Στρατιά, με μισό εκατομμύριο και βάλε στρατιώτες ,το 1812, εισβάλλει στην Ρωσία.
Τίποτα έλεγε ο μεγάλος μυθιστοριογράφος Τουργκένιεφ δεν μπορεί να δημιουργηθεί μόνο από τη φαντασία χρειάζονται και οι ζωντανοί άνθρωποι. Στην Γιάσναγια – Παλιάνα – Στο Φωτεινό Ξέφωτο ο Λέων Τολστόι θα γράψει και θα ξαναγράψει το “Πόλεμος και Ειρήνη”. Η γυναίκα του ,Σοφία Αντρέγιεβνα , καρτερεί κάθε βράδυ, χωρίς να βαρυγκομάει για τον κόπο ,να καθαρογράψει για να το βρει εκείνος έτοιμο το πρωί. Μέσα στις σελίδες του κρίνεται το δίκαιο της πυγμής της Μεγάλης Στρατιάς και η αρετή για την Μητέρα -Πατρίδα. Ο τσάρος υποχρεώνεται να εμπιστευθεί την Ρωσία σε στρατηγό που δεν του είναι καθόλου συμπαθής, τον Μιχαήλ Κουτούζοφ. Ένα είναι το σχέδιο του στρατηγού που δε διαθέτει τις γαλλικές δυνάμεις. Η οπισθοχώρηση με την τακτική της καμένης γης , ώστε να μη βρίσκει ο επίβουλος επιδρομέας ούτε χορτάρι για ανεφοδιασμό. Κ α ι η Λ α ϊ κ ή Α ν τ ί σ τ α ση. Τα όπλα στο λαό, είναι το σύνθημα.
Μετά το γκρέμισμα του θρόνου στο Παρίσι ο Αλέξανδρος Α΄ τρέμει περισσότερο τις λαϊκές μάζες και λιγότερο τους εισβολείς. Μα δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Με πέτρες, αξίνες, χωρικοί, πεινασμένοι των πόλεων ξεσηκώνονται. Χτυπούν από τα πίσω τους Γάλλους και εξαφανίζονται σα φαντάσματα στα δάση, για να ξαναβγούν την επαύριο πιο ορμητικοί. Όταν ο Ναπολέων μπαίνει στην Μόσχα, την καρδιά της Ρωσίας κατά τον Χίτλερ, δε θα βρει ψυχή. Υποχρεώνεται σε υποχώρηση και από μισό εκατομμύρια στρατό φτάνει στη Γαλλία με μερικές χιλιάδες κουρέλια.
Στις 20 Αυγούστου 1882 στην Μόσχα ,κάτω από μια τέντα του ημιτελή καθεδρικού ναού του Σωτήρος ,που η ανοικοδόμηση του άρχισε για τη Νίκη στον Πατριωτικό Πόλεμο του 1812, θα παιχθεί για πρώτη φορά η Ουβερτούρα 1812 op. 49 του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι. “Σώσον Κύριε τον λαό σου” διασχίζει τον αέρα με βιόλες και βιολοντσέλα, ενώ ολοένα και πιο κοντά πλησιάζει ο ήχος της Μασσαλιώτιδας. Ένα μείγμα ποιμενικών και πολεμικών ιαχών Γάλλων στρατιωτών και Ρωσικών φαντασμάτων, συγκρούονται σε τόπο θρήνων και αιμάτων. Η εγκαταλειμμένη, από τους ανθρώπους, της Μόσχα καίγεται. Όμως ακόμα και το κακό μεταμορφώνεται σε ηρωική πράξη. Γη μου “Σε αγαπώ περισσότερο κι από τη ζωή μου” ακούγεται. Η ουβερτούρα φτάνει στην κορύφωση της. Κωδωνοκρουσίες, ομοβροντίες από χάλκινα και πνευστά μηνάνε πως η Μητέρα Πατρίδα δεν καταπατήθηκε.
Χρόνια αργότερα ο Βρετανός αξιωματικός, στρατιωτικός θεωρητικός και ιστορικός Basil Henry Liddel Hart θα γράψει: “Η Ρωσία είναι ένα πουπουλένιο μαξιλάρι. Εύκολα μπορείς να χώσεις το κεφάλι σου, αλλά σε λίγο πας από ασφυξία”.
~~~~~~~~~~~~
*Στίχοι από την Ουβερτούρα 1812 op.49 του Τσαϊκόφσκι
**Ιόββα, Οι Δεκεμβριστές του Νότου– Ε. Καρύδη-Φαράκου, Από τον Ιβάν Γκρόσνι στον Αλέξανδρο Α΄-Σελίδες ρωσικού κράτους
***Γεβγένι Βοβρόφ, Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν”- –Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια
****Έρικ Χομπσμάουν, Ο καιρός των Επαναστάσεων—Ε. Καρύδη- Φαράκου, Από τον Ιβάν Γκρόσνι ό.π.
