ΕΝ ΤΟΠΩ ΚΑΙ ΕΝ ΧΡΟΝΩ
Μια αυστηρά προσωπική ματιά στις σχέσεις των δύο φύλων στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα 1971-1974
Γράφει η Τιτίκα-Μαρία Σαράτση
To «μικρό» πόνημα αυτό αφιερώνεται σε όλες τις συναγωνίστριες και τους συναγωνιστές μου και ιδιαίτερα στις Ντέμη Βεζυρούλη, Έπη Μελοπούλου, Αγγέλα Τσατάλα-Πολύζου και Αλκμήνη Ψιλοπούλου, στους Γιώργο Α. Βερνίκο, Νικήτα Λιοναράκη, Διονύση Μαυρογένη και Μιχάλη Σαμπατακάκη και στον παιδικό μου φίλο και…σύντροφο στο μάζεμα κοχυλιών στην παραλία του Πηλίου Ισαάκ Σαμπεθάι και στην μητέρα του, την πανέμορφη. Auld Lang Syne!!!*
Τι είμαστε εμείς στην αρχή της δεκαετίας του 1970; Τι είμαστε από το 1971 έως το 1974; Νέες και νέοι που ασφυκτιούσαν. Μόλις είχαμε- δεν είχαμε βγει από την εφηβεία και η χώρα μας βάδιζε ολοταχώς προς την οπισθοδρόμηση. Οι πολίτες και ο λαός μπροστά και μέσα σε μια νέα περιπέτεια αμφίβολου τέλους. Με την τραγωδία σε εξέλιξη και την κάθαρση να φαίνεται μακρινή. Όμως σε εμάς έφταναν τα μηνύματα του Μάη του 68, του Fabrizio d Andre, του αντιπολεμικού κινήματος στις ΗΠΑ, του Τσε. Ψαχνόμαστε. Όχι όλοι. Είμαστε διαφορετικής κοινωνικής προέλευσης. Άλλοι με αριστερές οικογενειακές καταβολές, άλλοι με κεντρώες, άλλοι με δεξιές, άλλοι γόνοι οικογενειών πλήρως συμβιβασμένων με τη χούντα. Ενωθήκαμε όμως. Μας ένωσε η αγάπη για την προκοπή αυτής της πολύπαθης πατρίδας μας, ο πόθος για ελευθερία και δημοκρατία. Ο Μάης του 68 και ο πόλεμος του Βιετνάμ, όπως και ο Τσε μας έκαναν να κοιτάμε αριστερά.
Το 1968 η Αριστερά με τη μορφή του ΚΚΕ διασπάστηκε. Ιδρύθηκε το ΚΚΕ εσωτερικού τον Φεβρουάριο του 1968.Η εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία και το τέλος της «΄Άνοιξης της Πράγας» ολοκλήρωσαν και βάθυναν το ρήγμα. Δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία». Είχαν προηγηθεί πολλά. Ο Σταλινισμός. Τα γκουλαγκ. Τα γεγονότα του 1956 στην Ουγγαρία. Είχαμε να παλέψουμε με πολλά φαντάσματα. Ζώντα και μη. Ο πρώτος στόχος ήταν η πτώση της χούντας των συνταγματαρχών. Με τη δημιουργία ενός μεγάλου, μαζικού κινήματος. Αρνουμαστε να δεχτούμε να μας κυβερνούν οι γελοίοι αλλά αδίστακτοι Απριλιανοί και οι συνακόλουθοί τους. Αρνούμαστε να είμαστε προτεκτοράτο των ΗΠΑ. Αρνούμαστε την εκμηδένιση κάθε πνευματικής αξίας που το έθνος μας είχε με κόπο και θυσίες κρατήσει. Αρνούμαστε τη βία, τις δολοφονίες, τα βασανιστήρια, το ψευδεπίγραφο ιδεολόγημα του «Ελληνοχριστιανισμού» της χούντας.. Υπήρχε όμως και κάτι άλλο που έπρεπε να αντιπαλέψουμε, θέλαμε μια άλλη ποιότητα ελευθερίας. Ο Μάης του 68 είχε δείξει το δρόμο. Αρνούμαστε την «ηθική» και «ηθικολογική» υποκρισία των γονιών μας. Την απόρριψη της σεξουαλικής ελευθερίας. Ακόμη και οι περισσότερες αριστερές οικογένειες ανέτρεφαν τις κόρες ως «παρθένες». Αυτό το καταργήσαμε στο κίνημα. Η σεξουαλική ελευθερία των κοριτσιών ήταν δεδομένη. Μπορούσαμε να κάνουμε έρωτα με ένα συναγωνιστή μας και την άλλη μέρα να είμαστε και πάλι φίλοι και συναγωνιστές, χωρίς αναγκαστικά να γίνουμε ζευγάρι. Οι συναγωνιστές μας μας σεβόνταν. Δεν μας θεωρούσαν ανήθικες. Το αντίθετο. ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτό δεν σήμαινε κανενός είδους επιφανειακότητα ούτε έλλειψη βάθους. Ξέραμε τι κάναμε, ξέραμε τη σημασία της υπαρξιακότητας του σεξ. Ζούσαμε στον παράδεισο της σεξουαλικής ελευθερίας, λατρεύαμε τον έρωτα και τη ζωή, ζούσαμε το παιχνίδι του έρωτα και της ζωής. Το παίζαμε το παιχνίδι αυτό με αγαλλίαση. Οι συναγωνιστές μας δεν ενδιαφέρονταν αν είμαστε κορίτσια. Δεν μας υποτιμούσαν. Τους ενδιέφερε η άποψή μας και όχι το φύλο μας. Έτσι παίρνονταν οι αποφάσεις. Ισότιμα και ανεξαρτήτως φύλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ελληνική κοινωνία είχε ξαφνικά ωριμάσει και περάσει στην σεξουαλική απελευθέρωση. Αυτά συνέβαιναν στο κίνημα. Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας εξακολουθούσε να ζει το ηθικολογικό παραμυθάκι της. Ιδιαίτερα στις «κατώτερες» κοινωνικές τάξεις η παρθενορραφή καλά κρατούσε αν η κοπέλα είχε κάνει το μοιραίο σφάλμα να κάνει έρωτα πριν από το γάμο.
Θυμάμαι ακόμη με φρίκη την αλληλογραφία της μητέρας μου και τις συνομιλίες της με μια υπηρέτρια που είχε χάσει «το πολυτιμότερό της αγαθό» με τον αφέντη του σπιτιού. Ήμουνα μικρούλα και δεν καταλάβαινα τι ήταν αυτή η περίφημη «ραφή»…..Το κατάλαβα αργότερα.
Τι μας συνέβη όμως; Εμείς, του κινήματος προχωρήσαμε. Προχωρήσαμε μπροστά. Και όπως κάθε πρωτοπορία πληρώσαμε το τίμημα. Δεν εννοώ τις διώξεις, τους νεκρούς, τα βασανιστήρια. Ζήσαμε και ζούμε μια ευλογία και μια κατάρα. Κομμάτια του σύμπαντος είμαστε. Η ευλογία είναι ότι κατακτήσαμε την ισότητα και την ελευθερία. Ζήσαμε, αλλάξαμε συντρόφους, ωριμάσαμε σεξουαλικά. Περιφρονήσαμε τους υποκριτές ηθικολόγους που θεωρούσαν τον αυνανισμό αμάρτημα. Το προγαμιαίο σεξ φρικτό. Όμως, όπως κάθε πρωτοπορία, «ενδυθήκαμε» μια μοιραία μοναξιά. Δεν είναι εύκολο να μας καλύψει ψυχολογικά ένας/ μια μόνο σύντροφος. Προχωρήσαμε «ώρες πολλές μπροστά» για να μνημονεύσω τον Ελύτη. Είναι φυσικό. Επιδιώκαμε το ανέφικτο. Μπορεί η μοιχεία να αποποινικοποιήθηκε, να έγινε θεσμός του κράτους ο πολιτικός γάμος, το ΠΑΣΟΚ-προς τιμήν του- να άλλαξε το οικογενειακό δίκαιο. Όμως εμείς ψαχνόμαστε ακόμη. Και καλά κάνουμε. Η αόρατη κλωστή που μας ενώνει μας έδεσε για πάντα, σαν τους παλιούς συμπολεμιστές, κάτι σαν τους «συντρόφους» στο ομώνυμο βιβλίο του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Ανεξάρτητα από τους διαφορετικούς δρόμους που ακολουθήσαμε. Και ας μην θεωρηθεί έπαρση αν δηλώσω ότι είμαστε οι ηθικότεροι όλων. Γιατί φερθήκαμε -και ελπίζω φερόμαστε- ανθρώπινα. Γήινα. Με τρυφερότητα, με πόθους, αποζητώντας την ολοκλήρωση. Μας θεωρώ τυχερούς. Και ευλογημένους! Και ας θυμηθούμε ότι:
«Η επιείκεια είναι και αυτή επαναστατική πράξη»!
Καμίλ Ντεμουλέν ( 1760-1794)
