Τάσος Λειβαδίτης – Η πορεία ενός ευαίσθητου
Κείμενο και Σκίτσο Γιάννης Κουτσοκώστας
Ο Τάσος Λειβαδίτης, που έφυγε από τη ζωή στις 30 Οκτωβρίου, το 1988 ήταν και είναι ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές. Και ήταν ξεχωριστός πολύ πριν τον γνωρίσει το ευρύ κοινό μέσα από τους στίχους των αθάνατων τραγουδιών που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, όπως το «Σαββατόβραδο», η «Δραπετσώνα», το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», το «Την πόρτα ανοίγω το βράδυ» και τόσα άλλα. Ήταν ξεχωριστός και έμεινε στην ιστορία για το σύνολο του έργου του, το οποίο έδωσε αφορμές για να γίνονται μελέτες, εργασίες και αναλύσεις ακόμα και σήμερα.
Ο Λειβαδίτης γεννήθηκε στις 20 Απριλίου, το 1922 στην Αθήνα. Στην ποίησή του, όπως λένε οι κριτικοί, αντικατοπτρίζονται οι διάφορες φάσεις της ζωής και της δράσης του πάντα στο χώρο της Αριστεράς. Ως φοιτητής στην κατοχή εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ και μετά τον πόλεμο γνώρισε κι αυτός τις …περιποιήσεις του μετεμφυλιακού καθεστώτος στη Μακρόνησο, στον Αη Στράτη και στις φυλακές Χατζηκώστα στην Αθήνα.
Στην εξορία έγραψε το «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου», το οποίο θεωρήθηκε «ανατρεπτικό» και κατασχέθηκε, αλλά το δικαστήριο τον απάλλαξε και το έργο του τιμήθηκε με διεθνή βραβεία.
Στην πρώτη περίοδο του έργου του Λειβαδίτη οι κριτικοί εντάσσουν την “ποίηση του στρατοπέδου” και μιλούν για μια ωμή περιγραφή των δοκιμασιών της εξορίας από την οποία προβάλλει η πίστη και η αισιοδοξία για τη δικαίωση.
Στη δεύτερη περίοδο (“Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια”, “Καντάτα”, “Οι τελευταίοι” κλπ) διακρίνουν στην ποίηση του Λειβαδίτη μία υπαρξιακή μεταστροφή, έντονα συναισθηματική, αλλά και πιο πυκνή και πιο βαθιά γραφή. Και στην τρίτη περίοδο (“Νυχτερινός επισκέπτης”, “Βιολί για μονόχειρα”, “Ο τυφλός με το λύχνο”, “Βιολέτες για μια εποχή”, “Εγχειρίδιο Ευθανασίας” και τα “Χειρόγραφα του Φθινοπώρου” ) η γραφή του γίνεται πιο κοινωνική, χωρίς να χάνει τον λυρισμό και το επικό στοιχείο.
Το σύνολο του έργου του Τάσου Λειβαδίτη είναι σημείο αναφοράς αλλά και μελέτης για τους ειδικούς. Ένας από τους κορυφαίους, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος σε ένα κείμενό του χαρακτηρίζει τον Λειβαδίτη «μια όρθια συνείδηση, κάτι σαν τη σάλπιγγα της Ιεριχούς. Δεν υπάρχει, τουλάχιστον στην ευρωπαϊκή πνευματική ιστορία, ανάλογη πορεία μέσω του ποιητικού γεγονότος, πορεία από το καρβέλι του άρτου της Αγίας Μετάληψης. Η γενιά μου μεγάλωσε να μελετά κρυφά τα πολιτικά τραγούδια του εξόριστου ποιητή που συνόδευαν τις κραυγές για δικαιοσύνη των αδικημένων του κόσμου και τα παιδιά μας μπορούν να χαρούν μια πορεία ενός ευαίσθητου, άκρως ευαίσθητου ανθρώπου προς τη γαλήνη της θεϊκής παρουσίας».
Ο Λειβαδίτης πέθανε στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο μετά από δύο αλλεπάλληλες εγχειρησεις για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Ήταν μόλις 66 ετών.
