Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με 2.000 άνδρες καταλαμβάνει τους λόφους της Καλαμάτας προς τη Σπάρτη. Ο Παπαφλέσσας με τον Αναγνωσταρά και τον Σταματελόπουλο «πιάνουν» την άλλη πλευρά. Η πόλη βρίσκεται σε ελληνικό κλοιό.
1821
Οι επαναστάτες μπαίνουν στην Πάτρα. Ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος και ο Ανδρέας Λόντος υψώνουν επαναστατική σημαία (κόκκινη με μαύρο σταυρό στη μέση). Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κατασκευάζει ξύλινο σταυρό, τον οποίο τοποθετεί στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου Στο σταυρό αυτό ορκίζονται οι επαναστάτες.
Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.
Ο Γέρος του Μωριά , στα 14 του , ξεκίνησε από το χωριό του για να πουλήσει ξύλα στην σκλαβωμένη Τριπολιτσά και εκεί δέχτηκε το χτύπημα ενός Τούρκου. ,εκεί ορκίστηκε πως θα γυρίσει κάποτε και θα την ελευθερώσει, και τα κατάφερε στα 1821.
Το έτος 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία στη Ζάκυνθο, όπου υπηρετούσε στον αγγλικό στρατό. Το όνομά του συνδέθηκε με τις σπουδαιότερες μάχες που διεξήχθησαν στην Πελοπόννησο. Δερβενάκια, Βαλτέτσι, Καρύταινα, Τρίκορφα, Παλαμήδι, Γράνα, Πάτρα και άλλοι τόποι μιλούν για την ανδρεία του, τη στρατηγική σκέψη του και την ανιδιοτέλειά του.
Φυλακίστηκε δυο φορές άδικα από τους αντιπάλους του, Έλληνες και ξένους, σκότωσαν τον γιο του Πάνο στον εμφύλιο, δεν κράτησε κακία σε κανέναν και συνέχισε να πολεμάει για το δίκιο και την πατρίδα.
Τι να πεις; Ελλάδα μοναδική σε εμφύλιους σπαραγμούς.
Στην Ελλάδα είχαν αρχίσει εχθροπραξίες πριν την 25 Μαρτίου, όπως μαρτυρείται και από τις ειδήσεις που διασώθηκαν στην «Αλληλογραφία του εν Πάτραις Ολλανδικού Προξενείου: 1821», δεδομένου ότι η ολλανδική κυβέρνηση δια του προξένου της στην Πάτρα ενημερώθηκε κατά την 23η Μαρτίου, ότι «από τινος χρόνου σοβούσα επικίνδυνος κατάστασις εξέσπασε και ότι οι Έλληνες ανέλαβον τα όπλα κατά του δυνάστου
«Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Πριν φθάσουμε στις 23 Μαρτίου…
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ,στρατιωτικός και λόγιος σε ηλικία 28 ετών αναλαμβάνει την αρχηγία της Φιλικής Εταιρίας και εκδίδει αμέσως την προκήρυξη ανεξαρτησίας: «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος»,περνάει τον ποταμό Προύθο το Φεβρουάριο του 1821 και υψώνει τη σημαία της Επαναστάσεως στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας. Στο ναό των Τριών Ιεραρχών ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλογεί τη επαναστατική σημαία με έμβλημα τον Σταυρό, και κατά το βυζαντινό τυπικό, παραδίδει το ξίφος στον Υψηλάντη. Αμέσως διενεργείται έρανος για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου γροσίων και υπογράφεται σε κτίριο στο Κισινάου της Μολδαβίας η Διακήρυξη προς το Έθνος και η πρόσκληση εθελοντών. Απ’όλη την Ευρώπη καταφθάνουν στη Μολδαβία και συγκροτείται αμέσως ο Ιερός Λόχος, αποτελούμενος από 500 σπουδαστές. Η ορκωμοσία των ιερολοχιτών έγινε με τις φράσεις: “Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ της θρησκείας και της πατρίδος μου. Να φονεύσω και αυτόν τον ίδιον τον αδελφόν αν τον εύρω προδότην της πατρίδος… Να μην παραιτήσω τα όπλα προτού να ίδω ελευθέραν την πατρίδα μου και εξολοθρευμένους τους εχθρούς της…”. Τον Μάρτιο ο Υψηλάντης υψώνει τη σημαία στο Βουκουρέστι, και αντιμετωπίζει τον οθωμανικό στρατό στο Γαλάτσι, το Δραγατσάνι, τη Σλατίνα, το Σκουλένι και το Σέκο. Ο Ιερός λόχος του Υψηλάντη καταστράφηκε στη μάχη του Δραγατσανίου τον Ιούνιο του 1821 και οι στρατιώτες
Η επέτειος να γιορτάζουμε τον εθνικό ξεσηκωμό στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε στις 15 Μαρτίου 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
