Τέσσερεις μέρες πριν τις τελετές μνήμης στο πρώην γερμανικό στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου στην Πολωνία, πραγματοποιείται στις 23 Ιανουαρίου στο Ισραήλ ειδική εκδήλωση για το Ολοκαύτωμα. Επειδή οι διοργανωτές έχουν προβλέψει ομιλίες υψηλόβαθμων εκπροσώπων μόνο των τεσσάρων νικητριών δυνάμεων αλλά όχι και της Πολωνίας, ο πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα ακύρωσε το ταξίδι του. Στην ανακοίνωση του πολωνού προέδρου ότι τα περισσότερα θύματα προέρχονταν από την Πολωνία, οι υπεύθυνοι του μνημείου Ολοκαυτώματος Γιαντ Βασέμ απάντησαν ότι από τα 1,5 εκ. θύματα του Άουσβιτς-Μπίρκεναου τα 1,1 εκ. ήταν Εβραίοι, οι οποίοι δολοφονήθηκαν επειδή ήταν Εβραίοι ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους.
Η διαφωνία Πολωνίας – Ισραήλ έρχεται να προστεθεί σε μια πρόσφατη αντιπαράθεση που ξέσπασε μεταξύ Ρωσίας και Πολωνίας με αφορμή τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα τέλη Δεκεμβρίου, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία του γερμανοσοβιετικού συμφώνου μη επίθεσης του 1939 που είχε ως επακόλουθο τον διαμελισμό της Πολωνίας, λέγοντας ότι η Πολωνία ήταν συνυπεύθυνη για τον πόλεμο, ότι η πολωνική ηγεσία ήταν αντισημιτική και ότι ο πολωνός πρέσβης στο Βερολίνο μέχρι το 1939 Γιόζεφ Λίπσκιμ ήταν «αντισημιτικό γουρούνι».
Απαντώντας η Βαρσοβία διεμήνυσε ότι «οι κατηγορίες αποτελούν παραποίηση της ιστορικής αλήθειας» και «απόπειρα ταπείνωσης του πολωνικού λαού». Ο ρώσος πρόεδρος πάντως δεν θα παραβρεθεί στις τελετές μνήμης στην Πολωνία, παρά το γεγονός ότι ο Κόκκινος Στρατός ήταν εκείνος που στις 27 Ιανουαρίου του 1945 απελευθέρωσε το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου.
Λάδι στη φωτιά ρίχνει, όπως όλα δείχνουν, ο λεγόμενος πολωνικός «Νόμος του Ολοκαυτώματος», ο οποίος εφαρμόζεται από τον Μάρτιο του 2018 και προβλέπει ποινές φυλάκισης μέχρι τριών ετών σε όσους αποδίδουν ευθύνη ή συνευθύνη στο πολωνικό κράτος ή σε Πολωνούς για γερμανικά εγκλήματα κατά τη ναζιστική περίοδο. Ο νόμος προκάλεσε αγανάκτηση σε πολλούς στο Ισραήλ. Την 73η επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου η ισραηλινή πρέσβης στη Βαρσοβία δήλωσε ότι ο νόμος καθιστά αδύνατο σε κάποιον να πει την αλήθεια. Η πρέσβης αναφέρονταιν σε κάτι που πολλοί δεν ήθελαν να ακούσουν: ότι και στην Πολωνία υπήρξαν περιπτώσεις συνεργασίας με τους ναζί, μερικές από τις οποίες έχουν καταγραφεί, όπως ήταν η σφαγή στο χωριό Γιεντβάμπνε, όπου τον Ιούλιο του 1941 Πολωνοί εξόντωσαν τους Εβραίους συγχωριανούς τους.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ των «Δικαίων των Εθνών» στο Γιαντ Βασέμ, οι περισσότεροι έχουν πολωνικά ονόματα. Κανένας άλλος λαός δεν βοήθησε τόσους πολλούς Εβραίους όσο οι Πολωνοί, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική τους ζωή, αλλά και των οικογενειών τους
Σύμφωνα με τον πολωνό υπουργό Εξωτερικών, η Πολωνία θα εκπροσωπηθεί στις τελετές μνήμης στο Ισραήλ από άλλο πρόσωπο, το οποίο, όπως είπε ο Γιάτσεκ Τσαπούτοβιτς «θα ακούσει τις ομιλίες και ενδεχομένως να πάρει το λόγο». Στις δηλώσεις του ο πολωνός υπουργός αναφέρθηκε και σε μια κατά την εκτίμησή του «προφανή σχέση» μεταξύ ισραηλινών διοργανωτών και Ρωσίας: «Το Ισραήλ επιδιώκει καλές σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη Συρία, αλλά και σε μια περιοχή που είναι καθοριστική για την ασφάλεια του Ισραήλ», υπογράμμισε ο Γιάτσεκ Τσαπούτοβιτς.
