«Γιώργος Λαμπράκος
Έχετε στο γραφείο σας τη Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη;», είχα ρωτήσει τον σημερινό Πρωθυπουργό σε μια συνέντευξη όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών. «Την έχω σπίτι μου» μου είχε απαντήσει και «την κοιτάζω κατά καιρούς». Ιδού το σχετικό απόσπασμα από τη συνομιλία μας στις αρχές Σεπτεμβρίου 2003:
Δημοσιογράφος: Τελειώνοντας, κ. Υπουργέ, θα ήθελα να ρωτήσω, αν, επιστρέφοντας με τη μνήμη σας σε εκείνη την ημέρα, υπάρχει ένα πρόσωπο -πέρα βεβαίως από τη μεγάλη προσωπικότητα του αείμνηστου πατέρα σας- υπάρχει μια φράση που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη σας μετά από τόσα χρόνια;
Γιώργος Παπανδρέου: Ήταν μια από τις φράσεις που χρησιμοποιούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου αρκετές φορές, ότι, όταν ένας λαός πιστέψει στον εαυτό του, κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει.
Δημοσιογράφος: Ας σας ρωτούσα, τη διακήρυξη την έχετε στο γραφείο σας;
Γιώργος Παπανδρέου: Την έχω στο σπίτι μου.
Δημοσιογράφος: Και την κοιτάζετε φαντάζομαι;
Γιώργος Παπανδρέου: Κατά καιρούς την κοίταζα. Τελευταία πρέπει να ομολογήσω ότι δεν την έχω κοιτάξει. Αλλά πολλές φορές πηγαίνω πίσω, όταν υπάρχει κάποιο γεγονός, κάποιο θέμα, για να δω τι λέγαμε τότε, τι λέμε σήμερα, ποια είναι η διαφορά. Είναι ένα κείμενο που δε λύνει όλα τα σημερινά προβλήματα, αλλά είχε μια έμπνευση, είχε ένα όραμα. Νομίζω πάντα αυτήν την έμπνευση, αυτό το όραμα το χρειαζόμαστε.
Αν λοιπόν ο Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κοίταζε σήμερα τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη 1974, την οποία έχει κάπου στο σπίτι του, μεταξύ των εννοιών για «αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία» και «εθνική ανεξαρτησία» θα διάβαζε:
«Μεταβλήθηκε η πατρίδα μας σε ξέφραγο αμπέλι, για να διαβρωθεί η οικονομία μας από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης, με τη συνεργασία πάντα του ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου.
Για να μαραθεί η ελληνική ύπαιθρος, για να μην αποδίδει ο ιδρώτας του αγρότη, για να συνεχιστεί η μετανάστευση, η προσφορά φτηνής εργασίας στην πρωτεύουσα, μα και στην ξενιτιά, την Ευρώπη, την Αυστραλία, τον Καναδά.
Η πορεία προς την υποτέλεια, την υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων, τη διάβρωση της λαϊκής κυριαρχίας, τον οικονομικό μαρασμό και την εκμετάλλευση του Έλληνα εργαζόμενου πρέπει να ανακοπεί. Αντίθετα πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος και αποφασιστικότητα στη θεμελίωση μιας νέας Ελλάδας.
Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ’ όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν.
Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία, σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του Λαού αλλά της οικονομικής ολιγαρχίας».
Δεν θα κρίνω αν τα νοήματα της διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη του 1974 ταιριάζουν και στη σημερινή εποχή. Ο αναγνώστης μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Είναι ασφαλώς, εκείνη η διακήρυξη, γραμμένη κάτω από τη φόρτιση της εισβολής στην Κύπρο, του συνθήματος «Έξω από το ΝΑΤΟ» και της λαϊκής επιταγής για «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» που είχε αρχίσει να ακούγεται λίγους μήνες νωρίτερα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η φράση όμως εκείνης της ιστορικής διακήρυξης ότι «Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της Πατρίδας μας», είναι καλό να ξαναδιαβαστεί και σήμερα. Αναρωτιέται κανείς τι είναι αυτό που ευαγγελιζόταν η ίδρυση ενός κόμματος εκείνη την εποχή όταν μετά από 37 χρόνια το όραμα που απέπνεε συνεχίζει να είναι όραμα:
«Κάθε εξουσία πηγάζει από το Λαό, εκφράζει το Λαό και υπηρετεί το Λαό. Η κοινωνική, οικονομική και
πολιτική δομή της δύναμης στη χώρα μας διαρθρώνεται με τρόπο που να αποκλείει την παραβίαση της λαϊκής θέλησης με οποιοδήποτε τρόπο».
Αρχές Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο το ΠΑΣΟΚ έρχεται αντιμέτωπο με την ιστορία του. Η 3η του Σεπτέμβρη σπέρνει ρίγη συγκίνησης σε όσους έζησαν εκείνες τις ημέρες της ταραγμένης Ελλάδας όταν η χώρα προσπαθούσε να βρει το βηματισμό της μετά την επτάχρονη δικτατορία.
Αυτό το Σεπτέμβρη τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Κομματικά θα γίνει Εθνική Συνδιάσκεψη. Κυβερνητικά το ΠΑΣΟΚ θα βρεθεί αντιμέτωπο με τις λεγόμενες διαφορετικές τάσεις εντός του Κινήματος, αλλά και με τα «σπλάχνα του», όπως έχουν χαρακτηρισθεί από υπουργικά χείλη, οι συνδικαλιστικές ομάδες που δρουν στο δημόσιο. Το ερώτημα για την επόμενη ημέρα, την κάθε επόμενη ημέρα, παραμένει αναπάντητο παρατείνοντας την ανασφάλεια και την αγωνία.
Η αγωνία κορυφώνεται, όπως λέει και το δημοσιογραφικό κλισέ, και για ένα ακόμα ζήτημα. Ποιο τραγούδι θα αποτελέσει τώρα τον ύμνο – σύμβολο στις εκδηλώσεις του ΠΑΣΟΚ μετά την απαγόρευση του «Καλημέρα Ήλιε» από την κόρη του Μάνου Λοϊζου; Στις ολιγοήμερες διακοπές μου άκουσα διάφορες προτάσεις τις οποίες παρουσιάζω προς δημόσια διαβούλευση όπως: «Φεγγάρι μου χλωμό», «Ένα αστέρι πέφτει – πέφτει», «Πάρε το δαχτυλίδι μου», «Άνθρωποι είμαστε και σφάλματα κάνουμε», «Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα», «Με λένε Γιώργο και ποτέ δεν τραγουδάω», ή το κλασικότερο όλων «Ιστορία μου αμαρτία μου».
