Η επιτυχία θα έχει στα σίγουρα κάποια λογική εξήγηση! Τίποτα δεν είναι τυχαίο… Θέλησα να μιλήσω με τρεις δημιουργικούς ανθρώπους όπως είναι η Μίνα Αδαμάκη, ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης και ο Λάζαρος Βαρτάνης – για να καταλάβω τον τρόπο με τον οποίο σκέπτονται και δρουν, να εντοπίσω από τα λόγια τους πιθανές ομοιότητες και διαφορές… κι όλα αυτά για να καταλήξω σε κάποια προσωπικά συμπεράσματα που αφορούν στη συνεργασία των ανθρώπων και στην αμοιβαιότητα…
Δύο ταλαντούχοι νέοι άνθρωποι δίνουν τα φώτα τους στη Μίνα Αδαμάκη κι εκείνη – μια ηθοποιός με γνώση, με τεράστια εμπειρία και ζηλευτό ταλέντο – δε δέχεται άκριτα… αλλά δοκιμάζει αυτό που της προτείνεται και στο τέλος αποφασίζει περί του πρακτέου.
Από την κουβέντα φάνηκε η αρμονική συνεργασία τους…
Μπράβο και για το παρασκήνιο, μεγάλο μπράβο και στο προσκήνιο!
του Τάσου Αγγελίδη Γκέντζου
Κυρία Αδαμάκη, μιλήστε μας για την ταυτότητα της εξαίρετης παράστασης σας.
«Η Κοκόνα η Μαρώ» είναι ένα απόσπασμα από το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Νάνου Βαλαωρίτη «Τα σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου», ένα σουρεαλιστικό κείμενο για τον έρωτα των ανθρώπων και τον έρωτα της πατρίδας, γραμμένο με πολύ χιούμορ και συγκίνηση. Ένα σπουδαίο κείμενο σπάνιας ευαισθησίας από έναν βαθύ γνώστη της ανθρώπινης φύσης και της ιστορίας, τόσο της ελληνικής όσο και της παγκόσμιας. Η Κοκόνα η Μαρώ είναι μια ελληνίδα που ζει στην Πόλη τον καιρό της ελληνικής επανάστασης του 1821, και προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα τόσο απρόβλεπτο περιβάλλον επιστρατεύοντας όλο το γυναικείο της οπλοστάσιο.
Ο σουρεαλισμός κύριε μπορεί να βοηθήσει τον απλό άνθρωπο να δει με διαφορετικό μάτι κάποια πράγματα;
Κων.Ασπ: Έχω την αίσθηση ότι ένας απ’ τους σκοπούς γενικότερα της τέχνης είναι και το να κάνει τους ανθρώπους να βλέπουν κάποια πράγματα με διαφορετικό μάτι. Έτσι κι αλλιώς η ιστορία έχει δείξει ότι ειδικότερα ο σουρεαλισμός, ένα εξ’ ορισμού θα λέγαμε επαναστατικό κίνημα, έφερε έναν νέο τρόπο σκέψης, «κούνησε λίγο την κάμερα» και, ναι, αρχίσαμε να βλέπουμε διαφορετικά…
Λάζ Β: Ο σουρεαλισμός είναι από τη φύση του ένα κίνημα «επαναστατικό». Διερευνά το ασυνείδητο και απελευθερώνει τη φαντασία. Στην τέχνη σίγουρα μπορεί να βοηθήσει και το έχει κάνει ήδη. Στη ζωή – επειδή είμαι απόλυτα φαν της λογικής – δε ξέρω κατά πόσο θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος.
Ποια σχέση έχετε με το χρόνο;
Κων.Ασπ: Προς το παρόν δεν έχω καμία σχέση με τον χρόνο. Ίσως απ’ του χρόνου…
Λάζ.Β: Μέχρι τώρα την καλύτερη. Ειλικρινά μου αρέσει πάρα πολύ που μεγαλώνω εξωτερικά. Επιτέλους 30άρης. Σε σχέση με τη δουλειά μας, αλλάζει η υποκριτική γκάμα και εμένα αυτό μου φαίνεται τρομερά ενδιαφέρον. Πριν 5 χρόνια μπορούσα ακόμα να παίξω τον «Τρελαντώνη». Τώρα δε νομίζω ότι γίνεται. Κάτι χάνεις αλλά κάτι άλλο κερδίζεις. Όσο για την ψυχή… «Μένουμε πάντα παιδιά».
Υπάρχει η άποψη πως τώρα τελευταία έχουν γίνει λίγο της μόδας στο θέατρο οι μονόλογοι. Τι πρέπει να διαθέτει ένα κείμενο για να μπορέσει ο ερμηνευτής να πατήσει γερά πάνω του;
Μίν.Αδα: Δεν γνωρίζω αν υπάρχει ή όχι τέτοια μόδα, εξάλλου εμένα προσωπικά δεν με απασχόλησαν ποτέ οι μόδες ή άλλα παρόμοια φαινόμενα. Αυτό που πάντα μ’ ενδιέφερε, κι εξακολουθεί να μ’ ενδιαφέρει, ήταν η αναζήτηση ενός «ζωντανού», πλούσιου σε νοήματα και περιεχόμενο κειμένου που να με προκαλεί να το ανακαλύψω και να το αναπτύξω σκηνικά. Η βαθύτερή μου επιθυμία είναι ό,τι κάνω να με πηγαίνει πιο πέρα, ως ηθοποιό και ως άνθρωπο, και να προσφέρει ερεθίσματα στο κοινό.
Πως είναι να είσαι βοηθός σκηνοθέτης ενός ταλαντούχου ατόμου; Περιγράψτε μου τη συνεργασία σας με την κυρία Αδαμάκη.
Κων Ασπ: Να είσαι βοηθός σκηνοθέτης ενός ταλαντούχου ατόμου είναι ευλογία, α. γιατί δεν βαριέσαι, β. γιατί μαθαίνεις πράγματα, γ. γιατί ξέρεις ότι το ταλέντο του στην τελική θα μπορέσει να καλύψει τυχόν δικές σου ανεπάρκειες.
Η κυρία Αδαμάκη -μπορώ να την λέω Μίνα; Η Μίνα λοιπόν, είναι απ’ τις πιο σπουδαίες ηθοποιούς στη διαδικασία της. Εννοώ πάνω στην πρόβα… Ο τρόπος που προσεγγίζει το κείμενο, ο τρόπος που ψάχνει το ρόλο και την παράσταση, αλλά κυρίως ο τρόπος που άκουγε αυτά που της έλεγαν τα «από κάτω μάτια της» –ο Λαζ. και εγώ- και τα δοκίμαζε ακόμα κι αν τα θεωρούσε λάθος… Πράγμα καθόλου αυτονόητο για μία ηθοποιό με την καριέρα της Μίνας να λαμβάνει ουσιαστικά υπ’ όψιν δύο μικρότερους και άπειρους ηθοποιούς… Φυσικά όμως ήξερε πολύ καλά ότι έχει το φίλτρο της γνώσης, της πείρας… Έμαθα πολλά κοντά της και της είμαι πραγματικά ευγνώμων…
Λάζ Β: Εμπειρία ζωής πραγματικά. Για το ταλέντο της Μίνας έχει μιλήσει ήδη ο χρόνος και ο κόσμος. Εγώ δε χρειάζεται να προσθέσω κάτι παραπάνω. Αυτό όμως που δεν ήξερα και έμαθα στην εξάμηνη σχεδόν πρόβα μας είναι το πραγματικά ασύλληπτο ήθος της. Έχω δει με τα μάτια μου συναδέλφους της ηλικίας μου, και όχι μόνο, με τρομερή έπαρση και δηθενιά. Η Μίνα – τελικά τίποτα δεν είναι τυχαίο – δεν κουβαλάει ίχνος από αυτά. Γελάσαμε στις πρόβες, αυτοσχεδιάσαμε, συζητήσαμε, φωτογραφηθήκαμε μα πάνω από όλα τη θαυμάσαμε κι άλλο. Και τώρα που ανέβηκε η παράσταση, μου λείπει.
Δυσεύρετο το χιούμορ στα σημερινά πέτρινα χρόνια. Μπορώ άραγε να εκπαιδεύσω ή αν το θέλετε… να καλλιεργήσω το χιούμορ;
ΜίνΑδα: Έχω την εντύπωση ότι, ως έλληνες, έχουμε περίσσιο χιούμορ κυρίως στις πιο μαύρες μας στιγμές, ένα πιο εξωστρεφές χιούμορ- τελείως διαφορετικό από το αγγλοσαξονικό- που μας κρατάει ίσως πιο «υγιείς». Είναι κάτι που κινητοποιεί έναν μηχανισμό αντίδρασης σε ό,τι σκοτεινό απεργάζονται οι όποιες δυνάμεις- εσωτερικές και εξωτερικές-γύρω μας. Αυτό σίγουρα δεν διδάσκεται, είναι έμφυτο, μπορεί όμως, ενδεχομένως, να καλλιεργηθεί.
Κων Ασπ: Ειλικρινά δεν έχω ιδέα… Εκτός αν κάνετε χιούμορ τώρα, πράγμα που δεν πιάνω οπότε –όχι, δεν μπορείτε να το εκπαιδεύσετε πολύ εύκολα…
Λάζ Βαρ: Μπορώ να το καλλιεργήσω αρκεί να το θέλω. Η ζωή γύρω μας έχει γίνει τόσο σκληρή που αν την πάρουμε πολύ στα σοβαρά θα τρελαθούμε όλοι μαζί. Τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να βλέπω τα πράγματα μόνο με χιούμορ. Κανείς δεν έχει χρήματα, δουλειά. Δε μπορείς όπως παλιά να πας σε ένα μπαρ ή σε ένα καφέ ή μια εκδρομή. Δεν έχεις τη δυνατότητα να βάλεις ούτε πετρέλαιο πια. Ε, και; Αφού κανείς δε μπορεί ας το διασκεδάσουμε τουλάχιστον παρέα.
Μιλήστε μου για την ανταπόκριση και τα συναισθήματα του κοινού!
Μίν Αδα: Είναι πραγματικά συγκινητικές οι αντιδράσεις του κοινού που παρακολουθεί με ευλάβεια την κοκονίτσα τη Μαρώ να αφηγείται την ιστορία της, πότε γελώντας και πότε σπαράζοντας μαζί της για τα δεινά του γένους των Ελλήνων, τα δεινά του καιρού της και τα μελλούμενα, που εκείνη ψυχανεμίζεται. Κι εμείς συνειδητοποιούμε με φρίκη πως, σήμερα, σχεδόν 200 χρόνια μετά, ζούμε στο ίδιο έργο θεατές!
Πόσο εύκολο είναι να οχυρωθεί ένας ηθοποιός πίσω από κατακτημένες μανιέρες και να μην εξελίξει την υποκριτική του τέχνη;
ΜίνΑδα: Η μεγάλη παγίδα για τον ηθοποιό είναι οι «ευκολίες» του, ό,τι έχει ανακαλύψει στη διάρκεια της διαδρομής του πάνω στη σκηνή- αυτό που αποκαλούμε μανιέρα.Το να ανοιχτεί σε κάτι διαφορετικό και να δοκιμάσει να αναπτύξει τα εκφραστικά του μέσα δεν είναι απλό. Χρειάζεται άγρυπνο πνεύμα και μια διαρκής περιέργεια που αποτρέπει τον εφησυχασμό
Ποιο είναι αυτό το στοιχείο που θα σας μείνει από την παράσταση σας;
Κων Ασπ: Σίγουρα η ουσιαστική συνεργασία μου με την Μίνα και τον Λάζαρο… Και κάποιες πολύ δυνατές στιγμές που υπάρχουν στην παράσταση. Και κάποιες πολύ όμορφες εικόνες που υπάρχουν σ’ αυτή.
Λά Βαρ: Η Μίνα, ο Κωνσταντίνος, ο Μπουμπού και οι υπέροχες στιγμές που έζησα όλον αυτό τον καιρό στις πρόβες, από την πρώτη μέρα μέχρι την τελευταία.
Κάθε βράδυ ένα διαφορετικό κοινό, κάθε βράδυ μια διαφορετική παράσταση! Τα συναισθήματα της πρωταγωνίστριας είναι διαφορετικά; Μίν Αδα: Συχνά έρχομαι αντιμέτωπη με την ίδια ερώτηση: πώς είναι δυνατόν να παίζω κάθε βράδυ την ίδια παράσταση, δεν είναι βαρετό; Όχι δεν είναι βαρετό γιατί κάθε βράδυ απευθύνεσαι σε διαφορετικό κοινό, κάθε βράδυ αφηγείσαι την ίδια ιστορία, οι άνθρωποι όμως που την ακούνε δεν είναι οι ίδιοι, κι έτσι η ιστορία που αφηγείσαι γίνεται «άλλη» γιατί οι αντιδράσεις, τα συναισθήματα που προκαλεί είναι διαφορετικά- κι αυτό διαφοροποιεί και τα δικά μου συναισθήματα, επηρεάζει και την δική μου ερμηνεία.
Η οπτική γωνία του σκηνοθέτη φιλοξενεί ουσιαστικά την ιδεολογία του;
Κων Ασπ: Νομίζω πως μόνο έτσι πρέπει να γίνεται μία παράσταση, αλλιώς είναι εμπόριο…
Λάζ Βαρ: Άλλες φορές το έχω δει να συμβαίνει και άλλες όχι. Τις φορές που δεν το έχω δει το αποτέλεσμα μου φαίνεται σχεδόν βαρετό.
Σήμερα χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε τη τέχνη. Το ερώτημα όμως είναι… ποια τέχνη;
Μίν Αδα: Η τέχνη δεν μπορεί ίσως ν’ αλλάξει τον κόσμο (όπως πιστεύαμε άλλοτε), μπορεί όμως ν’ αλλάξει κάποιον που έρχεται σ’ επαφή μαζί της αν η επαφή αυτή είναι αποτέλεσμα ειλικρινούς και βαθιάς επικοινωνίας ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον αποδέκτη της τέχνης του. Μπορεί να τον ελευθερώσει, μπορεί να τον παρηγορήσει. Αυτή την τέχνη χρειαζόμαστε, την αληθινή, την παρηγορητική τέχνη.
Κων Ασπ: Την τέχνη που πηγάζει απ’ την βαθειά ανάγκη των ανθρώπων που την φτιάχνουν να εκφραστούν, να μοιραστούν πράγματα με άλλους ανθρώπους όχι για να αυτοϊκανοποιηθούν μονάχα αλλά γιατί θέλουν και νοιώθουν ότι πρέπει να τους τα πουν…
Λάζ Βαρ: Παρεξηγημένη λέξη η «τέχνη». Κάθε φορά που κάποιος αναφέρεται σε αυτήν με κάνει να σκέφτομαι επιφυλακτικά. Μπορείς να καθορίσεις ο ίδιος αν κάνεις τέχνη ή όχι; Είχα διαβάσει πριν λίγο καιρό μια συνέντευξη του Michael Haneke που έλεγε ότι: «Το να σχολιάζεις ένα έργο τέχνης ο ίδιος είναι σαν να το σκοτώνεις, να περιορίζεις την ποικιλία του, σαν να το καταδικάζεις σε καλλιτεχνικό θάνατο». Συμφωνώ μαζί του. Ακόμα αναρωτιέμαι, χωρίς να μπορώ να δώσω απάντηση, αν τα μπουζούκια για παράδειγμα είναι τέχνη. Για μένα μπορεί όχι αλλά για κάποιον άλλο ναι. Ποιος έχει δίκιο; Νομίζω ότι τελικά πιστεύω στην τέχνη που μπορεί να επικοινωνήσει με τον κόσμο, να τον κάνει να σκεφτεί ή απλά να τον κάνει να περάσει καλά.
Μια κριτική της κριτικής…
Μίν Αδα: Η κριτική είναι ο «μεσάζων» ανάμεσα στην τέχνη και τον τελικό αποδέκτη της- το κοινό. Συνεπώς έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει. Είναι βέβαια πολλή γνωστή και πανάρχαια η διαμάχη που υφίσταται ανάμεσα στους καλλιτέχνες και τους κριτικούς. Δεν νομίζω ότι ο περιορισμένος χώρος μιας συνέντευξης επαρκεί για να αναπτύξουμε σε βάθος αυτό το πολύπλοκο θέμα. Εκείνο που εγώ θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι, χωρίς να παραγνωρίζω στο ελάχιστο τον βαρύνουσας σημασίας ρόλο της κριτικής, θεωρώ ότι πρόκειται για μια προσωπική γνώμη, μια άποψη που με τη σειρά της μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με κάποια άλλη, εξ ίσου τεκμηριωμένη όσο και η προηγούμενη και ως εκ τούτου απολύτως σεβαστή.
Κων Ασπ: Δεν έχω άποψη για αυτό, αλήθεια…
Λάζ Βα: Διαβάζω όλες τις κριτικές. Με άλλες γελάω, με άλλες θυμώνω και με άλλες συμφωνώ. Εξαρτάται ποιος γράφει και πως το γράφει. Αν έχει εμπάθεια μέσα ή όχι. Η κριτική από φίλους αγαπημένους είναι πάντως η καλύτερη λύση. Ακόμα κι αν σου πουν τα χειρότερα.
Πως αντιμετωπίζετε την επιτυχία του παρόντος και πως την αποτυχία του παρελθόντος;
Μίν Αδα: Σε μια διαδρομή αρκετά μεγάλης διάρκειας έμαθα να αναγνωρίζω τις επιτυχίες και τις αποτυχίες σαν αναπόσπαστο μέρος αυτής της πορείας. Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι μ’ ευχαριστούν εξ ίσου. Οι επιτυχίες μου έδωσαν αναμφίβολα χαρά. Στις αποτυχίες όμως οφείλω κάτι πιο πολύτιμο ίσως: τη δύναμη να ψάξω βαθύτερα μέσα μου και να ανακαλύψω εκείνες τις ποιότητες που θα με στέλνανε παραπέρα. Είμαι ευγνώμων.
Κων Ασπ: Επιτυχία είναι όταν αυτό που έχεις κάνει είναι όσο πιο κοντά στο % αυτού που σε ικανοποιεί σαν αποτέλεσμα. Τώρα αν αυτό αρέσει και στον κόσμο, τότε είναι χαρά!!
Η αποτυχία είναι καλό όταν είναι στο παρελθόν σου, αρκεί να θες να μάθεις απ’ αυτήν. Αν μάθεις τότε γίνεται επιτυχία…
Λάζ Β: Η «επιτυχία» και η «αποτυχία» είναι δυο έννοιες σχετικές. Ο καθένας από μας τις καθορίζει αναλόγως με το τι φαντάζεται για οποιονδήποτε τομέα της ζωής του. Για άλλον επιτυχία είναι να κάνει εξώφυλλα ή να τον αναγνωρίζουν στο δρόμο. Για άλλον να έχει πολλά χρήματα. Αυτό πάντως που η κοινωνία μας ορίζει ως επιτυχία ή αποτυχία μπορεί να οδηγήσει σε μετέπειτα λανθασμένες επιλογές. Βλέπουμε για παράδειγμα τον τελευταίο καιρό, λόγω κρίσης, ανθρώπους να αυτοκτονούν γιατί αισθάνθηκαν αποτυχία. Αποτυχία επαγγελματική, οικονομική, προσωπική… Μας έχουν μάθει ότι αν δεν κάνεις τηλεόραση δεν είσαι ένας επιτυχημένος ηθοποιός. Και ένα σωρό άλλο παραδείγματα που προσπαθώ να τα ακούω χωρίς να τους δίνω την παραμικρή σημασία. Από αυτές τις δυο έννοιες θα προτιμήσω κάποιες άλλες που λέγονται «ευτυχία» και «ισορροπία»!
Πολλά ευχαριστώ!!!!!!!!!!!!!!!!!
