Το νομοσχέδιο που έρχεται με καθυστέρηση 20 ετών -η προσπάθεια εκσυγχρονισμού της σχετικής νομοθεσίας είχε ξεκινήσει από το 1993- αναθεωρεί ένα νομοθετικό πλαίσιο που κρατά από την εποχή του Ιωάννη Μεταξά (Ν. 2039/ 1939).
Η πρωτοβουλία της αναθεώρησης του πλαισίου ανήκει στον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρα.
Βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι να εκσυγχρονισθεί το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διαχείριση και εποπτεία των κοινωφελών περιουσιών και να «ξυπνήσουν» από μακρά «οικονομική νάρκη» κληροδοτήματα ανεκτίμητης αξίας, όπως τα λεγόμενα Ηπειρωτικά κληροδοτήματα ή το κληροδότημα Ανάργυρου στις Σπέτσες. Παράλληλα, μείζων στόχος είναι να δοθεί τέλος σε ένα γκρίζο καθεστώς διαχείρισης για τις σχολάζουσες κληρονομιές.
Τα εθνικά κληροδοτήματα αφορούν σε περιουσίες εθνικών ευεργετών, ενώ οι σχολάζουσες κληρονομιές είναι εκείνες που δεν έχουν γίνει αποδεκτές ή δεν έχουν βρεθεί οι κληρονόμοι τους.
Με το νομοσχέδιο :
-Γίνεται πιο αποτελεσματική η καταγραφή, εκκαθάριση και διοίκηση των περιουσιών, καθώς καθιερώνεται ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών και Μητρώο Σχολαζουσών Κληρονομιών.
-Καθιερώνονται τακτικοί έλεγχοι όλων εν γένει των κοινωφελών περιουσιών και σχολαζουσών κληρονομιών σε ετήσια βάση και για τον λόγο αυτό επιστρατεύονται για πρώτη φορά ελεγκτικά γραφεία, αλλά και η Οικονομική Επιθεώρηση (σε περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώνονται ατασθαλίες).
-Οργανώνεται Μητρώο προσώπων, φυσικών και νομικών, τα οποία θα έχουν την υποδομή και την τεχνογνωσία να ασκούν καθήκοντα των εκκαθαριστών, εκτελεστών, διοικητών και διαχειριστών των κοινωφελών περιουσιών, καθώς και κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών.
-Προβλέπεται ότι ο διορισμός του κηδεμόνα λαμβάνει χώρα με πράξη της διοίκησης, αντίθετα με το ισχύον καθεστώς που απαιτεί έκδοση με δικαστική απόφαση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική ελάφρυνση της δικαστικής λειτουργίας, ενώ παράλληλα επισπεύδεται η διαδικασία διορισμού και διοίκησης της κληρονομίας.
-Για περιουσίες των οποίων η αξία υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ ορίζεται ως εκκαθαριστής, κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομιάς ή εκτελεστής διαθήκης αποκλειστικά νομικό πρόσωπο. Στόχος της ρύθμισης αυτής είναι να εξασφαλιστεί υψηλό επίπεδο υπηρεσιών και αυξημένη τεχνογνωσία κατά τη διοίκηση μεγάλων και σύνθετων περιουσιών, προς όφελος του Δημοσίου συμφέροντος και του κοινωφελούς σκοπού υπέρ του οποίου έχουν καταληφθεί.
-Εισάγονται ευέλικτες διαδικασίες αποτελεσματικής διαχείρισης και αξιοποίησης της περιουσίας που συνοδεύονται από ασφαλιστικές δικλείδες για την προάσπιση των συμφερόντων των τιμώμενων και του δημοσίου συμφέροντος.
