Του Γιάννη Γαβρίλη
Η κυρίαρχη αίσθηση. Μια παράσταση αποτέλεσμα έμπνευσης, πειθαρχημένης ομαδικότητας, απόλυτα ελεγμένου σωματικού ρυθμού.
Θεατρική απόδοση της συμπυκνωμένης μορφής των 14.223 ομοιοκατάληκτων 11σύλλαβων στίχων και τριών μερών της ‘’Θείας Κωμωδίας’’ του Δάντη (La divina Commedia,αρχικός τίτλος ‘’Commedia’’- μετάφραση Κώστα Καιροφύλη) Κόλαση, Καθαρτήριο, Παράδεισος. Το καθένα αποτελούμενο από 33 ωδές
Στην θεατρική του μεταφορά από τους VASISTAS και την Αργυρώ Χιώτη, το μεγαλειώδες και οραματικό αυτό κείμενο-αφηγηματικό ποίημα, συμπορεύεται, συμπληρώνεται με τα ποιήματα του Έντγκαρ Λι Μάστερς και τη συλλογή ‘’Ανθολογία του Σπούν Ρίβερ’’ (βασισμένη στην ‘’Θεία Κωμωδία’’-μετάφραση Σπύρου Αποστόλου) και από τα εντόνως βωμολοχικά Cantos XIV και XV του Έζρα Πάουντ (μετάφραση Γιώργου Βάρσου) όπου μέσω αυτών οδηγηθήκαμε σε ένα ‘’ονειρικό’’ ταξίδι, σε μια καταβύθιση στο προσωπικό όραμα του Δάντη, σε μια φαντασμαγορία, με αυτή τους την, έντονου ‘’ρίσκου’’, απόδοσης της ‘’Θείας Κωμωδίας’’.
Λέμε συχνότατα ότι’’ το αποτέλεσμα μετράει’’. Η θεατρική αυτή απόδοση προκάλεσε με την αναγγελία της πολλές συζητήσεις, αμφιβολίες για το τελικό αποτέλεσμα, ενστάσεις, αντιρρήσεις, στον ευρύτερο θεατρικό χώρο, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτιστικών συντακτών. Συζητήθηκε εντόνως το αδύνατον της μεταφοράς επί σκηνής, της μεταφοράς ενός τέτοιου μεγαλειώδους κειμένου, όπου ο Δάντης περιγράφει το φανταστικό του ταξίδι στον Άδη με σύντροφο τον δάσκαλό του Βιργίλιο, στα δύο πρώτα μέρη (Κόλαση, Καθαρτήριο) και την αγαπημένη του Βεατρίκη (υπαρκτό πρόσωπο στη ζωή του) στο τρίτο μέρος, Παράδεισος.
Και να… που τελικά το αποτέλεσμα δικαίωσε την ομάδα VASISTAS και την Αργυρώ Χιώτη, για αυτή τους την ρισκαρισμένη επιλογή.
Η θεατρική μεταφορά της ‘’Θείας Κωμωδίας’’, κατ’ αρχήν, βασίστηκε στην μουσική αφήγηση. Σαν ένα ορατόριο. Οι μουσικές συνθέσεις που επιλέγησαν (μουσική επιμέλεια Μάρκελος Χρυσικόπουλος) των Στίβ Ράιχ και Φίλιπ Γκλας, επένδυσαν μοναδικά και ονειρικά (ερμηνεία από κουαρτέτο εγχόρδων επί της σκηνής) αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της σκηνικής δράσης, συμπορευόμενες ιδανικά με τις εκφωνήσεις, εν είδη ψαλμών, από τους ηθοποιούς, που μας προκάλεσαν θρησκευτική προσήλωση. Οκτώ ηθοποιοί επί της σκηνής. Ελένη Βεργέτη ως Βεατρίκη (εκπληκτική, συγκρατημένα συναισθηματική υπόκριση), Ευθύμης Θέου (πειστικότατος ως ‘’Δάντης Αφηγούμενος), Φιντέλ Ταλαμπούκας (ως Βιργίλιος, επιβλητικός) και μαζί τους απόλυτα συντονισμένοι οι Ευδοξία Ανδρουλιδάκη, Αντώνης Αντωνόπουλος, Ματίνα Περγιουδάκη, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη και Γιάννης Κλίνης. Διακριτή, καθάρια η απόδοση τους, των τόσο μακροσκελών αφηγήσεων, στίχων, στροφών, κεφαλαίων. Πραγματικό επίτευγμα, χωρίς υπερβολή.
Καθηλωτικά… ακολουθήσαμε, αμετακίνητοι στις θέσεις μας. Την καταβύθιση της ψυχής, σε εκείνη την κοιλάδα που περιγράφει ο Δάντης, όπου ‘’ο ήλιος δεν προβάλλει’’ η εκεί, στο Δαντικό ‘’μυστηριακό δάσος’’. Ακολουθήσαμε, απνευστί, την ψυχική και σαρκική σωτηρία, την ανάταση που προσφέρει η ‘’αγάπη’’.
Όσο δε, για τις επιφυλάξεις μας, αναστολές μας, της σαφώς εξεζητημένης άποψης της Αργυρώς Χιώτη και της ομάδας της, να κινηθούν στη σκηνή με …πατίνια, μας εντυπωσίασε. Μας επιβλήθηκε αυτό το εύρημα. Ήταν λες, ο συνεχής, ατέρμονος στροβιλισμός της ανθρώπινης ύπαρξης μέχρι να βρει την ησυχία, την ηρεμία, την δικαίωση. Ο στροβιλισμός αυτός του χορού των ηθοποιών, γύρω από τους κεντρικούς αφηγητές και την τετραμελή ορχήστρα, αναπαρέστησε ευρηματικά, εντυπωσιακά, τον αναποδογυρισμένο κώνο που είναι η Κόλαση κατά τον Δάντη και αποτελείται από εννέα κύκλους συνολικά και κάθε ένας τους αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες αμαρτίες, οι οποίοι δε, στενεύουν διαδοχικά καθώς μέσα σε αυτούς κινούνται οι ψυχές.
Ενέργεια, ροή κίνησης, αποτελεσματική αισθητικά η χρήση των πατινιών.
Εν κατακλείδι.
Εξαιρετική η δραματουργική απόδοση του Νίκου Παναγιωτόπουλου.
Άκρως αποτελεσματικό το λιτό σκηνικό της Εύας Μανιδάκη με αποκορύφωμα τον ‘’ουρανό’’. Κατασκευασμένος από λευκά πανιά που από την αρχή της παράστασης κατεβαίνει σιγά-σιγά, για να καταλήξει να καλύψει τους ερμηνευτές (ηθοποιούς και μουσικούς) και εν τέλει, να φέρει τους Δαντικούς ήρωες στον κόσμο της ηρεμίας και της αγάπης. Στον Παράδεισο.
Υποβλητικός και ο σχεδιασμός των φωτισμών του Τάσου Παλαιορούτα που παρακολουθεί με τεχνική αρτιότητα την πορεία του Δάντη προς το έρεβος και την αναρρίχηση του εν συνεχεία προς το ‘’φως’’.
Κυρίαρχο, καθοριστικό, επιβλητικό στοιχείο της παράστασης η σκηνοθετική ματιά της Αργυρώς Χιώτη, που ‘’τόλμησε’’ να οραματιστεί την απλότητα της θεατρικής απόδοσης της ‘’Θείας Κωμωδίας’’ του Δάντη, μέσα από την μουσική και την σωματική κίνηση, την αισθητική της ενέργειας μιας Ιεροτελεστίας.
Μια παράσταση από αυτές που σπάνια ( για να μη πω καθόλου) παρακολουθούμε.
