Οnline προβολή της βραβευμένης παράστασης του Μάνου Καρατζογιάννη Για την Ελένη, η οποία μετά την επιτυχημένη πρεμιέρα της στο πλαίσιο της πλατφόρμας νέων δημιουργών «Θέμα Εμφύλιος» της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, παίχτηκε για δύο σεζόν: πρώτα στο Tempus Verum – Εν Αθήναις και στη συνέχεια, την επόμενη θεατρική περίοδο, στο Θέατρο Σταθμός.
Στο πλαίσιο μάλιστα της περιοδείας της παρουσιάστηκε επίσης στο Ήράκλειο Κρήτης, στη Θεσσαλονίκη, στην Καβάλα, στην Μυτιλήνη, στην Πάτρα καθώς και στο Φεστιβάλ Πτολεμαΐδας.
Στην παράσταση, που παρουσιάζει για πρώτη φορά στην σκηνή την τραγική ιστορία της μεγάλης Ελένης Παπαδάκη, θύμα των Δεκεμβριανών, η Ηθοποιός επιστρέφει στο χώρο της για να αφηγηθεί το εμφύλιο κύτταρο του Θεάτρου, του τόπου της, του καιρού της.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Ερμηνεύουν: Μαρία Κίτσου, στο ρόλο της Ελένης και Μάριος Μακρόπουλος, στο ρόλο του βουβού εκτελεστή της. (Στους δύο πρώτους κύκλους της παράστασης τον ρόλο αυτόν ερμήνευσε ο Σπύρος Κυριαζόπουλος)
Σκηνικό: Γιάννης Αρβανίτης
Κουστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου (Στους δύο πρώτους κύκλους της παράστασης τους φωτισμούς επιμελήθηκε η Κατερίνα Μαραγκουδάκη).
Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Πούλιος
Μουσική σύνθεση τραγουδιού: Άρης Βλάχος
Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Φωτογραφίες: Κarol Jarek
Κινηματογράφηση: Δημήτρης Ασημάκης
Για την παράσταση τιμήθηκε με το βραβείο κοινού σκηνοθεσίας City Code ο Μάνος Καρατζογιάννης και ερμηνείας η Μαρία Κίτσου στα Θεατρικά Κορφιάτικα Βραβεία.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
12, 13 και 14 Φεβρουαρίου στις 20:00
Διάρκεια: 60 λεπτά
Τιμή εισιτηρίου: 8 ευρώ
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ : https://www.viva.gr/tickets/theatre/streaming/gia-tin-eleni/
- Το πρόγραμμα του Θεάτρου Σταθμός, λόγω των ειδικών συνθηκών, θα ανακοινώνεται αναλυτικά κάθε μήνα στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καθώς και στην ιστοσελίδα μας: stathmostheatro.gr.
Για να επικοινωνήσετε με το Θέατρο Σταθμός: info@sthatmostheatro.gr/
Η ιστοσελίδα μας: http://stathmostheatro.gr/
Η σελίδα μας στο facebook: https://www.facebook.com/stathmostheatro/
Ακολουθήστε μας στο Ιnstagram: https://www.instagram.com/theatro_stathmos/
-Είπαν για εμάς-
Ηθοποιός και σκηνοθέτης ο Μάνος Καρατζογιάννης καταθέτει για πρώτη φορά ένα κείμενο – θεατρικό μονόλογο, τον οποίο στη συνέχεια κάνει παράσταση. Ο Καρατζογιάννης παίζει ανάμεσα στην ηθοποιό και στον άνθρωπο, τη γυναίκα. Ανάμεσα στα φώτα του Θεάτρου και στο σκοτάδι της φυλακής, ανάμεσα στις λαμπερές μνήμες και στο ζοφερό ¨τώρα¨. Και καταφέρνει να ισορροπήσει, χωρίς να προδώσει ούτε εκείνη ούτε την εποχή της. Δύσκολο το στοίχημα για τη Μαρία Κίτσου να υποδυθεί μια συνάδελφό της που έχει καταγραφεί στην ιστορία ως ένα από τα μεγαλύτερα υποκριτικά ταλέντα αυτού του τόπου. Κι όμως, η Κίτσου βρίσκει γρήγορα το εσωτερικό της μονοπάτι που την οδηγεί στην ενσωμάτωση του ρόλου της. Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος δίνει σκηνική υπόσταση στον βωβό πατρενέρ της Παπαδάκη. Γιατί και η σιωπή έχει υποκριτικές απαιτήσεις. Η παράσταση σχεδιάστηκε και ανέβηκε τη σεζόν 2015 – 2016 στην Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, στο πλαίσιο της πλατφόρμας νέων δημιουργών με θέμα τον Εμφύλιο.
Μυρτώ Λοβέρδου, Τα Νέα, 18/10/16
(http://www.tanea.gr/news/nsin/article/5398827/h-skhnh-kai-to-keli/)
Eίναι ευχής έργον που την Παπαδάκη ενσαρκώνει η Μαρία Κίτσου, η οποία εκτός από το ότι είναι μια εξαίρετη ηθοποιός –κάτι το οποίο γνωρίζαμε έτσι κι αλλιώς- προσεγγίζει ακριβώς με αυτό το σεβασμό την ιστορία της Παπαδάκη, βιώνει την αδικία και τον πόνο της και νιώθει αληθινά συναισθήματα πάνω στη σκηνή και πετυχαίνει μια σπουδαία ερμηνεία. Η ιστορία της Ελένης Παπαδάκη έχει ξεχαστεί από την πλειοψηφία της κοινής γνώμης με την πάροδο των χρόνων. Αυτό ίσως και να είναι βολικό για να συνεχίσουμε τη ζωή μας δίχως την επίγνωση του παρελθόντος μας μέσα από ατομικά βιώματα αλλά μόνο ως μια ομιχλώδης γενική έννοια.
Η κατανόηση των καταβολών, της πορείας και της ταυτότητας του άλλου είναι όμως το στοιχείο που θα μας οδηγήσει στη μετάβαση που επιζητούμε, για αυτό η παράσταση «Για την Ελένη» έχει ύψιστη σημασία. Είναι ένα ντοκουμέντο μιας παρανοϊκής εποχής, αλλά και μια ιστορία που διαλευκαίνεται για τη μνήμη της νεκρής. Διαβάζοντας τα λόγια του Άγγελου Σικελιανού και του Αλέξη Σολωμού λίγο πριν ανοίξουν τα φώτα, τα συναισθήματα –οργής, συμπόνιας, συγκίνησης- που βιώνεις εκείνη τη στιγμή είναι κερδισμένα και απολύτως αληθινά.
Γιάννης Μόσχος, clickatlife.gr, 14/10/16
(http://www.clickatlife.gr/theatro/story/8665
Η Μαρία Κίτσου με μία ερμηνεία ρίσκο, ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά, έφερε στο φως την ξεχασμένη ιστορία της σπουδαίας συναδέλφου της και την δικαιώσε μετά θάνατον, χωρίς να παρασυρθεί από ρηχές συναισθηματικές εξάρσεις, χωρίς να γίνει μελό, χωρίς να επιδιώξει καν να δικαιολογηθεί μπροστά μας και να επιζητήσει δικαιοσύνη. Γοητευτική και επιβλητική μ’ ένα αέρινο φόρεμα (της Βασιλικής Σύρμα), στάθηκε με περίσσια αξιοπρέπεια στο λιτό σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, στο οποίο δέσποζε ένα μπαούλο αναμνήσεων, και ξετύλιξε το νήμα της ζωής της αφηγούμενη το εμφύλιο κύτταρο του θεάτρου και του τόπου της.
Το κείμενο του Μάνου Καρατζογιάννη, που βασίστηκε στο προσωπικό αρχείο του Μάνου Ελευθερίου, αφοσιωμένου συλλέκτη της προσωπικής ιστορίας της Παπαδάκη πέτυχε αυτό που ο ίδιος είχε θέσει εξ αρχής ως στόχο του: «Η παραφροσύνη του καιρού της μεγάλης αυτής Ελληνίδας ηθοποιού έγινε το μέσο για να αρθρωθεί ολοκάθαρα το σημερινό αίτημα: μόνο μέσα από το σεβασμό στην προσωπική ιστορία του άλλου και όχι από συνήθη επαναστατικά τσιτάτα, ενδέχεται να έρθει η δημοκρατία που όλοι ονειρευόμαστε».
Aξίζει να δει κάποιος το «Για την Ελένη»; Επιβάλλεται θα λέγαμε, γιατί μέσω της ζωής της Ελένης Παπαδάκη αναβιώνει μια ξεχασμένη και άγνωστη για πολλούς περίοδος της Ελληνικής ιστορίας και λαμβάνει χώρα ένα ιδιάζον ψυχογράφημα του τόπου μας…
Γεωργία Οικονόμου, TFT.GR, 20/10/2016
(http://www.tff.gr/theatro/arthro/eidame_to_gia_tin_eleni_me_tin_maria_kitsou-130543266/)
Η Μαρία Κίτσου, σε μια ερμηνεία καθηλωτική, υποδύεται την σπουδαία πρωταγωνίστρια του θεάτρου, Ελένη Παπαδάκη, θύμα των Δεκεμβριανών, στην παράσταση «Για την Ελένη».
Aντιγόνη Κάραλη, Έθνος, 30/10/2016
(http://www.ethnos.gr/theatro/arthro/gia_tin_eleni-64614886/
Η θεατρική παράσταση για τις τελευταίες ώρες της Ελένης Παπαδάκη, πριν την εκτέλεσή της γέμισε και πήρε και παράταση.
Τόσο η συγγραφική και σκηνοθετική ματιά του Μάνου Καρατζογιάννη όσο και η εξαιρετική ερμηνεία της Μαρίας Κίτσου συνέβαλαν σε αυτό το ενδιαφέρον αποτέλεσμα.
Μυρτώ Λοβέρδου, Οι θεατρικές επιτυχίες της χρονιάς, Βήμα της Κυριακής, 11/1/2017
(http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=853228)
H επιτυχία που γνώρισε ως κείμενο και ως παράσταση ο θεατρικός μονόλογος, που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Μάνος Καρατζογιάννης μας επιτρέπει να σκεφτούμε ότι ο χώρος του θεάτρου είναι ίσως ο πιο ζωτικός για να χαρείς τη συνέχεια ως αδιάσπαστη αλυσίδα.
Θανάσης Νιάρχος, Ελένη Παπαδάκη για πάντα, 18-19/02/2017
http://www.tanea.gr/life-style/article/5426789/elenh-papadakh-gia-panta/
Το έργο είναι κάτι περισσότερο από άρτιο. Είναι τίμιο. Η σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, σε ύφος δημοτικού τραγουδιού, «παραλογής», καθοδηγεί σταθερά, με σίγουρο χέρι τη χαρισματική Μαρία Κίτσου σε μια εκ βαθέων προσωπική, άμεσα σωματική και ποιητική συνάμα ερμηνεία – μαρτυρία που συγκλονίζει. Δίπλα της, βουβός – εύγλωττος ρόλος, εντυπωσιάζει ο «νεαρός εκτελεστής» του Σπύρου Κυριαζόπουλου. Το σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, οι φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη, οι μουσικές επιλογές του Γιώργου Πούλιου, σαν από ένα σκοτεινό παραμύθι. Έξοχη η μουσική σύνθεση του τραγουδιού του Άρη Βλάχου. (Στίχοι Μάνου Ελευθερίου).
Λέανδρος Πολενάκης, Αναφορά σε δύο παραστάσεις, Η Αυγή της Κυριακής, 19/02/17
http://www.avgi.gr/article/10971/7913180/anaphora-se-dyo-parastaseis
Η Μαρία Κίτσου δίνει μια δυνατή ερμηνεία για τις τελευταίες ώρες της μεγάλης και αντισυμβατικής ηθοποιού. Ο Καρατζογιάννης την καθοδηγεί σωστά, χωρίς μελοδραματισμούς, σε ένα σύντομο και γρήγορο κείμενο, που συγκινεί χωρίς να γίνεται μελό: «Πώς δικαιώνονται στη σκηνή πρόσωπα αδικαίωτα, θύματα με ονοματεπώνυμο, σαν εμένα;»
Η παράσταση κλείνει με ένα από τα ελάχιστα ηχογραφημένα ντοκουμέντα της Παπαδάκη, αλλά και την τελευταία της φωτογραφία, που απεικονίζει τη λαμπερή πρωταγωνίστρια νεκρή, μέσα στη λάσπη.
Δεν είναι ανάγκη να γνωρίζει κάποιος ποιά ήταν η Ελένη Παπαδάκη για να δει την παράσταση. Μετά, πάντως, σίγουρα θα του γεννηθεί το ενδιαφέρουν να μάθει.
Μια πανέμορφη παράσταση, αισθητικά και υποκριτικά, μια απολογία της ηθοποιού που ποτέ δεν της δόθηκε η ευκαιρία να κάνει (μια και ποτέ έγινε δίκη), σε μια, γεμάτη συναίσθημα, ερμηνεία από την Μ.Κίτσου.
Ηρώ Μητρούτσικου, Alphafreepress.gr, 30/11/2016
(http://www.alphafreepress.gr/dio-parastasis-gia-ton-emfilio/)
..Όλα αυτά τα θυελλώδη και τραγικά περιστατικά για την εκτέλεση της Παπαδάκη ενσωματωμένα στον υπαρξιακό, αλλά και ιδεολογικό μονόλογο που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Μάνος Καρατζογιάννης με πρωταγωνίστρια έναν παλλόμενο ζωντανό μίσχο με το όνομα Μαρία Κίτσου.
Δημήτρης Δανίκας, 18/12/16
Πρώτο Θέμα.
Μια ιστορία που την έχουμε ξανακούσει, την έχουμε βιώσει στην καθημερινότητά μας, στη γειτονιά μας, στη χώρα μας, στον πλανήτη μας, ενίοτε τη βλέπουμε μέσα μας αποσιωπώντας τη φρικτή της αλήθεια. Γιατί αυτή η ιστορία είναι η σφαγή ενός αθώου. Ενός αθώου που ενοχλεί γιατί είναι απλά αυτόφωτος …
Λίγες μόνο σκέψεις έκανα με αφορμή μία υπέροχη παράσταση «για την Ελένη», που είχα την τύχη να παρακολουθήσω στο tempus verum εν Αθήναις. Είναι υπέροχη ,δε θα πω γιατί, θα το καταλάβετε όσοι πάτε.
Ευσταθία, Onlytheater, 21/11/2016
(http://www.onlytheater.gr/buzz/arthro/item/i-efstathia-grafei-gia-tin-eleni)
..Αυτό που είδαμε απλώς το ζήσαμε μαζί με την υπέροχη Μαρία Κίτσου η οποία έχει μια ικανότητα να σε πηγαίνει στην καρδιά μιας κατάστασης και να βιώνεις όλα όσα έχει μέσα στην ψυχή και στο μυαλό της. Ο Μάνος Καρατζογιάννης έκανε για άλλη μια φορά μια εξαιρετική δουλειά.
Kατερίνα Γρυλλάκη, Fulltime.gr, 20/10/16
(http://full-time.gr/2016/10/mia-parastasi-alliotiki-apo-tis-alles/)
Χάρη στον Αγαπημένο Μάνο Καρατζογιάννη και στην έμπνευση του,η Μεγάλη Ιδιοφυία του Θεάτρου Ελένη Παπαδάκη”επιστρέφει” στο Σανίδι*Το Πνεύμα της είναι σίγουρα εκεί*Ξανανεβαίνει στο Άρμα της*Κι Ευλογεί*Γιατί πάνω εκεί,στο Άρμαμόνο να Ευλογήσεις μπορείς*Εκεί πάνω στο Άρμα,υπάρχει μόνο Ευλογία*Κι Εξιλέωση*Για όσους αδίκησαν*Και για όσους αδικήθηκαν*Γιατί στον Εμφύλιο, στον Πόλεμο, στην Ζωή, στον Έρωτα, στο Μίσος,οι ρόλοι πάντα αλλάζουν*Ή για να το πω αλλιώςόπως το είπε ο Χριστός, ”και οι έσχατοι έσονται πρώτοι, και οι πρώτοι έσονται έσχατοι”
Αριάνα Παπακώστα, 28/11/2016
(http://arianaland-astrology.blogspot.gr/2016/11/blog-post_28.html?spref=fb)
Η τόσο ταλαντούχα Μαρία Κίτσου μας δίνει μια εκπληκτική ερμηνεία. Γεμάτη ποίηση και ενέργεια. Κοιτά το κοινό με βλέμμα βαθύ, ίσως και ευάλωτο, σίγουρα ευαίσθητο και αληθινό. Τολμηρή και παράτολμη, είναι η γυναίκα με παιδεία και προσωπικότητα. Έχει μιαν απαλή θλίψη αλλά και μιαν επιθετική άχνα στο λόγο και στα μάτια, μοιάζει με επιτύμβια κόρη σε στάση βαθύτατου στοχασμού. Μια γυναίκα που θέλει να πάρει πίσω τη θαμμένη ζωή της και να διεκδικήσει το δικαίωμα στη φιλία, στη δημιουργία, στην αγάπη.
Θαυμάσια στέκεται πλάι της και ο Σπύρος Κυριαζόπουλος, στο βουβό ρόλο του νεαρού εκτελεστή.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης σκηνοθετεί το έργο του ως σύμβολο του δίπολου τέχνη – θάνατος.
Η παράστασή του είναι ένας πραγματικός έρωτας ομορφιάς και θεάτρου, ένας εναγκαλισμός ανθρώπινων παθών και Ιστορίας που συνοψίζουν ένα δράμα το οποίο ενδιαφέρει κάθε Έλληνα, κάθε θεατή.
Eιρήνη Αιβαλιώτου, Catisart.gr, 10/12/17
(http://www.catisart.gr/index.php/2010-03-28-10-49-51/4805-eleni-papadaki)
Συμπερασματικά, στη σκηνή του Tempus Verum – Εν Αθήναις, είδα μια φρέσκια παράσταση, που βασίστηκε σε μια καινούργια σύνθεση κειμένου, επιχειρώντας να αποκαταστήσει ιστορικές αλήθειες για μια προσωπικότητα αδικημένη, μιας εποχής που οι πιο πολλοί από εμάς γνωρίζουμε μόνο από διηγήσεις και βιβλιογραφία. Η σκηνοθεσία σφιχτή και συνεπής στις γραμμές του κειμένου, ενώ η ερμηνεία απέδωσε αρκετές πτυχές ενός σύνθετου χαρακτήρα, δυναμικά και με αντικειμενική διάθεση, σε μια παράσταση που δείχνει να σέβεται τον εαυτό της και το κοινό της.
Γιώργος Χριστόπουλος, οnlytheater.gr, 10/12/16
(http://www.onlytheater.gr/buzz/onlytheaterreview/item/gia-tin-eleni-kritiki)
Μέσα σε ένα κατάμεστο θέατρο οι θεατές, εκ των οποίων και συγγενείς της Ελένης Παπαδάκη, μπόρεσαν να παρακολουθήσουν μία παράσταση «Για την Ελένη». Ένα έργο γραμμένο από τον Μάνο Καρατζογιάννη, βασισμένο σε στοιχεία και στο αρχείο του Μάνου Ελευθερίου, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί η απολογία της Ελένης Παπαδάκη. Μία απολογία που ποτέ δεν της δόθηκε η ευκαιρία να έχει.
Ηεξαιρετική ενσάρκωση από την Μαρία Κίτσου και ηεκπληκτική βουβή ερμηνεία του Σπύρου Κυριαζόπουλουσυνδυάζονται περίτεχνα από την σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, σε ένα αποτέλεσμα όπου ο θεατής μπορεί να αισθανθεί και κατανοήσει την Ελένη Παπαδάκη. Είναι ένα σύγχρονο παράδειγμα ανθρώπου, αφοσιωμένης στην τέχνη και στα ιδανικά της, η οποία ούτε εμπρός στον θάνατο δεν θέλησε να κρυφτεί. Διότι, όπως έλεγε και ο πατέρας της «οι υποχρεώσεις του ατόμου προς το σύνολο είναι θρησκεία».
Κωνσταντίνος Παπακώστας, 29/09/2016
(http://artandpress.gr/θέατροtempusverum-εν-αθήναις-για-την-ελένη-σε-σ/)
Πριν βιώσω με όλες μου τις αισθήσεις αυτήν την ολοκληρωμένη σκηνική εμπειρία που προσφέρει στους θεατές η γεμάτη ευαισθησία σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη, σε συνδυασμό με την λεπτών αποχρώσεων, αισθαντική ερμηνεία της Μαρίας Κίτσου, η οποία υπό το άγρυπνο βλέμμα του κοινού και του εκτελεστή της (τον υποδύεται σιωπηλά μεν αλλά με πολύ “θόρυβο” ο Σπύρος Κυριαζόπουλος) βλέπει τη σύντομη ζωή της να περνά μπροστά από τα μάτια της, είχα ακούσει, είχα διαβάσει, είχα πληροφορηθεί σχετικά με το πόσο επιδραστική είναι αυτή η παράσταση. Μόνο όμως αφότου την παρακολούθησα, ήμουν σε θέση να κατανοήσω απόλυτα το γιατί, ώστε να μπορώ να απαντήσω σε όσους μου την εκθείαζαν, ότι ναι έχεις δίκιο, είναι όντως συγκλονιστική. Γιατί όμως η παράσταση του Μάνου Καρατζογιάννη τυγχάνει τόσο διθυραμβικών κριτικών;
Λίλα Παπαπάσχου, 13/12/16
(https://alliosmagazine.wordpress.com/2016/12/13/για-την-ελενη-του-μανου-καρατζογιανν/)
Ως Ελένη Παπαδάκη στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού και το φθινόπωρο στο θέατρο Tempus Verum έδωσε μία ερμηνεία ζωής. Γοητευτική και παράλληλα επιβλητική, ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά, αλλά χωρίς να παρασυρθεί από ρηχές συναισθηματικές εξάρσεις, έφερε στο φως την ξεχασμένη ιστορία της σπουδαίας συναδέλφου της δικαιώνοντάς την μετά …θάνατον.
Γεωργία Οικονόμου, spirto, 30 /1/17
(http://tospirto.net/theater/news/28741)
Δίπλα στον κύριο χαρακτήρα που μας μιλά για τον θάνατό του στέκει και η σιωπηλή φιγούρα του άνδρα υποβολέα της μεγάλης ηθοποιού, που θα ερμηνεύσει και τον χαρακτήρα του εκτελεστή της (εκφραστική και επιβλητική η παρουσία του Σπύρου Κυριαζόπουλου στον ρόλο).
Η Παπαδάκη δεν είναι παρά το θύμα των περιστάσεων, μια ποιητική, χιμαιρική φιγούρα που, ως ανυστερόβουλη εκπρόσωπος της αστικής τάξης, προσπαθεί με διαλλακτικούς τρόπους να επικοινωνήσει με τους Γερμανούς, ώστε να μπορέσει να σώσει όσους πρόκειται να εκτελεστούν, γι’ αυτό και εκτελείται από τους κομμουνιστές που αρνούνται να αποδεχθούν τέτοια μετριοπάθεια. Μια ανθρωποθυσία επιτελείται, με τη γυναίκα αυτήν εξιλαστήριο αμνό στον βωμό μιας τόσο ταραγμένης και γεμάτης πάθη εποχής, υπενθυμίζοντας τη δυσανεξία των κοινωνιών στο διαφορετικό. Η Παπαδάκη ανάγεται σε σύμβολο της αρτίστας που, σε δύσκολους καιρούς, βρίσκεται ανένταχτη ανάμεσα σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα.
Nίκος Ξένιος, 17/12/16
(http://www.bookpress.gr/politismos/theatro-xoros/gia-tin-eleni-relax-mynotis-theatro-texnis)
Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη επιλογή από τη εξαιρετική ηθοποιό Μαρία Κίτσου διακεκριμένη με το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη » για να μας μεταφέρει όλη αυτή την ατμόσφαιρά της εποχής εκείνης με σεβασμό και βαθιά εκτίμηση στο ξεχωριστό αυτό πρόσωπο που ενσαρκώνει . Μια πραγματικά υπέροχη παράσταση που αγγίζει απευθείας τη καρδία του θεατή όχι μόνο γιατί είναι μια πραγματική ιστορία αλλά επειδή μιλάει για την εποχή που η χώρα μας βρισκόταν εμφύλιο για περίοδο που υπήρχε φόβος ,ανασφάλεια μια εποχή που δεν απέχει πολύ από το σήμερα.
Γεωργία Κολέγκα, Θέατρο.gr, 6/11/2016
Από τις λίγες παραστάσεις χωρίς ψεγάδι, με κείμενο μεστό, ερμηνείες ταιριαστές και καλλιτεχνικούς συντελεστές αρμονικά ενορχηστρωμένους.Ο Μάνος Καρατζογιάννης είναι ένας ποιητής των θεατρικών μας πραγμάτων και χαίρομαι διπλά: πρώτον, γιατί η φυσική θέση της Ποιήσεως από αρχαιοτάτων χρόνων είναι στη σκηνή και δεύτερον, γιατί υπάρχουν σήμερα στα χρόνια της Κρίσης νέες φωνές που μεταλαμπαδεύουν το Φως της Αλήθειας στους νεώτερους.
Κωνσταντίνος Μπούρας, 1/9/1017
(https://grafei.wordpress.com/2017/01/09/η-αριστουργηματική-απολογία-της-ελέν/)
H Mαρία Κίτσου απέπνενε μια αύρα ντίβας στη σκηνή άμα τη εμφανίσει.. Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος συνεπής στο ρόλο του. Η σκηνοθεσία άμεση και ουσιαστική. Μια παράσταση που πραγματικά άξιζε.
Γιὠτα Δημητριάδη, Τexnes–plus, 3/04/2016
Έμοιαζε με Πρωταπριλιάτικο ψέμα να παρακολουθήσω τη θαυμάσια αυτή παράσταση την Πρωταπριλιά του 2016 -παίχτηκε μόνο για ένα βράδυ- καθισμένος ανάμεσα σε δεκάδες γνωστούς ηθοποιούς, σκηνοθέτες και συγγραφείς, με πρώτον και καλύτερον τον μεγάλο μας δημιουργό Μάνο Ελευθερίου. Μα όχι μόνο, αλλά κι επειδή είχα την τύχη να παρακολουθήσω -για πρώτη φορά- την τόσο ταλαντούχα Μαρία Κίτσου. Τυχερός και για το έργο και την παράσταση που μας χάρισε ο Μάνος Καρατζογιάννης, ο οποίος δεν αρκέστηκε στην ιστορική αποτύπωση των γεγονότων, αλλά μετέφερε όλο το κλίμα του Εμφυλίου στη σκηνή, φωτίζοντας και την εκλεκτή Ελένη Παπαδάκη, που πλήρωσε το τίμημα να είναι πολύ ταλαντούχα, ιδιαίτερη και ξεχωριστή, μα και λόγω του μίσους της εποχής, περιόδου με θύματα χιλιάδες συμπατριώτες μας και συνέπειες-πληγές χαίνουσες για χρόνια στον λαό και τη χώρα μας, ΤΙΜΗΜΑ ΑΤΙΜΗΤΟ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ.
Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος στον ρόλο του αντάρτη – δεσμοφύλακα, αλλά -κυρίως- τα υπέροχα κουστούμια της Βασιλικής Σύρμα, όπως και το λειτουργικό σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, οι φωτισμοί της Μαρίας Μαραγκουδάκη και η μουσική επιμέλεια του Γιώργου Πούλιου, όλοι, συνετέλεσαν στη μαγική βραδιά για την άδικα χαμένη μεγάλη μας πρωταγωνίστρια, γεγονός που επιβεβαίωσαν το παρατεταμένο χειροκρότημα αλλά και οι επευφημίες των θεατών, στο τέλος.
N.Μπατσικανής,Palmografos.com,4/06/2016 (http://www.palmografos.com/permalink/27418.html#ixzz4RCxUdx40)
Ολο και πιο πυκνά το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται δημοσιεύματα, βιβλία – ένθετα σε εφημερίδες, ντοκιμαντέρ, αφιερώματα στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, θεατρικές παραστάσεις που στοχεύουν στη διαστρέβλωση της Ιστορίας του ΚΚΕ. Πρωταρχική θέση κατέχει για μια ακόμα φορά η δεκαετία του 1940, οπότε οι εργατικές – λαϊκές μάζες βγήκαν στο προσκήνιο της Ιστορίας…Τελευταίο επεισόδιο στο σίριαλ της αντικομμουνιστικής υστερίας η υπόθεση της δολοφονίας της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη στις 21 Δεκέμβρη 1944. Η «ιστορία» της Ελένης Παπαδάκη πέρασε πρόσφατα από τα τηλεοπτικά πλατό του ΣΚΑΪ, για να αναπαραχθεί στη συνέχεια από τις στήλες του «Κυριακάτικου Βήματος», με αφορμή τη θεατρική παράσταση «Για την Ελένη».
Ο Ριζοσπάστης, (http://www.rizospastis.gr/story.do?id=9165491)
Η συντηρητική ελληνική κοινωνία δεν της συγχωρεί το ότι παραμένει μοναχική· κλασική αντιντίβα. Και πως διάγει εντελώς αντισυμβατικό βίο. Αρνείται να παντρευτεί, παρά τις δεκάδες προτάσεις, και συνάπτει ελεύθερες ερωτικές σχέσεις. Ισως γι’ αυτό ο φοβικός κουκουές Ορέστης τη συλλαμβάνει, τέτοιες μέρες του ’44, και την εκτελεί με δυο σφαίρες στην πίσω πλευρά του κρανίου. Τη συνοδεύει το επίγραμμα που της αφιέρωσε ο Σικελιάνος: «Μνήσθητι Κύριε:/ Για την ώρα που η λεπίδα του φονιά άστραψε/ κι όλος ο θεός της Τραγωδίας εφάνη./ Μνήσθητι Κύριε:/ για την ώρα που άξαφνα κ’ οι εννιά αδελφές εσκύψαν/ να της βάλουνε των αιώνων το στεφάνι.
Δημήτρης Νανουρης, Η Ελένη Παπαδάκη και τα φοβικά σύνδρομα, η Εφημερίδα των Συντακτών, 25/12/2016
(https://www.efsyn.gr/arthro/i-eleni-papadaki-kai-ta-fovika-syndroma)
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ μια παράσταση ιστορική.
Γιατί μας πονάει ακόμα σήμερα η δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη; Γιατί είναι η δολοφονία αυτή, η ντροπή του έθνους μας και της φυλής μας. Γιατί ο φθόνος, η μισαλλοδοξία και η συκοφαντία μας ακολουθούν από την φύτρα μας. Όποια κι αν είναι η αλήθεια που σαφώς χάνεται στην ιστορία, κανείς δεν αμφιβάλλει πως η εγκληματική ενέργεια που αμαύρωσε την σθεναρή και ένδοξη αντίστασή μας στον ναζισμό, λίγες ώρες πριν τον εμφύλιο, οφείλεται κυρίως στην αφέλεια του λαού μας να κατευθύνεται και να πράττει σύμφωνα με το θυμικό κι όχι την λογική. Αφέλεια που την εκμεταλλεύτηκαν και στην πρόσφατη ιστορία μας, με το απερίγραπτο δημοψήφισμα, που δίχασε παρόμοια τον λαό και έκανε φίλους και συγγενείς να χωριστούν σε δυο στρατόπεδα κι ανάστησε στη μνήμη μας τους δωσίλογους, τους καταδότες και τους μαυραγορίτες. Κι αυτή η εγκληματικά ανιστόρητη και αδαής οργάνωση που έβγαλε από το μπαούλο του χρόνου και αναζωπύρωσε αυτή την μαύρη περίοδο και που παρ΄ ολίγον να οδηγήσει για μια ακόμα φορά σε εθνικό διχασμό κυβερνάει σήμερα, μια χώρα σε διαρκή πτώση. Απίστευτο; Όχι τίποτα δεν είναι απίστευτο για «την ώρα που η λεπίδα του φονιά άστραψε κι όλος ο Θεός της Τραγωδίας εφάνει». Ο Άγγελος Σικελιανός το είχε δει σωστά: ο διχασμός, αυτή η κατάρα της πατρίδας μας και της φυλής μας είναι η παντοτινή μας τραγωδία, που οπλίζει το χέρι του Ορέστη (τραγική ειρωνεία να ονομάζεται έτσι αυτός που αποφάσισε χωρίς δίκη την εκτέλεσή της). Πολλά ακούστηκαν και γράφτηκαν για τον θάνατο της Παπαδάκη. Είχα την τύχη να γνωρίσω στα πρώτα χρόνια της θητείας μου, αρκετούς από τους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας, που ζούσαν ακόμα. Τον Χορν, τον Μυράτ, τον Κωτσόπουλο, την Παπαδούκα, τον Μάνο Ελευθερίου και να ακούσω τις διαφορετικές και πολλές φορές αντικρουόμενες εκδοχές τους για την εκτέλεση της μεγάλης ηθοποιού. Ήταν φυσικό να ρωτάω, και καθώς όλους τους έπληξε ο θάνατος αυτός, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ήταν όλοι πρόθυμοι να μου δώσουν την δική τους θεωρία. Ο Γιάννης ο Δαλιανίδης, φίλος με τον βιογράφο της Πολύβιο Μαρσάν αλλά και τον αδερφό της και οι προηγούμενοι που ανέφερα μου ξετύλιξαν τις διαφορετικές απόψεις και μου παρουσίαζαν τα γεγονότα σύμφωνα με την δική τους οπτική. Αν μείνουμε στα γεγονότα, έβρισκα πάντα υπερβολικό να κατηγορηθεί όλο το σινάφι των ηθοποιών για τον θάνατό της. Ο Κωτσόπουλος είχε κάθε λόγο να μισεί την Παξινού και τον Μινωτή κι όμως όταν του έλεγα τις φήμες που τους κατηγορούσαν για την εκτέλεσή της, μου απαντούσε _Τι βλακείες είναι αυτές; Πρώτα απ όλα κι οι δυο έλειπαν στο εξωτερικό, με την Παξινού να έχει ήδη κερδίσει το Όσκαρ, (η Παξινού κέρδισε το Όσκαρ το 43 και η Παπαδάκη εκτελέστηκε το 44) με μια λαμπρή καριέρα στα πόδια της και το όραμα της επιστροφής σε μια ρημαγμένη πατρίδα να μοιάζει πολύ μακρινό, όπως και έγινε, τι λόγο είχε να επιθυμεί το θάνατο της Παπαδάκη; Από συναδερφική αντιζηλία; Μα τότε έπρεπε να έχει ξεπαστρέψει όλο το ελληνικό θέατρο με πρώτη και καλύτερη την Κοτοπούλη, με την οποία είχε τις μεγάλες κόντρες. Οι επόμενοι στη σειρά ένοχοι από την ατέλειωτη λίστα των πιθανών καταδοτών περιλάμβαναν μερικά από τα γνωστότερα ονόματα του θεατρικού μας κόσμου. Στο τέλος δεν έλειψε από τον κατάλογο ούτε η Μιράντα, γιατί ήταν αυτή που είχε φωνάξει στο Σωματείο, όταν την διέγραψαν «Θάνατο στην πουτάνα», με το γεγονός να έχει δε συλληφθεί στο σπίτι του Μυράτ, οι υποψίες για την συμβολή της Μιράντας αυξάνονταν. Ο ίδιος ο Μυράτ μπήκε στο στόχαστρο κι αυτός βέβαια, αφού η σύλληψη έγινε στο σπίτι του. Η Ολυμπία Παπαδούκα, την οποία μου γνώρισε η Συνοδινού, και την ευγνωμονώ για αυτή τη γνωριμία, με τη σειρά της διερρήγνυε τα ιμάτια της πως δεν έφταιγαν οι αριστεροί συνάδερφοί της για τον θάνατό της, αλλά η εγκληματική ενέργεια, ήταν μια πράξη που υποκινήθηκε από την δεξιά, μια και ο θάνατός της θα επηρέαζε, όπως και έγινε, στην κρίσιμη στιγμή της επικράτησης, την κοινή γνώμη. Συνεπικουρούσε η περίφημη επιστολή του Νίκου Ανδρικίδη, ο οποίος καταδίκασε σε λαϊκό δικαστήριο τον δολοφόνο της και τον εκτέλεσε λίγες μέρες μετά. Θάνατος βεβιασμένος και αρκετά ανακουφιστικός που κόστισε στον Ανδρικίδη 28 χρόνια φυλακής (28 χρόνια δεν μίλησε ποτέ για το τι αλήθεια έγινε, παρά αφού βγήκε από την φυλακή με την παρότρυνση της Παπαδούκα έγραψε την περιβόητη επιστολή, την οποία αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν και ΤΑ ΝΕΑ και η ΑΥΓΗ). Ωστόσο και ο ίδιος ο Ανδρικίδης δεν έδωσε ποτέ σαφες εξηγήσεις για την βιασύνη αυτής της εκτέλεσης. Η επιστολή αυτή που αποτελεί πολύτιμο ντοκουμέντο, σαπίζει αυτή τη στιγμή στο θεατρικό μουσείο, που για «οικονομικούς λόγους» είναι σφραγισμένο, με τα εκθέματα αυτά σε άμεσο κίνδυνο. Ωστόσο όπως έγραψα και πριν η εκτέλεση της Παπαδάκη, δεν ήταν ένα πολιτικό ζήτημα αλλά ένα βαθιά κοινωνικό που αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη ντροπή του έθνους μας και όλων των πολιτικών της δυνάμεων. Η χιονοστιβάδα που ακολούθησε την δολοφονία μιας τέτοιας προσωπικότητας, ήταν τεραστίου μεγέθους και η τόλμη σήμερα του Μάνου Καρατζογιάννη να παραστήσει επί σκηνής την πράξη αυτή της εθνικής ντροπής ήταν περισσότερο από πολιτική, ήταν αληθινή τέχνη. Το έργο γραμμένο από τον ίδιο με τον τίτλο «Για την Ελένη» αναπαριστά τις τελευταίες της στιγμές, μιας απολογίας σε μια ανύπαρκτη δίκη, απέναντι στον δήμιό της. Από μόνο του το θέμα, έχει όλα τα δραματικά στοιχεία που είναι αναγκαία για ένα σκηνικό σχόλιο. Με την ιστορική μνήμη ανελέητη και παρούσα σε κάθε φράση της ηθοποιού, το έργο ήταν μια συνεχής επώδυνη εμπειρία που φανέρωνε με ανάγλυφο και στιγμές στιγμές γλαφυρό τρόπο όλες τις αδυναμίες της φυλής μας. Γιατί πολύ σωστά ο συγγραφέας και σκηνοθέτης της παράστασης, τοποθετεί τον δήμιο και κριτή ανάμεσα στο κοινό, έτσι ώστε όταν η ηθοποιός Μαρία Κίτσου που ενσαρκώνει την Παπαδάκη του απευθύνεται, είναι σαν να απευθύνεται σε μας, στο κοινό, που έτσι ταυτίζεται με τον κριτή και δυστυχώς τον θύτη. Εμείς όλοι στείλαμε στο απόσπασμα την Παπαδάκη και είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι. Για δικούς του λόγους ο καθένας από μας, ύψωσε το λεπίδι, πάνω από το λαιμό της Ιφιγένειάς του. Εμείς που υψώνουμε και σήμερα το λεπίδι πάνω από την ίδια την πατρίδα μας. Για να μιλήσω για την παράσταση μόλο το δύσκολο και δυσάρεστο σε διαπιστώσεις θέμα, ένοιωσα αληθινά περήφανος, γιατί τον Μάνο τον ξέρω από τα πολύ νεανικά του χρόνια κι αν δεν ήμουν ο πρώτος ήμουν σίγουρα από τους πρώτους που διέγνωσα το πάθος του για το θέατρο. Δεν χρησιμοποιώ ποτέ τον όρο τάλαντο, δεν ξέρω τι σημαίνει και δεν το εξηγώ. Αντίθετα το Παθος το αντιλαμβάνομαι και αναφέρομαι σε αυτό με όρους ιατρικούς καθώς δίχως την ιερή αυτή μόλυνση, δεν υπάρχει ελπίδα να αντέξει κανείς σε αυτό το λειτούργημα. Το Πάθος λοιπόν του παιδιού αυτού, τον οδηγεί και σήμερα κατακτά μια δύσκολη και επικίνδυνη κορυφή. Η σκηνοθεσία του ευφυής και διακριτική συνάμα και η επιλογή της ηθοποιού, αριστουργηματική. Ο Μινωτής έλεγε πως υπάρχουν ηθοποιοί που ερμηνεύουν και ηθοποιοί που ενσαρκώνουν. Η Μαρία Κίτσου ήταν αληθινή ενσάρκωση της Παπαδάκη. Θα μου πείτε, _που το ξέρεις; την είδες να παίζει; Και οι φωτογραφίες δεν είναι αρκετά, ιδίως όταν είναι πόζες για τον φωτογράφο του θεάτρου, ενδεικτικές. Κι όμως δεν είναι η πόζα, είναι η αίσθηση της φωτογραφίας, που διαχωρίζει την καλλιτεχνική φύση. Η μάσκα της Παπαδάκη στην Εκάβη, δεν είναι μια απλή φωτογραφία είναι μια απεικόνιση σχεδόν ιδεολογική. Η μελέτη της ηθοποιού στην κινησιολογική ανάλυση των υπαρχόντων στοιχείων που μας δίνουν οι φωτογραφίες, οι λιγοστές φωνητικές ενδείξεις που μας άφησε η ηθοποιός, επιστρατεύθηκαν για να αποδώσουν το τέλειο αποτέλεσμα που είδαμε. Δεν ήταν φωτογραφία ήταν ολοζώντανη και παρούσα η Ελένη Παπαδάκη στην παράσταση αυτή. Ο Μάνος Καρατζογιάννης και σαν συγγραφέας μας έδωσε ένα γνήσια θεατρικό κείμενο με σαφήνεια και σκηνική οικονομία, πολύ φορτισμένο συναισθήματα βέβαια, αλλά καθόλου μελό. Δεν αφέθηκε κι αυτό είναι το μεγάλο του κατόρθωμα, στην ευκολία που του παρείχε το θέμα για δραματικές εξάρσεις που θα χάϊδευαν τα ταπεινά μας ένστικτα, αντιλαμβανόμενος το μέγεθος της ευθύνης μιας τέτοιας ιστορίας, που θα τολμήσω την υπέρβαση να χαρακτηρίσω πως κόστισε σε έναν Σικελιανό το νόμπελ καθώς για τις δέκα γραμμές που έγραψε στον επικήδειο της ηθοποιού συκοφαντήθηκε και εξευτελίσθηκε από τους άσπονδους πρώην συντρόφους του, σε μια ταραγμένη ιδεολογικά περίοδο ίδια σαν αυτή που διανύουμε και σήμερα. Τα λόγια αυτά τα γράφω γιατί στην γεμάτη αίθουσα του θεάτρου όλοι οι θεατές καθηλωμένοι αντιλαμβανόντουσαν τι είδαν. Τον εαυτό τους απέναντι σε μια γυναίκα που σχεδόν 73 χρόνια έπειτα από τον θάνατό της, τους καίει σαν πυρωμένο σίδερο. Όχι Ελένη Παπαδάκη. Το σίδερο δεν το φοβάται το θύμα. Το σίδερο βαραίνει τον θύτη. Η δολοφονία σου μας καίει ακόμα.
Hλίας Μαλανδρής, 5/1/2017
Το ταραγμένο `40-`49: Λοξές ματιές στον Πόλεμο και στον Εμφύλιο σε δύο παραστάσεις
Ι.Καμπανέλλη «Σιλωάμ»– θέατρο Τζένη Καρέζη
Μ.Καρατζογιάννη «Για την Ελένη»- Θέατρο Tempus Verum
Ο Πόλεμος και ο Εμφύλιος είναι δύο θεματικές περιοχές που δεν φαίνεται να έχουν αγγίξει ιδιαίτερα οι θεατρικοί μας συγγραφείς. Ευάριθμα τα έργα που έχουν καταπιαστεί με αυτά τα δύο συλλογικά τραύματα, κυρίως με το δεύτερο· αναφέρω ενδεικτικά το Καληνύχτα Μαργαρίτα του Γ.Σταύρου, το Φον Δημητράκη του Δ.Ψαθά, το Οι Γερμανοί ξανάρχονται του Αλ.Σακελλάριου, τον Άλλο Αλέξανδρο της Μ.Λυμπεράκη και το πρόσφατο Αυγά Μαύρα του Δ.Χαριτόπουλου.
Αυτό τον καιρό παίζονται παράλληλα στην Αθήνα δύο εξαιρετικά δείγματα θεάτρου που κινείται σ`αυτές τις δύο «απαγορευμένες» περιοχές: Στο θέατρο Τζένη Καρέζη, σε σκηνοθεσία Γ.Γιανναράκου, υπό τον κοινό τίτλο Σιλωάμ δύο άπαιχτα μονόπρακτα του Ι.Καμπανέλλη, ο Κρυφός ήλιος, που εντοπίστηκε από τον ερευνητή Γ.Πεφάνη στο αρχείο του συγγραφέα και δημοσιεύθηκε σχολιασμένο στο «Παράβασις» τ.6 2005 και το Σιλωάμ, που αποτελεί μια πρώτη γραφή του μονόπρακτου «Η Οδός…» και βρέθηκε επίσης πρόσφατα σε χειρόγραφη μορφή από την κόρη του συγγραφέα-και τα δύο «γεννημένα» από την εμπειρία του Καμπανέλλη στο Μαουτχάουζεν. Στο θέατρο Tempus Verum ο μονόλογος τού Μάνου Καρατζογιάννη Για την Ελένη, που σκηνοθετήθηκε από τον ίδιο και παίχτηκε πρώτη φορά τον περασμένο Μάρτιο στο πλαίσιο της πλατφόρμας νέων δημιουργών «Θέμα Εμφύλιος» της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου.
Τόπος του Σιλωάμ είναι ένα κελί-νοσοκομείο, στην πραγματικότητα νεκροθάλαμος, ξεχασμένο ακόμα και από τους δεσμοφύλακες, όπου καταφεύγει ένας κρατούμενος που προσποιείται το Νοσοκόμο, προκειμένου να διαφύγει την επαπειλούμενη εκτέλεση. Στο σύντομο αυτό μονόπρακτο κυριαρχεί μια θανατερή στατικότητα που παραπέμπει σε εφιάλτη. Ο φόβος και η αμοιβαία καχυποψία μετατρέπουν το θάλαμο σε δυστοπικό Καθαρτήριο, όπου εν τέλει, η κραυγή απελπισίας των κρατουμένων ενώνεται με την κραυγαλέα «σιωπή» του Θεού.
Ο Κρυφός ήλιος, σαφώς πιο εντελές και στοχευμένο έργο, εκτυλίσσεται επίσης στον κλειστοφοβικό τόπο ενός κελιού και στον πυκνό και μαζί διεσταλμένο χρόνο μιας νύχτας. Έξι κρατούμενοι μετέχουν σε ένα αστυνομικό θρίλερ, αναζητώντας ανάμεσά τους τον καταδότη τριών συντρόφων τους που δραπέτευσαν. Δρομολογείται ένας μαραθώνιος αλληλο-ενοχοποίησης, αντεγκλήσεων, αμοιβαίας σκληρότητας, αλλά παράλληλα αρθρώνεται λέξη προς λέξη, βήμα προς βήμα ένα συναρπαστικό ανθρωπιστικό μανιφέστο. Η ενοχή του ενός υπονομεύεται από την κοινή συνενοχή της σταδιακής απώλειας της ανθρώπινης ιδιότητας, έγκλημα πολέμου που φαντάζει τρομακτικότερο από τη φυσική εξόντωση. Κι αυτή ακριβώς η επίγνωση φωτίζει αχνά, σαν κρυφός ήλιος το σκοτεινό κελί μαζί με το ξημέρωμα, σαν ελπίδα και σαν υπόσχεση: ο άνθρωπος διατηρεί την επιλογή να παραμείνει άνθρωπος, ακόμα και σε συνθήκες έσχατου σωματικού και ηθικού εξευτελισμού.
Δεδομένου του συγκινησιακού ειδικού βάρους που φέρει η πρώτη σκηνική παρουσίαση αυτών των έργων, η παράσταση αυτή καθεαυτή περνά μοιραία σε δεύτερη μοίρα. Η σκηνοθεσία ήταν επαρκής, στο μέτρο που σεβάστηκε το κείμενο και δεν αναλώθηκε σε ανέξοδους πειραματισμούς, θα μπορούσε ωστόσο, με μια τολμηρότερη ανάγνωση των έργων, να τα απογειώσει, πράγμα που δεν συνέβη. Απέσπασε πάντως καλές ερμηνείες από τους ηθοποιούς (Γ.Γιαννούτσος, Δημ.Κανέλλος, Ερ.Λίτσης, Ευθ.Ξυπολητάς, Λευτ.Παπακώστας, Κ.Φαλελάκης). Ξεχώρισε ο Ερ.Λίτσης, που έδωσε το προσωπικό του στίγμα ως Γιατρός, ενώ θα περιμέναμε ίσως περισσότερα από τον Δημ.Κανέλλο στον κομβικό ρόλο του Επιθεωρητή. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Λαλούλας Χρυσικοπούλου πάντα εύστοχα, καθώς και η μουσική του Αργύρη Θέου.
Στο Tempus Verum, το Για την Ελένη είναι ο συνταρακτικός μονόλογος της σπουδαίας ηθοποιού του Μεσοπολέμου Ελένης Παπαδάκη λίγο πριν την άδικη εκτέλεσή της από την Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ κατά τα Δεκεμβριανά, όπως τον φαντάστηκε και φιλοτέχνησε ο Μ.Καρατζογιάννης, έχοντας εγκύψει με σεβασμό και ενσυναίσθηση πάνω στη ζωή και το έργο της, και περισυλλέξει ψηφίδα ψηφίδα στοιχεία από τη συναρπαστική προσωπικότητά της. Το κείμενο εστιάζει εύστοχα, όχι τόσο στην πολιτική της θέση, στην οποία έτσι κι αλλιώς «ταξινομήθηκε» αυθαίρετα και μανιχαϊστικά, αλλά στη γοητευτική της ετερότητα, στο γνήσια και βαθιά ελεύθερο φρόνημά της, που μοιραία την κατέστησε «εχθρό», έτσι όπως είναι η μοίρα κάθε ελεύθερου ανθρώπου στην αναμέτρησή του με τον τυφλό φανατισμό. «Απέναντί» της, ο συγγραφέας τοποθέτησε σε βουβό ρόλο το διώκτη της, με τον οποίο «συνομιλεί» μονόδρομα η ηρωίδα, ενώ εκείνος τη βλέπει σιωπηλός, σαν Άγγελος Θανάτου. Ο μονόλογος σκηνοθετήθηκε υποβλητικά από τον ίδιο τον Καρατζογιάννη, με προσφυείς εναλλαγές ατμόσφαιρας από το «σκοτάδι» στο «φως» (βοήθησαν οι φωτισμοί της Κατ.Μαραγκουδάκη) και πολύτιμα εμβόλιμα πραγματολογικά στοιχεία. Αποδόθηκε εκπληκτικά από τη Μαρία Κίτσου, που ενσωμάτωσε πλήρως την ιδιαιτερότητα της Παπαδάκη, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια το φόβο, την περήφανη απελπισία και την ανυποψίαστη αθωότητά της, χωρίς να εκπίπτει σε συναισθηματικές υπερβολές. Έγκυρος και ο Σ.Κυριαζόπουλος ως σιωπηλός εκτελεστής, απέδωσε τον άχαρο ρόλο με όλο το υποκριτικό βάρος που απαιτούσε, «γειώνοντας» την παράσταση με τη συνεχή υπόμνηση του επικείμενου τέλους.
Κλείνοντας, και χωρίς να θέλω να πολιτικολογήσω, θα επισημάνω με το προσωπικό μου αυθαίρετο κριτήριο ότι, ενώ στον πόλεμο, αν όχι τα αίτια, τουλάχιστον τα αλληλοσυγκρουόμενα μέρη είναι σαφή, και καθορισμένα από τις εκάστοτε γεωπολιτικές ισορροπίες, στις εμφύλιες ρήξεις, πέρα από το προφανές διακύβευμα της νομής της εξουσίας, εμφιλοχωρεί σχεδόν πάντα μια ψυχαναλυτική διάσταση: το -απολύτως ανθρώπινο- αίτημα της ατομικής και κοινωνικής ευδοκίμησης, το οποίο κακοφορμίζει σε φθόνο –Γιατί αυτοί κι όχι εγώ;– και ευκαιριακά, ωφελιμιστικά, ενίοτε και υποκριτικά μεταλλάσσεται σε συλλογικό. Αυτός είναι ο λόγος που τα όρια μεταξύ των αντίπαλων ομάδων είναι ασαφή και συχνότατα δημιουργούνται ενδο-ομαδικές πρόσκαιρες συμμαχίες και διασπάσεις. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος που στο «εμπόλεμο» Σιλωάμ βρίσκει τρόπο να επικρατήσει ο, έστω κρυφός, Ήλιος, ενώ στην Ελένη των εμφύλιων παθών ο Ζόφος. Με την τελική, κοινή και στις δύο παραστάσεις αίσθηση, ότι ο άνθρωπος σε όλους τους καιρούς διατηρεί ακέραια τη δυνατότητα του να παραμείνει άνθρωπος… Μία δυνατότητα που επαφίεται στο βαθμό και την ωριμότητα της εσωτερικής του, απόρθητης από αλλότρια δεσμά, ελευθερίας…
Κατερίνα Θεοδωράτου-θεατρολόγος, To Kοράλι, 2/2017
