17 Ιουλίου 1936 – 17 Ιουλίου 2022 .
86 χρόνια μετά!
«Viva España!» , «Viva Republica!»
Ήταν 4 το απόγευμα στις 17 Ιουλίου του 1936 όταν απο την Ισπανία, ξεκίνησε η μεγάλη περιπέτεια της Δημοκρατίας στην Ευρώπη. Μιά περιπέτεια που έβαλε σε σκληρή δοκιμασία, όχι μόνο την ίδια τη χώρα στην οποία εκδηλώθηκε, αλλά ολόκληρο τον κόσμο, αφού αποτέλεσε προάγγελο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας και πολύ περισσότερο τα θλιβερά αποτέλεσματα που επέφερε, βρύθει υποκρισίας, προδοσίας, πολιτικών συμφερόντων, ανευθυνότητας και εθνικιστικών σκοπιμοτήτων, απο τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρωπαικής πολιτικής σκηνής εκείνης της εποχής.
Και ας φώναζαν οι Δημοκρατικοί πολίτες όλων των χωρών “Η Ισπανία δεν πρέπει να πέσει” , τρομοκρατημένοι απο το γειτονικό περιβάλλον και την άνοδο του φασισμού στην Γερμανία. Ο Μουσολίνι στην Ιταλία, ο Χίτλερ στην Γερμανία. ο Σαλαζάρ στην Πορτογαλία.
Και ας κατέφθαναν εθελοντές απο όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γής, δημιουργώντας τις Διεθνείς Ταξιαρχίες, για να βοηθήσουν τον αγώνα της δημοκρατικά εκλεγμένης Κυβέρνησης του Μανουέλ Αθάνια.
Το παιχνίδι παίχτηκε για άλλη μιά φορά, στα μεγάλα και πολυτελή γραφεία των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Γαλλία, η Αγγλία, η Ιταλία, η Σοβιετική Ένωση, η ανερχόμενη Γερμανία.
Ο φόβος επέκτασης των δυνάμεων της Σοβιετικής Ένωσης, οδήγησε κρυφά την Αγγλία και την Γαλλία, σε υποστηρικτική θέση υπέρ των εθνικιστικών δυνάμεων και σε αδόκιμο εμπαιγμό της Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Ταυτοχρόνως προσέφεραν προκλητική ανοχή στον γερμανικό επανεξοπλισμό, που δειλά δειλά είχε ξεκινήσει, υποστηρίζοντας εθνικές εταιρείες με επενδύσεις και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στην κατεστραμμένη Γερμανία , λόγω φτηνού εργατικού δυναμικού.
Μέσα απο αυτό το προβληματικό, διχαστικό, ευρωπαικό περιβάλλον ξεκίνησε με στρατιωτικό πραξικόπημα στις 17 Ιουλίου του 1936, ο αιματηρός εμφύλιος της Ισπανίας.
Ένας εμφύλιος που χώρισε την Ευρώπη σε δύο στρατόπεδα και δημιούργησε τις προυποθέσεις για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που αμέσως μετά ξεκίνησε.
Δημοκράτες και Εθνικιστές
Απο τη μία μεριά οι Δημοκρατικές Δυνάμεις και απο την άλλη οι Εθνικιστές.
Στο πλευρό της Δημοκρατικής Κυβέρνησης, εκτός απο την Σοβιετική Ένωση και το Μεξικο, απο την πρώτη στιγμή βρέθηκαν εθελοντικά, πολίτες απο 53 έθνη, που δημιούργησαν τις θρυλικές Διεθνείς Ταξιαρχίες. ( Η συμμετοχή των Ελλήνων εθελοντών στο μέτωπο του πολέμου περιγράφεται στην ερευνητική εργασία που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιάννη Παντελάκη με τον τίτλο “Los Buenos Antifascistas” ).
Σημαντικός αριθμός εθελοντών προήλθε απο τη Γαλλία, την Γερμανία του Χίτλερ, την Αυστρία, την Ιταλία, τη Σοβιετική Ένωση, την Αμερική, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πολωνία, τη Γιουγκοσλαβία, την Ουγγαρία, την Ρουμανία ακόμα και απο τον Καναδά.
Το εθνικιστικό μέτωπο, με επικεφαλής τον δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, επισήμως υποστήριζαν και ενίσχυαν πολεμικά και οικονομικά, η Ιταλία του Μουσολίνι, η Πορτογαλία του Σαλαζαρ, η Γερμανία του Χίτλερ.
Και η Τέχνη παρούσα…
Ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες της εποχής, που απέδωσαν με τρόπο, όπως μόνο η Τέχνη γνωρίζει, τις καταστροφικές συνέπειες του.
Μετά το βομβαρισμό της Βασκικής πόλης Γκουέρνικα, στις 26 Απριλίου του 1937, που είχε ως αποτέλεσμα την ισοπέδωση της πόλης , 1700 περίπου νεκρούς και 900 περίπου τραυματίες, ο Πάμπλο Πικάσο προσέφερε στην παγκόσμια ιστορία της εικαστικής τέχνης το εξαιρετικό έργο “Γκουέρνικα” που αποτυπώνει τη φρίκη του τρίωρου βομβαρισμού.
Με μεγάλη ευαισθητοποίηση αντιμετώπισαν τον αγώνα του ισπανικού δημοκρατικού λαού και οι συγγραφείς όπως ο Χεμινγουαίη ” Για ποιόν χτυπά η καμπάνα”, οι σκηνοθέτες Ορσον Γοέλς, Κεν Λόουτς, Κάρλος Σάουρα.
Μορφή του Δημοκρατικού Αγώνα της Ισπανίας αναδείχθηκε η γνωστή σε όλους Πασιονάρια απο την χώρα των Βάσκων. Η κατά κόσμον Ντολόρες Ιμπάρουρι.
Ο ισπανικός εμφύλιος έληξε με νίκη των εθνικιστών την Άνοιξη του 1939. Ακολούθησε η εκτέλεση 20.000 ανδρών και 35 ολόκληροι , σκληροί και αιματηροί χειμώνες, έως το θάνατο του δικτάτορα Φράνκο το 1975.
Κατα τη διάρκεια του πολέμου υπολογίζεται ότι 200.000 άνδρες έπεσαν στο πεδίο της μάχης . Πάνω απο ένα εκατομμύριο γυναίκες , παιδιά, ηλικιωμένοι πέθαναν απο βασανιστήρια σε φυλακές και εξορίες, ενώ χιλιάδες άλλοι , μεταξύ αυτών και πολλοί εθελοντές, άφησαν την τελευταία τους πνοή σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γαλλία και σε άλλες χώρες.
