“2023 Λογοτεχνικό έτος “Άλκη Ζέη”
Γράφει η Δέσποινα Μακρινού
“Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης”
Όταν με ρωτάνε τα παιδιά ” Τι χρειάζεται κανείς για να γίνει συγγραφέας” τους λέω : Τρία πράγματα. ” Μόνο τρία ;” ” Ναι μόνο τρία”.
“Πρώτον να διαβάζεις βιβλία, Δεύτερον να διαβάζεις βιβλία, και Τρίτον να διαβάζεις βιβλία”.
Γεννήθηκε στην Αθήνα στην οδό Κέας, στην πλατεία Κολιάτσου, στις 15 Δεκεμβρίου του 1923. “Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο” περιγράφει τα πρώτα χρόνια της ζωής της.
Πατέρας της ήταν ο Ζήνων Ζέης και μητέρα της η Έλλη Σωτηρίου. Έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο. Στο αυτοβιογραφικό έργο – σταθμός για την σύγχρονη ελληνική παιδική λογοτεχνία, ” Το καπλάνι της βιτρίνας “, περιγράφει τα χρόνια που έζησε εκεί με την αδελφή της, περιμένοντας να αναρρώσει η μητέρα της από την φυματίωση, ενώ παράλληλα κάνει αναφορά στην πολιτική κατάσταση που βίωνε η χώρα μας, με την δικτατορία του Μεταξά. Το βιβλίο γράφτηκε στη Μόσχα.
Το 1943 και ενώ φοιτούσε στη Δραματική σχολή, γνώρισε τον φίλο του Καρόλου Κούν, θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, τον οποίο και παντρεύτηκε.
Το 1947, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, ο Σεβαστίκογλου προκειμένου να μην συλληφθεί, διέφυγε στην Τασκένδη της Σοβιετικής Ένωσης.
Στην προσπάθειά της να τον συναντήσει, συνελήφθη και εξορίστηκε στη Χίο.
Συναντήθηκαν μερικά χρόνια αργότερα μετά από πολλές περιπέτειες και έζησαν για λίγο στην Τασκένδη, όπου και απέκτησαν δύο παιδιά, την Ειρήνη και τον Πέτρο.
Λίγο αργότερα μετακόμισαν στη Μόσχα.
Το 1954 επέστρεψαν στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν και πάλι το 1967 , με τον ερχομό της Χούντας. Νέος σταθμός τους αυτή τη φορά το Παρίσι. Εκεί με τη βοήθεια της Μελίνας Μερκούρη και του Ζύλ Ντασσέν κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους.
” Τρέχαμε μαζί με τη Μελίνα εναντίον της Χούντας. Συνδεθήκαμε πολύ με τη Μελίνα στο Παρίσι. Ηταν μιά Ελληνίδα σταρ – ούτε που φανταζόμουν πως μπορούσε να είναι ένας τόσο διαφορετικός άνθρωπος “.
Στο Παρίσι απέκτησαν γαλλική υπηκοότητα. ” Ο Γιώργος μου έλεγε συνεχώς έως το τέλος της ζωή του, να ανανεώνεις τα χαρτιά σου στη Γαλλία, γιατί δεν ξέρουμε τι μπορεί να γίνει στην Ελλάδα πάλι. Τέτοια ανασφάλεια είχε”.
Ενώ ήταν στο Παρίσι έγραψε το βιβλίο ” Ο Μεγάλος περίπατος του Πέτρου“, που αναφέρεται στην Κατοχή και την Απελευθέρωση.
Η Άλκη Ζέη δεν ήταν μόνο μιά σπουδαία συγγραφέας παιδικών και όχι μόνο βιβλίων (“ Η αρραβωνιαστικά του Αχιλλέα” δεν ανήκει στην παιδική λογοτεχνία) , υπήρξε μιά δυναμική γυναίκα, που αγωνίστηκε για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία. Από πολύ νωρίς εντάχθηκε στην Αριστερά και ήταν παρούσα σε όλες τις δύσκολες στιγμές που πέρασε η χώρα μας . Μέντορας της υπήρξε η επίσης σπουδαία συγγραφέας και θεία της Διδώ Σωτηρίου – παντρεύτηκε τον θείο της Πλάτωνα Σωτηρίου –
“Είναι αλήθεια βιώσαμε ένα όραμα και μία απογοήτευση, αλλά ευτυχώς την απογοήτευση την πήραμε αρκετά μεγάλοι και ώριμοι. Γιατί κρατήσαμε το όραμα, όσο ήμασταν νέοι και αυτό μας βοήθησε να περάσουμε και δυσκολίες και όλα. Ύστερα στην απογοήτευση, που είσαι πιο ώριμος κρίνεις λογικά“.
Μαζί με τη φίλη της Ζωρζ Σαρρή εισήγαγαν στο παιδικό και νεανικό μυθιστόρημα την πολιτική, κοινωνική και ιστορική γραφή, μέσα απο αυτοβιογραφικά και ηθικοπλαστικά στοιχεία. Η ένταξη της στην Αριστερά σημάδεψε όλη την συγγραφική και προσωπική ζωή της. Ο τρόπος γραφής της , η εσωτερικότητα, η επάρκεια στον χειρισμό της γλώσσας, η καθαρότητα και η ευαισθησία χαρακτηρίζουν το σύνολο του έργου της και την τοποθετούν στο Πάνθεον των πιο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών. ” Με ρωτούν τα εγγόνια μου ” Πόσο θα ζήσεις ακόμα γιαγιά”
Και ο ” Λογοτέχνης θεός” απαντά με βεβαιότητα “Για πάντα, όσο υπάρχουν βιβλία και άνθρωποι που διαβάζουν”.
Το 2010 η Άλκη Ζέη, τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Συνολικά τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.
Στο πλαίσιο του Λογοτεχνικού Έτους 2023 “Άλκη Ζέη”, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με τη συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη φιλοξενεί έως τις 30 Απριλίου έκθεση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο της μεγάλης συγγραφέως.
Πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 2020 σε ηλικία 97 ετών.
