Στην Καλλιθέα της Αθήνας, Ιφιγενείας και Θησέως -Ελ. Βενιζέλου γωνία, ένα τριώροφο νεοκλασικό του 1923. Όσο κι αν πονάει το αντίκρυσμα του, αδύνατον να το προσπεράσω. Είναι το πατρικό μου. Το πατρικό των Καρυδαίων. Στην είσοδο από δεξιά με την ξύλινη γυριστή σκάλα, η μυρουδιά του γκαζιού. Ως τους έξω τοίχους με τα φουρούσια και τη μαρκίζα ο κρότος φτάνει από τα βήματα όσων το ζέσταναν, το τραγούδησαν, ώσπου…. Ώσπου να γίνει λεία! Με σάλι μαύρο, στο πρεβάζι του παραθύρου η γιαγιά μας η Καρύδαινα αναθυμιέται. Τον Σπύρο, την Δέσποινα, την Τασία!.Έσωσε από τον πόλεμο πέντε παιδιά, της πήρε η ειρήνη τα τρία. 55, 39, 29 χρόνων. Τα τραμ πάνω στις ράγες, και μετά τα τρόλεϊ, κάνουν τα τζάμια να τρίζουν. Τρίζουν και τα δόντια της γιαγιάς μας. Τα ακούω. Εκείνη δεν καταδέχεται να το δείξει. “Τη ζωή να την αγαπάς και να τη σέβεσαι“. Έτσι λέει. Το επαναλαμβάνει και στη συμμαθήτρια μου Anna Lunardi όταν ανεβαίνουμε να τη δούμε. Πάνω στον μπουφέ με τα κρυσταλλένια πορτάκια η Αγία Βαρβάρα.Παραμάσχαλα την κρατούσε ο άντρας της ο πρόσφυγγας Κωνσταντινουπολίτης, να τον φυλάει ώσπου να πατήσει στον Πειραιά. Δίπλα της ένας κεντημένος Δικέφαλος φερμένος από την Πόλη από τον κουνιάδο της τον Παυλή. Μετά ο Σπύρος, Αεκτζής ως το μεδούλι. Παρακεί οι φωτογραφίες των ζωντανών.
Εκείνη την ημέρα, στο ισόγειο του σπιτιού, το Καφενείο του Γιακουμίδη και απέναντι, επί της οδού Ιφιγενείας, η μάντρα του Παντέλου με τα κάρβουνα και τα βαρέλια κρασιού είναι φίσκα με οικογένειες από τα προσφυγικά. 1963 η ΑΕΚ έχει πάρει το πρωτάθλημα. Ο άνθρωπος “γκολ”, ο “πενταρές” ,που σε ένα αγώνα με τον Ηρακλή βάζει πέντε γκόλ, ο άσος στα χτυπήματα κόρνερ. Ο Κώστας Νεστορίδης που το σχολείο και οι προπονήσεις του γυρνούν ανάποδα τα μέσα του. Κεντητό μαξιλάρι δώρισε η μάνα του στη δασκάλα για να πάρει απολυτήριο Δημοτικού. Ο στραβοκάνης γιος αραμπατζή, που γυαλίζει παπούτσια για να επιζήσει, ζει μ ό ν ο για το ποδόσφαιρο. Έτσι έχει κάνει και πάλι τη μαγική στόχευση και έχει σκοράρει. “Η ΑΕΚ είναι θρησκεία . Είναι τα ήθη, τα έθιμα μας, είναι η Ελλάδα με 4εκατομμύρια Μικρασιάτες πρόσφυγες και Πόντιους. Πήραμε την ΑΕΚ με τους συμπαίκτες μου και τη σηκώσαμε στον ουρανό. Εκεί που της αξίζει” Λέει..
Τα ποτήρια τσουγκρίζουν και ξανά τσουγκρίζουν: ” Γειά σου Νέστορα! Γεια σου!” ακούγεται… Η Καλλιθέα δεν έχει μόνο τεχνίτες του λόγου και του χρωστήρα: Έλλη, Αλεξίου, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Σωτήρη Σκίπη, Μάρκο Αυγέρη, Σοφία Λασκαρίδου. Έχει και τον Κώστα Νεστορίδη και αργότερα και τον Θωμά Μαύρο. Όλοι μαζί παρέα μία, με το μπαγλαμαδάκι και το μπουζούκι τραγουδάνε: “Σαν τον Νεστορίδη κανένας δε θα βγεί/ να λέει πως η μπάλα εκεί θα καρφωθεί”.
O tempora o mores- Ω καιροί, ω ήθη! 1960, την παραμονή του ντέρμπι ΑΕΚ- Ολυμπιακός οι ομάδες βρίσκονται στο γήπεδο για φωτογραφίες. Ο Κώστας Νεστορίδης γυρνάει προς τον θρύλο των ερυθρολεύκων, τερματοφύλακα Σάββα Θεοδωρίδη:” Κοίτα, τη γωνία εκεί ψηλά. Εκεί θα σου το στείλω!”. Ο φακός πιάνει τη σκηνή. Την επαύριο ο Νεστορίδης στέλνει την μπάλα, εκεί όπου είχε στοχεύσει. Νεστορίδης και Θεοδωρίδης με το σφύριγμα της λήξης του ντέρμπι ΑΕΚ – Ολυμπιακός αγκαλιάζονται. Αγκαλιάζονται και στις εξέδρες. Είναι φίλαθλοι, δεν είναι οπαδοί. Ναι! Ήταν ένας ωραίος αγώνας ο σημερινός. Ο Βαγγέλης Περπινιάδης παθιασμένος Ολυμπιακός γράφει το τραγούδι για τον αντίπαλο,που άξια νίκησε την ομάδα του και ξεσήκωσε την Νέα Φιλαδέλφεια.
O tempora, o mores- Ω καιροί,ω ήθη. Πού πάμε σήμερα; Σαφής και συγκεκριμένη η ανακοίνωση της ΠΑΕ Ολυμπιακός Πειραιώς μετά τα έκτροπα στον αγώνα με τον Ολυμπιακό Βόλου: ” Το ελληνικό ποδόσφαιρο διοικείται από μία εγκληματική οργάνωση. Μια ομάδα ανθρώπων που λειτουργεί στα πρότυπα της μαφίας… Το κράτος που είχε δείξει ιδιαίτερο ζήλο για την κάθαρση του ποδοσφαίρου διατάσσοντας ακόμα και υποκλοπές τηλεφώνων…..!! Αδιαφορεί.Ανύπαρκτα τα Υπουργεία Αθλητισμού και Προστασίας του Πολίτη βάζουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Το τί θα γίνει από δω και πέρα είναι αβέβαιο.Η μαφία θα συνεχίζει το έργο της κάθε εβδομάδα”* Και συμπληρώνει ο πρόεδρος του Ολυμπιακού Βόλου:” Ντροπή, φέρει μεγάλο μερίδιο ευθύνης η Αστυνομία”*. Τόση ευθύνη που.- παρόλες τις ευχές μας, είναι α β έ β α ι ο εάν ο νέος, μόλις 31 χρονος αστυνομικός, θα επιζήσει, έστω και ακρωτηριασμένος από τη ναυτική φωτοβολίδα που τον βρήκε στη μηριαία αρτηρία, έξω από το γήπεδο βόλεϊ στου Ρέντη. ‘Η αν θα ακολουθήσει κι αυτός τα άλλα άκακα θύματα βίας βίου αβίωτου.
Αλίμονο, τα μαφιόζικα πλοκάμια έχουν απλωθεί και στο βόλεί, στο μπάσκετ, στο σχολείο, στο δρόμο. Έχουν μπει και στρογγυλοκαθίσει μέσα μας. Εύκολο να ξεπουληθείς στον Μεφιστοφελή αφού δεν ξέρεις πια, πώς να σωθείς ακόμα και από τον ίδιο τον εαυτό σου. ” Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών δεν ήταν τόσο κοντά. Ποτέ οι καρδιές των ανθρώπων τόσο μακριά.”** Αυτό το κενό, μίσθαρνοι αφού το γεμίζουν με αφιόνι βάζουν στα χέρια νέων πυρίτιδα, ρόπαλα. Με πείρα όσο καμιά, σε water gate και καθημερινών φονικών κάτω από το άγαλμα της ελευθερίας που φωτίζει τον κόσμο, η εφημερίδα New York Times γράφει: “Η σήψη στην καρδιά της Ελλάδας είναι εμφανής πλέον σε όλους “*** Και η Guardian βάζει το ερώτημα :'” Τί συμβαίνει όταν ένας ολιγάρχης τα βάζει με έναν πρωθυπουργό;” ****. Ποιος ξέρει; Ποιος μπορεί να ξέρει εάν οι επιθέσεις ντοπαρισμένων φονιάδων προειδοποιούν την όποια ελληνική πολιτική ηγεσία: Προσέξτε πώς και σε ποιους θα διαμοιράσετε τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Θυμόσαστε την ατάκα; Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη!
“Γεια σου Νέστορα! Σαν κι εσένα κανένας δε θα βγει”. Τσουγκρίζουν τα ποτήρια στου Γιακουμίδη και στου Παντέλου. Η ΑΕΚ το 1963 παίρνει το πρωτάθλημα. . “Πάρθεν! Πάρθεν!”λένε και ξαναλένε και τρέχουν τα μάτια τους ποτάμι….
“Πάρθεν! Λένε πως όταν η Πόλη τούρκεψε ένα πουλί πέταξε για να φέρει το κακό μαντάτο και στην Αυτοκρατορία του Πόντου. Κανένας δεν τολμάει να δει το μήνυμα. Ο ιερέας το αφήνει πάνω στην Αγία Τράπεζα και συνεχίζει τη λειτουργία.Το παίρνει ο γιος μιας χήρας και διαβάζει δυνατά:”Πάρθεν η Πόλις, πάρθεν η Ρωμανία” . “Πάρθεν” οιμώζουν Μικρασιάτες και Πόντιοι έλληνες πρόσφυγες πάνω από τα ερείπια, όταν το 2003 το πρώτο γήπεδο της ΑΕΚ γκρεμίζεται.
Τους εξύβρισαν, τους πρόσβαλλαν, τους έστειλαν σε βάλτους. Οι πρόσφυγες Άντεξαν. Έκαναν τις χαμοκέλες σπίτια, έκτισαν εργοστάσια, στελέχωσαν με μορφωμένους υπηρεσίες.Τώρα, κάνοντας σκόνη και μπούρμπερη το γήπεδο της ΑΕΚ τους ξαναξεριζώνουν. Το ποδόσφαιρο είναι άθλημα καρδιάς. Γειά σου Νέστορα! Κρατάμε ακόμα στο σπίτι ένα μικρό κομμάτι άσπρης πέτρας από το γκρεμισμένο, πρώτο γήπεδο της Αθλητικής Ένωσης Κωνσταντινουπόλεως -ΑΕΚ,, που οι πρόσφυγες έκτισαν κόβοντας στην κυριολεξία από το ψωμί της οικογένειας. Με απλήρωτα μεροκάματα τις Κυριακές το ψήλωσαν, αφού οι άνθρωποι τότε, πριν ακόμα βγει ο ήλιος και μέχρι να εξαφανιστεί πίσω στον ορίζοντα, εργάζονταν και τα Σάββατα. Γειά σου Νέστορα! Κρατάμε τον πόνο- θυμό, του Στέλιου Σεραφείδη, του Μίμη Παπαϊωάννου, όταν το ισοπέδωσαν. Κρατάμε τον πόνο του υποβιβασμού της ΑΕΚ στη β’ κατηγορία. Η μόνη που υποβιβάστηκε όταν οι άλλες γνωστές ΠΑΕ, ως ανώνυμες εταιρείες μένουν χρόνια και χρόνια με ανεξέλεγκτους ισολογισμούς.
Είχε προταθεί να φύγει η ΑΕΚ από τη Ν. Φιλαδέλφεια για να μη χαθεί ένα τετραγωνικό από το Άλσος. Άλσος που οι πρόσφυγες του 1922 φύτεψαν δέντρο το δέντρο, όταν οι ντόπιοι προτιμούσαν την ξεραϊλα, και τον Ποδονίφτη- Ποδαράδες για να πλένουν, αν το θυμούνταν, τα πόδια τους. Άλλωστε, κάπου αλλού θα μπορούσε να οικοδομηθεί γήπεδο μεγαλύτερο διαστάσεων. Με περισσότερες θέσεις, δηλαδή περισσότερα εισιτήρια, περισσότερο χρήμα, “χρήμα και πόλεις απόλλυται – Κανένας δεν το δέχτηκε. “ΑΕΚ σημαίνει προσφυγιά ξεριζωμένη” . Θα μείνει εκεί δίπλα στο σπίτι της γιαγιάς Φιλιώς Χαϊδεμένου στη Νέα Φιλαδέλφεια. Μια “θρησκεία” δεν πουλιέται. Χωρίς όραμα- όνειρα οι άνθρωποι απλώς περιμένουν στην ουρά πότε θα αγγελοκρουστούν σε ένα εκ των προτέρων χαμένο με το χάρο πάλεμα. “Γι αυτό και οι πικραμένοι οι άνθρωποι είναι στο βάθος οι πιο αισιόδοξοι: επειδή σ΄αυτούς έμεινε ακόμα το προνόμιο ν’ αγαπούν, να πιστεύουν στον άνθρωπο και στη ζωή, το προνόμιο να κυνηγούνε χίμαιρες”
Δεν υπάρχει πια ο Γιακουμίδης, ο Παντέλος, η γιαγιά η Καρύδαινα, ο θείος Σπύρος. Εμείς δεν τους βλέπουμε, αυτοί όμως, είναι βέβαιο, ήδη έχουν αρχίσει τις ετοιμασίες για να υποδεχθούν το Σάββατο δίπλα στο ποντιακό μνημούρι- μνημείο στο Κοιμητήρι Καλλιθέας τον Νέστορα. Αναπότρεπτο, ό,τι αρχίζει τελειώνει. Ό,τι γεννιέται πεθαίνει. Όμως μέχρι νά ΄ρθει εκείνη η ώρα πρέπει να ξέρεις ποιος είσαι και πού παίζεις. Η προσφυγιά έχει παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Μπρούτζινα τα κεφάλια τους. Με όσο πείσμα έφτιαξαν οι παππούδες τους τη Νέα Ελλάδα το 1922 . Με το ίδιο πείσμα θα την ξαναφτιάξουν. Έξω από τον OPAP ARENA, o Δικέφαλος αητός, με τη γήινη σφαίρα μέσα στις φτερούγες του. Σήμα παγκοσμιότητας για έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο όμορφο χωρίς ξεριζωμένους, σήμερα αφήνει ένα δάκρυ. Κάποτε κλαίν και οι αητοί. Μέσα στο αγωνιστικό χώρο 4 πυλώνες της OPAP ARENA AEK το παιδί σας Θωμάς Μαύρος δίπλα στο Στέλιο Σεραφείδη, τον Μίμη Παπαϊωάννου, κι εσένα Κώστα Νεστορίδη.
Κώστα Νεστορίδη ,περισσότερο και από το λίγωμα όταν έστελνες την μπάλα λαχανιασμένη στα δίχτυα, κρατώ τα δάκρυα σου όταν πρώτος μπήκες το Σεπτέμβρη του 2022 στο ολοκαίνουριο σπίτι της αθλητικής Ένωσης της Πόλεως των πόλεων , της ΑΕΚ. Μου χρειάζονται για να ρωτάω. Για να τους ρωτάω:
Πες μου, πώς να ξέρεις, τί είναι αϋπνία,
αν ποτέ δεν έχεις υποβιβαστεί;
Πώς να ξέρεις, φίλε
πώς να ξέρεις πώς είναι η ζωή
αν δεν έχεις παίξει ποτέ ποδόσφαιρο
* Ανακοινώσεις στις 3.12.2023 μετά τον αγώνα Ολυμπιακός Βόλου – Ολυμπιακός Πειραιώς
**Αντ, Σαμαράκης: “Ζητείται Ελπίς”
*** New York Times 23. 8. 2022
****Guardian 21.11.2022
****** Σοφοκλής: “Αντιγόνη”
******Η. Βενέζης:!” Γαλήνη”
*******Γραμμένο από το διεθνή αμυντικό της Racing, River Plate, Real Madrid. ;H κατ΄άλλους από το δημοσιογράφο Walter Saavedra
~~~~~~~~~~~
H E. Kαρύδη Φαράκου είναι εκπαιδευτικός -ερευνήτρια- Master Ινσττούτο Βαλκανιολογίας Ακαδημίας Επιστημών ΕΣΣΔ – École des Hautes Études Paris
