Το δελφίνι της Καραϊβικής. Η χώρα της Διαρκούς Επανάστασης, του Χοσέ Μαρτί, του Τσε Γκεβάρα, του Φιντέλ Κάστρο.
Η Κούβα του έρωτα και του πάθους.
Της σάλσα και του ρυθμού.
H Κούβα που βαθειά πληγωμένη απο το Διεθνές εμπάργκο, αντιστέκεται με αλληλεγγύη και συντροφικότητα.
Χορεύει, ερωτεύεται, τραγουδά, ενώ ταυτόχρονα υποφέρει.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Οι κάτοικοι του νησιού, η φυλή των Ταινό, επιβίωναν για πολλούς αιώνες, ήσυχα με τις οικογένειές τους, ως ψαράδες και τροφοσυλλέκτες .
Το υγρό τροπικό δάσος, η ποικιλόμορφη χαμηλή βλάστηση, οι υδροβιότοποι, βοηθούσαν την ανάπτυξη μιάς σπάνιας πανίδας, ικανής να συντηρήσει τους λιγοστούς κατοίκους του νησιού.
Τον 15ο αιώνα μ.Χ, ανακάλυψαν το λιμάνι του νησιού, δυτικοί κατακτητές.
Αυτό έφερε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό ή την υποδούλωση των ιθαγενών, στο όνομα μιάς οικονομικής και εκπολιτιστικής επιχείρησης. Το νησί κατελήφθη απο τους Ισπανούς και έγινε αποικία ισπανικών συμφερόντων.
Ωστόσο, τα εργατικά χέρια που χρειάζονταν για την ανάπτυξη των οικονομικών κερδών δεν επαρκούσαν. Οι ιθαγενείς ήταν πλέον παρελθόν.
Η λύση δόθηκε απο τους Άραβες πειρατές και είχε στόχο τους μαύρους κατοίκους της Δυτικής Αφρικής.
Η Κούβα με το ζαχαροκάλαμο, τον καπνό, τα τροπικά φρούτα και φυσικά την περίφημη γεωγραφική θέση, έδινε στους κατακτητές μεγάλο περιθώριο πλουτισμού.
Η εκμετάλευση είχε μοναδικά θύματα τους Αφρικανούς.
Η δουλεία, οι θάνατοι απο τις κακές συνθήκες και την εξαντλητική εργασία, η βασανισμοί, η σκληρή καταπίεση έγιναν θεσμός πλέον για τους εισαγόμενους εργάτες.
Η ανάγκη για Ανεξαρτησία.
Ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας ξεκίνησε τον 19ο αιώνα με την ρητορική επαναστατική φωνή του λόγιου ποιητή Χοσέ Μαρτί.
Ο Χοσέ Μαρτί ήταν η πρώτη δυνατή φωνή αντίστασης, η πρώτη φωνή δικαιοσύνης, που ακούστηκε στην κατακτημένη Κούβα.
Η ιδεολογία του και η πιστή στράτευση στον αγώνα, οδήγησε στο θάνατό του στο πεδίο της μάχης στο Δος Ρίος, στις 19 Μαίου του 1895.
Ο Χοσέ Μαρτί έως το τέλος της ζωής του, υποστήριζε ότι “Πατρίδα είναι όλη η ανθρωπότητα”.
“Για όσα ποτέ δεν προδίδεις
Θα παίζεις διαρκώς τη ζωή σου
Ο αέρας της Ανεξαρτησίας ανάγκασε τους Ισπανούς τον Δεκέμβριο του 1898, να παραδώσουν το νησί στους Αμερικανούς.
Η πρώτη δικτατορία με την έγκριση και υποστήριξη Κουβανών γαιοκτημόνων και Αμερικανών, επεβλήθη το 1929.
Ο πρώτος δικτάτορας Χεράρδο Ματσάδο, εκλεκτός των κατακτητών, ανέλαβε την εξουσία και αμέσως προχώρησε σε ακόμη πιο βίαια και καταπιεστικά μέτρα, τα οποία όπως αναμενόταν προκάλεσαν σημαντικές εξεγέρσεις.
Ο Ματσάδο ανετράπη το 1933 απο τον Φουλχένσιο Μπατίστα.
Ο Μπατίστα, ενώ στην αρχή προχώρησε σε κάποιες πιο ευνοικές ρυθμίσεις για τις συνθήκες εργασίας των σκλάβων, στη συνέχεια με την παρότρυνση των Αμερικανών υποχώρησε και εγκατέστησε μία ακόμη πιο σκληρή δικτατορία.
Οι αδελφοί Κάστρο και ο Τσε
Η επανάσταση ενάντια στην σκλαβιά και την υποτέλεια, ξεκίνησε απο το Σαντιάγο ντε Κούμπα τον Ιούλιο του 1953.
Μιά εξαιρετικά ευφυής προσωπικότητα, βρέθηκε στις πρώτες γραμμές του αγώνα. Ήταν ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρούς.
Παιδί του παράνομου έρωτα του Ανγκέλ Κάστρο και της μαγείρισσας Λίνα Ρούς με την οποία απέκτησε 4 παιδιά. Δύο κορίτσια, τον Φιντέλ και τον Ραουλ.
Ο Φιντέλ έζησε απο τα πρώτα χρόνια της ζωής του την καταπίεση και την αδικία. Έργάστηκε στις φυτείες του πατέρα του και ένοιωσε την εξαιρετικά δύσκολη ζωή των σκλάβων απο κοντά.
Στοιχεία που καθόρισαν την στάση του στην μετέπειτα πορεία του.
Σπόυδασε δικηγόρος, ιδιότητα που βοήθησε πολύ στην εξέλιξη της ρητορικής του φυσικής ικανότητας. Μπορούσε να μιλάει συνεχώς έως και 16 ώρες και να συνεπαίρνει το κοινό.
Ο Φιντέλ με τον αδελφό του Ραουλ, ξεκίνησαν τον αγώνα ενάντια στον δικτάτορα Μπατίστα με πάθος και ανεξάντλητη ορμή.
Πλήρωσε τη δράση του με σύλληψη και ποινή φυλάκισης πολλών χρόνων.
Γλύτωσε την εκτέλεση , με τη μεσολάβηση του πεθερού του, (η γυναίκα του είχε μεγαλοαστική καταγωγή).
Η γνωριμία του με τον κομμουνιστή γιατρό Ερνέστο Γκεβάρα, απο την Αργεντινή, έγινε με τη μεσολάβηση του Ραούλ το 1955 στο Μεξικό.
Ο Ερνέστο Γκεβάρα, ο άνθρωπος σύμβολο της αιώνιας επανάστασης, ο γνωστός σε όλο τον πλανήτη Τσε, υιοθέτησε το παρατσούκλι που του έδωσαν οι Κουβανοί λόγω του επαναληπτικού ιδιωματισμού στην ομιλία των Αργεντίνων, Τσε τσε τσε…
Ο Τσε ήταν κομμουνιστής. Γιατρός στο επάγγελμα.”Ωραίος σαν μύθος” , πάλευε για τα ανθρώπινα δικαιώματα για την αδικία . Ο Τσε που συνελήφθη στα βουνά της Βολιβίας και βρήκε φρικτό θάνατο. Ο Τσε των φτωχών και των αδικημένων που χάρισε τη ζωή του στον αγώνα. “Πυροβολήστε με δειλοί. Θα σκοτώσετε έναν άνθρωπο, όχι τις ιδέες μου”!!!
Φιντέλ και Τσε, σύντροφοι
Η ευφυία, το πρακτικό μυαλό, η ρητορική δεινότητα του Φιντέλ εντυπωσίασαν τον Τσε και αποφάσισε να τον ακολουθήσει.
Φιντέλ, Τσε, Ραούλ και στη συνέχεια ο Καμίλο ντε Φουέγες πάνω στα βήματα του Χοσέ Μαρτί, ξεκίνησαν συντεταγμένα και οργανωμένα την Επανάσταση για μιά ανεξάρτητη Κούβα, ελπίζοντας ότι το παράδειγμα τους θα το μιμηθούν και οι υπόλοιπες χώρες της καταπιεσμένης Λατινικής Αμερικής.
Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Τσε, σε συνδυασμό με τα πύρινα λόγια του Φιντέλ, κατάφεραν να ξεσηκώσουν τους καταπιεσμένους κατοίκους του νησιού, με αποτέλεσμα να προσχωρούν μαζικά στις γραμμές του αγώνα.
“Δεν είχαν να χάσουν τίποτα, παρά μόνο τις αλυσίδες τους”.
Το στρατηγικό σχέδιο του Φιντέλ ήταν να χωρήσει τη χώρα σε τρείς στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η μίε με αρχηγό τον Τσε στην Ανατολή, η δεύτερη στο κέντρο κοντά στην Αβάνα με τον Καμίλο και η τρίτη στο Σαντιάγο με τον ίδιο και τον αδελφό του Ραούλ.
Μετά απο πολλές αποτυχημένες μάχες, η πρώτη και η πιο καθοριστική νικητήριος μάχη δόθηκε στην Σάντα Κλάρα απο τον Τσε και τους συντρόφους του, όπου και αποδεκατίστηκε εντελώς ο στρατός του Μπατίστα.
Οι επαναστάτες και οι σύντροφοί τους, συναντήθηκαν στη μεγάλη πλατεία της Επανάστασης και έδωσαν υπόσχεση στο λαό για ανεξαρτησία και δικαιοσύνη.
Την 1η Ιανουαρίου του 1959 τυπικά, η Κούβα ήταν ελεύθερη.
Στην αρχή ο Κάστρο, παρά την προτροπή του Τσε για έκκληση βοήθειας απο τη Σοβιετική Ένωση, στράφηκε στην πιο κοντινή μεγάλη δύναμη, που ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η συμφωνία, ωστόσο, δεν προχώρησε γιατί οι όροι που τέθηκαν απο την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν δυσβάστακτοι και απορρίφθηκαν κατηγορηματικά απο την κυβέρνηση του Κάστρο.
Ο Ψυχρός πόλεμος
Βρισκόμαστε στην έναρξη της δεκαετίας του 60, όπου ο Ψυχρός πόλεμος μαίνεται ανελέητος.
Ο Κάστρο με τον Τσε αποφασίζουν τελικά, να ζητήσουν τη συνδρομή της Σοβιετικής Ένωσης. Την εξασφαλίζουν πανηγυρικά.
Στο προσκήνιο, απο τις πρώτες ώρες της Επανάστασης βρέθηκαν οι εσωτερικές δυσκολίες που είχαν σχέση με την επιβίωση και την ανάπτυξη του λαού.
Ο αναλφαβητισμός, η υγεία, ο πολιτισμός, οι κοινωνικές ανάγκες.
Η Κούβα ήταν εξαθλιωμένη, με ελάχιστες ζωτικές παραγωγικές δυνάμεις και με έναν λαό σε απόλυτη παρακμή.
Ο αέρας της Επαναστασης έδωσε κάποια νότα αισιοδοξίας και κάποια διστακτικά χαμόγελα.
Το πολιτικό σχέδιο του Κάστρο στράφηκε στην ανάπτυξη της παιδείας, της υγείας, του πολιτισμού, της κοινωνικής πρόνοιας.
Ο αναλφαβητισμός έφτανε τότε το 90% του συνόλου των κατοίκων.
Μία πρώτη δυναμική απόφαση που πήρε ήταν να κλείσει νωρίτερα τα σχολεία και να στείλει φοιτητές, δασκάλους, καθηγητές και όλους όσοι ήξεραν να διαβάζουν και να γράφουν, στην επαρχία για να εκπαιδεύσουν τους αγρότες.
Ταυτόχρονα άρχισε να επενδύει στην έρευνα και να δημιουργεί εθνικούς πυλώνες στην φαρμακευτική και την ιατρική επιστήμη.
Το πρόβλημα της στέγης το έλυσε παραχωρώντας τις κατοικίες των αποίκων που αποχώρησαν, σε όλους τους κατοίκους.
Κρατικοποίησε τα μεγαλόπρεπα παρατημένα αυτοκίνητα των μεγαλογαιοκτημόνων και τα παραχώρησε στο λαό.
Προώθησε και συνεχίζει εως σήμερα να υποστηρίζει την ανάπτυξη των πολιτιστικών δημιουργιών καθώς και κάθε ενέργεια που αφορά το πνεύμα και την κουλτούρα.
Εξασφάλισε σε όλη την επικράτεια του νησιού, ρεύμα και νερό.
Έτσι η Κούβα άρχισε να ανασαίνει.
Η Σοβιετική βοήθεια ερχόταν με μεγάλη επάρκεια και κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων και όλα ήταν καλά.
Το ασφυκτικό εμπάργκο
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θεωρώντας ως εθνική αποτυχία την επικράτηση της Επανάστασης μέσα στην ίδια τους την ήπειρο, κήρυξαν ασφυκτικό εμπάργκο επιβάλλοντας απειλητικά και στα άλλα δυτικά κράτη την απόφασή τους.
Ο Κάστρο, ωστόσο, με τη Σοβιετική Ένωση στο πλευρό του, είχε εξασφαλίσει τα απαραίτητα για το λαό. Το εμπάργκο, προς το παρόν, δεν τον ανησυχούσε.
Η καταρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης υπήρξε καθοριστική για την οικονομία της Κούβας.
Η επάρκεια των αγαθών άρχισε να υστερεί, ο λαός να βιώνει καθημερινές δυσκολίες για την επιβίωση του, ενώ το ενδεχόμενο της απόλυτης φτώχειας βρισκόταν προ των πυλών.
Ο Κάστρο προέβλεψε την κατάσταση και έβαλε προτεραιότητες.
Και πάλι Παιδεία, Υγεία, Κοινωνική Πρόνοια, Πολιτισμός οι πρώτες επιλογές.
Η Κούβα σήμερα
Σήμερα η Κούβα βιώνει δύσκολες μέρες με στέρηση και άδεια ράφια – η περίοδος της καραντίνας του κόβιντ της στέρησε και τα τελευταία έσοδα απο τον τουρισμό – με φτώχεια, μαύρη αγορά και εκτεταμένη πορνεία.
Ωστόσο τραγουδάει, χορεύει, γελάει, ερωτεύεται (δεν έχει σεξουαλικά ταμπού), ακούει τους Buena Vista Social Club και ξεχνάει.
“Διασκεδάζει” το αμερικανικό εμπάργκο.
Ο Κάστρο, που αγαπούσε τη χώρα του όσο κανείς άλλος και υπέφερε με την ταλαιπωρία που υποχρεωτικά ζούσε ο λαός, ζήτησε επανειλημμένα απο τον ΟΗΕ την άρση του εμπάργκο. Όλες οι χώρες είναι σύμφωνες, εκτός απο δύο που ασκούν βέτο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.
Στην Κούβα σήμερα δεν υπάρχουν άστεγοι. Όλοι έχουν στέγη για τις οικογένειες τους. Δεν έχουν την δυνατότητα για επισκευές, που μετά απο τόσα χρόνια ιδιοκτησίας χρειάζονται, γι αυτό και ο επισκέπτης συναντά πολλά ετοιμόρροπα σπίτια. Κάποια ανακαινισμένα τα έχει αναλάβει η Unesco ως πολιτιστική κληρονομιά.
Οι μισθοί ξεκινούν απο 20 δολλάρια το μήνα και φτάνουν έως τα 60 για τους επιστήμονες και ερευνητές.
Η κοινωνική πρόνοια μοιράζει λιγοστά τρόφιμα μία φορά το μήνα, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε οικογένειας.
Φροντίζει επίσης όλα τα παιδιά να είναι παρόντα στην υποχρεωτική εκπαίδευση, και αν κάποιο δεν συμμετέχει ανησυχούν και επισκέπτονται την οικογένεια για να το καταγράψουν και να επέμβουν .
Οι Κουβανοί στο 100% ξερουν γραφή και ανάγνωση και αγαπούν το διάβασμα. Στα εργοστάσια πούρων, αλλά και σε όλες τις μονάδες εργασίας, κατα τη διάρκεια της εργασίας, ένας απο τους εργάτες, κάθε φορά και άλλος, διαβάζει δυνατά ποίηση και λογοτεχνικά κείμενα στους εργαζόμενους.
Σάλσα, πούρα, ρούμι και χαμόγελο
Η Κούβα των πούρων, της σάλσα , της ρούμπα και του ρούμι αντιστέκεται. Υποφέρει αλλά χαμογελάει και ελπίζει.
Στην Κούβα δεν υπάρχουν κόμματα. Το Κομμουνιστικό κόμμα προκηρύσσει κάθε πέντε χρόνια εκλογές και εκλέγει τους τοπικούς άρχοντες, που είναι μέλη του κόμματος.
Η συμμετοχή στις εκλογές είναι υποχρεωτική.
Το 2016 ο Φιντέλ πέθανε σε προχωρημένη ηλικία και ανέλαβε το αδελφός του ο Ραούλ. Ο Ραούλ προσπάθησε να βοηθήσει την τοπική οικονομία χορηγόντας άδεια σε μικρές κατοικίες να λειτουργήσουν ως μονάδες εστίασης, τα λεγόμενα paladar.
Έδωσε επίσης άδεια να κτιστούν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες απο ξένους επενδυτές με την προυπόθεση να χρησιμοποιήσουν Κουβανούς εργαζόμενους.
Η Κούβα δεν παράγει ενέργεια. Για ένα διάστημα δεχόταν τη βοήθεια της ενεργειακής παραγωγής απο την Βενεζουέλα. Αυτό σήμερα και μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας έχει περιοριστεί σημαντικά. Η Βενεζουέλα βρήκε πιο καλές τιμές πώλησης σε άλλες χώρες.
Στο νησί σήμερα υπάρχει πρόβλημα με την ενέργεια, την επάρκεια τροφίμων και καλλυντικών, με τα ετοιμόρροπα σπίτια, την ανεξέλεγκτη πορνεία.
Κατά την περίοδο του κοβιντ, μετανάστευσαν 1.000.000 περίπου Κουβανοί αναζητώντας καλύτερη τύχη στο Μεξικό και από εκεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κανείς δεν μπορεί να βεβαιώσει πλέον τον ακριβή αριθμό του πληθυσμού της χώρ
Οι Κουβανοί παρά τον ερωτισμό και την σεξουαλική διάθεσή που έχουν, δεν αποφασίζουν να κάνουν παιδιά. Οι αμβλώσεις είναι νόμιμες εδώ και πολλές δεκαετίες.
Το ταξίδι στην Κούβα είναι ένα ταξίδι ζωής, για μας τους δυτικούς που τα καταλωτικά πρότυπα εκβιάζουν και καταπονούν τις ζωές μας.
Οι Κουβανοί χορεύουν, τραγουδούν, πίνουν ρούμι και pina colada, γελάνε, ερωτεύονται, ελπίζουν.
Δίνουν σημασία στη στιγμή. Εκτιμούν τη ζωή. Καπνίζουν το πούρο και απολαμβάνουν τον ήλιο και την καταπράσινη φύση της χώρας τους.
Έχουν εξασφαλισμένη υγεία, παιδεία, στέγη, κοινωνική πρόνοια, πολιτισμό. Τους λείπουν όλα αυτά που εμείς χρησιμοποιούμε με απληστία και επάρκεια.
Πιστεύουν ακόμη στα λόγια του Τσε ότι ” αξίζει να υπάρχεις για ένα όνειρο κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει”.
