Απο το Pasokification στο Syrizafication
Της Δέσποινας Μακρινού
Συνέντευξη με τον πολιτικό επιστήμονα και σύμβουλο στρατηγικής και επικοινωνίας
Ηλία Τσαουσάκη
- Κύριε Τσαουσάκη, στο σχολιασμό σας για την έρευνα της aboutpeople που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην News24, με αφορμή τα πενήντα χρόνια ιστορίας του ΠΑΣΟΚ, αναφερθήκατε, με στοιχεία, στην βαθιά κρίση που περνάει το συγκεκριμένο κόμμα. Εκτιμάτε ότι η κρίση αυτή έχει πολιτικές συνέπειες και στα άλλα κόμματα?
Η κρίση του ΠΑΣΟΚ, που αποτυπώθηκε πρώτη φορά στον εκλογικό σεισμό του 2012, γνωστή και ως “pasokification”, είχε και συνεχίζει να έχει ευρύτερες πολιτικές συνέπειες, όχι μόνο στην Κεντροαριστερά, αλλά και σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Το κενό που άφησε το ΠΑΣΟΚ δημιούργησε χώρο για άλλες δυνάμεις, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, να αναδειχθούν. Ωστόσο, αυτή η ανακατανομή των πολιτικών δυνάμεων, έφερε αναδιαρθρώσεις, τις οποίες βιώνουμε ακόμα και σήμερα, αλλά όχι μια νέα σταθερότητα ή αντικατάσταση του παλιού δικομματισμού. Η κρίση αυτή έδειξε, πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η βάση υποστήριξης ενός μεγάλου κόμματος, όταν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες αλλάζουν και όταν τα κόμματα αδυνατούν να αντιληφθούν αυτές τις αλλαγές.
- Ζήσαμε σε όλο του το μεγαλείο αυτό προαναφέρατε και ονομάσατε pasokification, δηλαδή την κατάρρευση ενός δυνατού κοινωνικά κόμματος. Πιστεύετε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σήμερα ως φαρσοκωμωδία με το syrizafication? Είμαστε στο ίδιο έργο θεατές ?
Ενώ υπάρχουν ομοιότητες, στην ένταση με την οποία ένα κυβερνητικό κόμμα συρρικνώνεται, δεν μπορούμε να πούμε ότι το syrizafication είναι ακριβώς το ίδιο με το pasokification. Το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσε κυρίως λόγω της σύνδεσής του με την οικονομική κρίση και τα μνημόνια. Ο ΣΥΡΙΖΑ, χάνοντας σημαντικότατο μέρος της εκλογικής του βάσης, βίωσε την κατάρρευση τόσο λόγω της κυβερνητικής του φθοράς και της αλλαγής των κοινωνικών συνθηκών, όσο βέβαια και για τον τρόπο που χειρίστηκε την περίοδο 2019 – 2023, κατά την οποία απομονώθηκε σε μια ιδιότυπη πολιτική καραντίνα.
Έδειξε απόλυτη αδυναμία, όχι μόνο να παράξει συγκροτημένο αντιπολιτευτικό λόγο, αλλά κυρίως να κατανοήσει τα βαθύτερα αίτια της πτώσης του και να προχωρήσει στις απαιτούμενες στρατηγικές αλλαγές. Με λίγα λόγια δεν κατάφερε να μετεξελιχθεί σε ένα κόμμα εξουσίας με διάρκεια. Ωστόσο, και οι δύο περιπτώσεις δείχνουν πως ένα κόμμα στις συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια, μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα, αλλά να καταρρεύσει όταν οι προσδοκίες δεν ικανοποιούνται.
- Η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ βρήκε διαφυγή στον ΣΥΡΙΖΑ. Η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ που μπορεί να προσφύγει?
Η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε μια μεγάλη αβεβαιότητα για την κατεύθυνση ευρύτερα της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Βλέπετε ότι υπάρχουν συζητήσεις γενικότερα για την Κεντροαριστερά, οι οποίες θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι είναι χωρίς ουσιαστικό νόημα, γιατί είναι κενές πολιτικού περιεχομένου. Σχετικά με τους ψηφοφόρους, ορισμένοι πιθανώς να επιστρέψουν στο ΠΑΣΟΚ, αν μπει αυτό σε μια τροχιά ανασυγκρότησης, ενώ άλλοι μπορεί να αναζητήσουν νέα πολιτικά σχήματα ή να στραφούν σε πιο ριζοσπαστικές επιλογές. Ωστόσο, υπάρχει και ο μεγάλος υποδοχέας της αποχής, καθώς πολλοί ψηφοφόροι νιώθουν απογοητευμένοι και δεν βρίσκουν έναν πολιτικό χώρο που τους εκπροσωπεί επαρκώς. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι «ο ελέφαντας στο δωμάτιο» των Ευρωεκλογών ήταν η τεράστια αποχή. Κάτι που τα κόμματα σχεδόν στο σύνολο τους αρνήθηκαν να μελετήσουν σοβαρά.
- Η σημερινή Αριστερά είναι χωρισμένη σε εκείνους που επιμένουν να ελπίζουν και παραμένουν στο ΣΥΡΙΖΑ, εκείνους που απογοητεύτηκαν και έφυγαν, εκείνους που βρήκαν στέγη στο ΚΚΕ και εκείνοι που γύρισαν πίσω στην προσωπική τους ζωή. Η Αριστερά με ποιόν τρόπο εκτιμάτε ότι μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει? Την χρειαζόμαστε?
Σε καμία περίπτωση δεν ζούμε το τέλος της ιστορίας. Ωστόσο, η Αριστερά πρέπει να επαναπροσδιορίσει την στρατηγική της και να βρει νέους τρόπους για να συνδεθεί με τα σύγχρονα διακυβεύματα και να συνομιλήσει και πάλι με την κοινωνία. Ο κατακερματισμός της, όπως αναφέρατε, είναι ενδεικτικός των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Μόνο αν βρει κοινά σημεία συνένωσης και αναπροσαρμοστεί στις ανάγκες της νέας εποχής, θα μπορέσει να επιβιώσει και να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο. Το πρόβλημα για την Αριστερά δεν είναι μόνο ελληνικό, το βλέπουμε και σε άλλες χώρες.
- Τον κινηματικό προσανατολισμό, ως αυτόνομη παρέμβαση στα προβλήματα της κοινωνίας, μπορεί σήμερα, να ακολουθήσει ο ελληνικός λαός?
Οι συνθήκες σήμερα είναι διαφορετικές από αυτές της δεκαετίας του ’70 ή ακόμα και της δεκαετίας του ’80, όταν τα κινήματα είχαν έντονη επιρροή. Σήμερα, η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τα πολιτικά κόμματα, η κρίση στο κομματικό σύστημα και η απογοήτευση που νιώθει μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχουν συμπαρασύρει και μειώσει και την κινηματική δυναμική. Ωστόσο, αν τα κοινωνικά κινήματα μπορέσουν να επανακτήσουν την αυτονομία τους και επανασυνδεθούν και αυτά με τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, τότε μπορεί να αναβιώσουν και να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο.
- Πως θα μπορούσε ένας πολιτικός αναλυτής όπως εσείς, να περιγράψει αυτό που συμβαίνει σήμερα στο κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης?
Νομίζω ότι τα λόγια περισσεύουν πλέον για το τι συμβαίνει στον ΣΥΡΙΖΑ. Πράγματα πρωτοφανή, που δείχνουν τη βαθιά, δομική κρίση του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Σήμερα που μιλάμε, έχει ολοκληρωθεί η πρόταση μομφής και η καθαίρεση του κ. Κασσελάκη, οπότε μπαίνουμε σε μια νέα φάση αυτής της διαρκούς κρίσης και της αποσύνθεσης του ΣΥΡΙΖΑ. Θα πρέπει όμως να είμαστε δίκαιοι. Ο κ. Κασσελάκης δεν είναι το αίτιο αυτής της κρίσης. Είναι το σύμπτωμα της. Είναι ένα ακόμα κεφάλαιο, με μεταπολιτικά χαρακτηριστικά που γεννήθηκε ως αποτέλεσμα της πλήρους αποπολιτικοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια. Θα είναι ένα ακόμα μεγάλο λάθος, αν κάποιοι νομίζουν ότι τα προβλήματα λύθηκαν με την έκπτωση του κ. Κασσελάκη.
- Πιστεύετε ότι η Αριστερά, όπως την γνωρίσαμε εμείς, έχει ξεπεραστεί και πρέπει να αντικατασταθεί από κάτι πιο σύγχρονο?
Η Αριστερά, όπως την γνωρίσαμε, ήταν προϊόν συγκεκριμένων ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών. Σήμερα, με τις ραγδαίες αλλαγές στην κοινωνία, την οικονομία και την τεχνολογία, είναι απαραίτητο η Αριστερά να προσαρμοστεί να βρει τις καινούργιες απαντήσεις, με τις καινούργιες λέξεις που θα τις περιγράφουν. Χρειάζεται να κατανοήσει και να απαντήσει έμπρακτα σε ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η τεχνολογική ανισότητα, η προστασία των δικαιωμάτων στον ψηφιακό κόσμο. Ωστόσο, ο πυρήνας της, η προστασία των αδυνάτων και η προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, παραμένει επίκαιρος και αναγκαίος.
- Στον κόσμο υπάρχει μια διάχυτη μελαγχολία και ένα τρομερό πολιτικό αδιέξοδο . Μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση? Υπάρχει ελπίδα ?
Παρά την διάχυτη μελαγχολία, η αισιοδοξία είναι καθήκον, όπως έλεγαν οι παλαιότεροι. Οι κρίσεις συχνά δημιουργούν ευκαιρίες για νέες ιδέες. Η κοινωνία αναζητά λύσεις και αν κάποιο κόμμα στο προοδευτικό φάσμα μπορέσει να προσφέρει μια ειλικρινή, συγκροτημένη, ρεαλιστική και ελπιδοφόρα πρόταση, μπορεί να δούμε ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό. Οι πολίτες θέλουν να πιστέψουν ξανά σε κάτι και αυτή η ελπίδα μπορεί να αναζωογονήσει την πολιτική. Δεν είναι όμως μια απλή και εύκολη διαδικασία. Όσοι και όσες πιστεύουν στους Μεσσίες κάνουν μεγάλο λάθος.
- Ολοκληρώνοντας αυτή την τόσο ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί σας θα ήθελα να μάθω πως περιγράφετε εσείς ως αναλυτης, το προφίλ του Έλληνα ψηφοφόρου. Αυτού που καταδικάζει και παρ’ όλα αυτά ψηφίζει! Μιλάμε για το σύνδρομο της Στοκχόλμης?
Δεν θα έλεγα ότι είναι ακριβώς σύνδρομο Στοκχόλμης, αλλά σίγουρα υπάρχει ένα αίσθημα εγκλωβισμού σε ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων. Οι πολίτες συχνά αισθάνονται ότι δεν έχουν πραγματικές επιλογές ή ότι όλες οι επιλογές είναι παρόμοιες. Αυτό οδηγεί σε μια κυκλική συμπεριφορά, οπότε επιλέγουν τα ίδια κόμματα, ελπίζοντας σε διαφορετικά αποτελέσματα. Η αλλαγή αυτής της κατάστασης απαιτεί από τα πολιτικά κόμματα να προσφέρουν πιο επεξεργασμένες και συγκεκριμένες λύσεις, καθώς και από τους πολίτες να αναζητήσουν νέους τρόπους συμμετοχής και διεκδίκησης.
