Νίκος Εγγονόπουλος – Ο Μεγάλος Τεχνίτης των χρωμάτων
Κείμενο και σκίτσο Γιάννης Κουτσοκώστας
Ο Νίκος Εγγονόπουλος θεωρείται ένας από τους επιφανείς εκπροσώπους της περίφημης για τον ελληνικό πολιτισμό γενιάς του 30. Ως ποιητής, ζωγράφος και σκηνογράφος, υπήρξε μέγας τεχνίτης των χρωμάτων και των στίχων και ένας από τους κύριους εκφραστές του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα. Στο έργο του ξεχωρίζει η ιδιότυπη χρήση της δημοτικής γλώσσας και οι συμβολικές, πρωτότυπες μορφές ελληνικότητας με μια από τις οποίες προσπάθησα να πλαισιώσω το πορτρέτο του.
Ο Εγγονόπουλος γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου, το 1907 στην Αθήνα, ως μαθητής πήγε σε σχολείο του Παρισιού, στην Αθήνα φοίτησε σε νυχτερινό γυμνάσιο. Εργάστηκε ως σχεδιαστής στο Υπουργείο Δημοσίων έργων ενώ σε ηλικία 25 ετών γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Κων/νο Παρθένη και φοίτησε στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου. Το 1939 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση. Με επιρροές από τον Ντε Κίρικο και τη βυζαντινή τέχνη προσπάθησε να εκφράσει την παγκοσμιότητα του Ελληνισμού.
Ένα χρόνο νωρίτερα είχε εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν», η οποία προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις και πολλά ειρωνικά σχόλια από τους κριτικούς της εποχής. Τον υπερασπίστηκε μόνο ο επίσης υπερρεαλιστής Ανδρέας Εμπειρίκος, ο οποίος του διεμήνυσε μεταξύ άλλων: “ Είσαι πραγματικά μεγάλος ποιητής, άσε λοιπόν οι άλλοι να λένε ότι θέλουν».
Το 1941 πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο, αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο εργασίας, απ’ όπου δραπέτευσε και επέστρεψε στην Αθήνα με τα πόδια. Το 1944, με νωπές τις μνήμες του πολέμου, παρουσιάζει το κορυφαίο ποιητικό του έργο, τον «Μπολιβάρ», που χαρακτηρίστηκε από κριτικούς ως «Ύμνος εις την Ελευθερία».
Ο Εγγονόπουλος μέσα από τη μορφή του Σιμόν Μπολιβάρ, του απελευθερωτή της Νότιας Αμερικής από τους Ισπανούς, δίνει το διαχρονικό πρότυπο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, χωρίς τους περιορισμούς φυλής, χώρας ή εποχής.
Το 1945 ο Εγγονόπουλος ξεκίνησε πανεπιστημιακή καριέρα στο ΕΜΠ ως καθηγητής Ελεύθερου σχεδίου και Ιστορίας της Τέχνης. Το 1958 του απονεμήθηκε το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω», ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’.
Το 1979 θα του απονεμηθεί εκ νέου το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες».
Το έργο του Εγγονόπουλου περιλαμβάνει ακόμα μεταφράσεις, κριτικές μελέτες και δοκίμια. Ποιήματά του έχουν μεταφρασθεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, δανικά, πολωνικά, ουγγρικά, ενώ πολλά έχουν μελοποιηθεί από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Νίκο Μαμαγκάκη.
Ο Εγγονόπουλος πέθανε στην Αθήνα στις 31 Οκτωβρίου του 1985 από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 78 ετών.
