Καρυά “ Στα κάτεργα του θανάτου”
Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς
Της Δέσποινας Μακρινού
Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα. Ένα άγνωστο οδοιπορικό γεμάτο απανθρωπιά, πόνο, δάκρυα…
Ένα οδοιπορικό “ντροπής” στον αργό και βασανιστικό θάνατο!
Η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκη – Πειραιάς με παρακαμπτήριο πέρασμα μέσα απο την Καρυά της Λαμίας, για τις μεταφορές πολεμοφοδίων της πολεμικής αμυντικής δύναμης Βέρμαχτ, της ναζιστικής Γερμανίας.
“Σκέψου επειδή εκεί που ήθελαν να περάσει το τρένο βρέθηκε ένα ολόκληρο βουνό, και μας είπαν να το κόψουμε” περιέγραψε ένας απο τους ελάχιστους επιζόντες της καταναγκαστικής εργασίας στο κάτεργο της Καρυάς.
Η καταναγκαστική εργασία των Ελλήνων Εβραίων και Χριστιανών, ανύπαρκτη μνημειακά και καταχωρημένη στα σκοτεινά και απροσπέλαστα αρχεία του ολοκαυτώματος , επιμελώς προσαρμοσμένη στην απόκρυψη και την λήθη, παρουσιάζεται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς.
Με ιδιαίτερη σπουδή και πάθος για την ανακάλυψη της αλήθειας, ο Ανδρέας Ασσαέλ, ο ίδιος γιός επιζωντα απο τη Θεσσαλονίκη, κατάφερε να εντοπίσει, να αποσπάσει μαρτυρίες και στοιχεία, μαζί με ένα σπάνιο φωτογραφικό υλικό, που τυχαία βρήκε σε μία υπαίθρια αγορά στο Μόναχο το 2002, επιμελήθηκε και παρουσιάζει στο Μουσείο Μπενάκη.
“Προσωπικά με ενδιέφερε περισσότερο η Καρυά με το φαράγγι της, που είναι αναμφισβήτητα το χειρότερο κάτεργο των ναζί στην Ελλάδα. Εκεί έκανα και την περισσότερη έρευνα, για να την έχουμε ως πρότυπο φρίκης, μιάς και ύστερα απο ογδόντα χρόνια είναι αδύνατο να γίνει λεπτομερής έρευνα για όλα τα εργοτάξια του τότε, εφόσον και οι μάρτυρες σπανίζουν και στα υπάρχοντα αρχεία δεν βρήκα τίποτα για το όλο θέμα”.
Το φωτογραφικό υλικό είναι έργο του μηχανικού των ναζί με το όνομα Χάνς, που θεωρούσε τέχνη να φωτογραφίζει τα μαρτύρια των αιχμαλώτων. Ωστόσο με τις φωτογραφίες αυτές βοήθησε, ώστε να καταγραφεί ένα απο τα σκληρότερα και πιο απάνθρωπα κάτεργα των ναζί στην Ελλάδα.
Η εφημερίδα “Νέα Ευρώπη” στην έκδοση της τον Ιούλιο του 1942, το “Μαύρο εκείνο Σάββατο” απευθύνει πρόσκληση “Όλων των Ισραηλιτών ηλικίας 18 – 45 ετών” Η πρόσκληση έγραφε :
“Κατά διαταγήν του Στρατιωτικού Διοικητού Θεσσαλονίκης – Αιγαίου, δέον άπαντες οι εν Θεσσαλονίκη εγκατεστημένοι άρρενες Ισραηλίται, οι ανήκοντες εις τα στρατολογικάς κλάσεις 1897 – 1924 (ήτοι ηλικίας 18 μέχρι 45 ετών) να προσέλθωσιν εις την Πλατείαν Ελευθερίας την 11 Ιουλίου 1942 ώραν 8ην πρωινήν. Ισραηλίτης λογίζεται πaς ο ανήκων εις την Ισραηλιτικήν φυλήν, αδιαφόρως εις ποίαν θρησκείαν ανήκει σήμερον. Δέον να προσκομισθώσι τα δελτία ταυτότητος . Εξαιρούνται οι Ισραηλίται Ιταλικής και Ισπανικής υπηκοότητος. Η μη εμφάνισις θα τιμωρηθεί με πρόστιμον και περιορισμόν εις το Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως”.
Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ο όρος Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως. Η πρόσκληση και η συγκέντρωση έγινε ενώπιον θεατών και υπο το βλέμμα των περιέργων “ καθώς η πλατεία θα μετονομαστεί πλατεία Απελευθερώσεως και ο κύκλος των περιέργων θα κάμη αμέσως την διαπίστωσιν”.
Απο το προσκλητήριο αυτό οδηγήθηκε– άγνωστος αριθμός – ατόμων, στα καταναγκαστικά έργα της Καρυάς. ‘Αγνωστος παραμένει ακόμη και σήμερα ο αριθμός εκείνων που έχασαν τη ζωή τους μαρτυρικά.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Καρυάς, δεν υπάρχει σήμερα και στο σημείο εκείνο στήθηκε μνημείο θυμάτων, το οποίο δυστυχώς βανδαλίστηκε.
Σήμερα 28 Οκτωβρίου, 82 χρόνια μετά, η μνήμη απαραίτητο στοιχείο της ανθρώπινης ιστορίας, μας παρακινεί να απαλλαγούμε απο την απανθρωπιά και την θανατηφόρα επανάληψη των ίδιων λαθών.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη σε όλους αυτούς που βασανίστηκαν και θανατώθηκαν στα ναζιστικά κάτεργα και θα διαρκέσει έως τον Φεβρουάριο.
