Ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε την ομιλία του ευχαριστώντας τους παρευρισκόμενους, τους προσκεκλημένους ομιλητές και ιδιαίτερα τον Βαγγέλη Βλάχο, αδελφό του αδικοχαμένου Βαϊου που έχασε τη ζωή του στα Τέμπη, καθώς και την Ελένη Κωστοπούλου, μητέρα του δολοφονηθέντος Ζακ. Σημείωσε ότι η ημερίδα του Ινστιούτου που είχαν προγραμματίσει εδώ και καιρό, είχε αποκτήσει εφιαλτική επικαιρότητα μετά τις αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών, αλλά και μετά το ξέσπασμα των πολιτών απέναντι στην ατμόσφαιρα συγκάλυψης. Τόνισε ότι «αυτό το ξέσπασμα δημοκρατίας καθιστούσε τη συζήτηση ακόμα πιο επίκαιρη και την ανάγκη για απαντήσεις στο αίτημα των πολιτών για δικαιοσύνη και δημοκρατία ακόμα πιο επιτακτική».
Αναφέρθηκε στην πίεση και την κρίση που αντιμετωπίζουν η Δημοκρατία και η Δικαιοσύνη, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς. Σημείωσε ότι η δημοκρατία στις μέρες μας υπονομεύεται με νέους τρόπους, σε ένα πιο σύνθετο περιβάλλον πολλαπλών κρίσεων, πολεμικών συγκρούσεων και ανταγωνισμών. Έκανε λόγο για την άνοδο αυταρχικών κυβερνήσεων και πρακτικών σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική, με πολίτες να πιστεύουν ότι ο εθνικισμός και οι αυταρχικοί ηγέτες μπορούν να δώσουν λύσεις στην ανασφάλεια των πολέμων, της εγκληματικότητας και των συγκρούσεων.
Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στις συνθήκες των αλλεπάλληλων κρίσεων και της μετάβασης σε έναν πολυπολικό κόσμο, που αποτελούν ευκαιρία για περιστολή δικαιωμάτων και διεύρυνση ανισοτήτων. Επισήμανε πώς ορισμένες κυβερνήσεις σε φιλελεύθερες δημοκρατίες εκμεταλλεύτηκαν τις έκτακτες συνθήκες της πανδημικής κρίσης για να περιορίσουν δημοκρατικά δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τους θεσμικούς ελέγχους. Ανέφερε επίσης τη στοχοποίηση προσφύγων και μεταναστών από την ακροδεξιά ρητορική, την αύξηση καταγγελιών για παράνομες πρακτικές απώθησής τους, και την αμφισβήτηση του Διεθνούς δικαίου από την νέα αμερικανική ηγεσία.
Υπογράμμισε ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας σκοτεινής εποχής και τόνισε τη σημασία να μην αγνοήσουμε αυτή τη δυστοπική πραγματικότητα. Εξέφρασε την ανησυχία ότι αν αποδεχθούμε το δίκαιο του ισχυρού στις διεθνείς σχέσεις, θα το αποδεχτούμε και στις χώρες μας, επιτρέποντας σε ολιγάρχες και συμφέροντα να καταλάβουν τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη.
Στη συνέχεια, ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην κατάσταση στην Ελλάδα, όπου μετά την οικονομική κρίση, «ο μεγάλος ασθενής δεν είναι η οικονομία, αλλά η θεσμική λειτουργία της Δημοκρατίας και η Δικαιοσύνη». Επικαλέστηκε την έρευνα της Metron Analysis που δείχνει ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν εμπιστεύεται τους θεσμούς και θεωρεί τη δικαιοσύνη πολιτικά και οικονομικά ελεγχόμενη. Σημείωσε την κρίση εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη, που έχει φτάσει σε ιστορικό ρεκόρ, εξαιτίας των χειρισμών της κυβέρνησης στις υποθέσεις υποκλοπών και Τεμπών. «
Στη συνέχεια κατήγγειλε την κυβέρνηση για συγκάλυψη σε όλες τις κρίσιμες υποθέσεις, από τις υποκλοπές μέχρι την Πύλο και τα Τέμπη, και υποστήριξε ότι αυτό οφείλεται στην ανοχή που απολαμβάνει από τα ΜΜΕ, την οικονομική ελίτ και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, καθώς και στην έλλειψη ισχυρής αντιπολίτευσης. Αναφέρθηκε στην υποβάθμιση του ρόλου του κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στα πάρτι δισεκατομμυρίων με απευθείας αναθέσεις, στην αδιαφάνεια με το Ταμείο Ανάκαμψης, και στον ασφυκτικό έλεγχο στην ενημέρωση. «Όλα αυτά, μαζί με την ανεξιχνίαστη ακόμη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, οδήγησαν τη χώρα μας στις χαμηλότερες θέσεις της Ευρώπης στην αξιολόγηση της ελευθερίας του τύπου, σύμφωνα με την έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα», πρόσθεσε.
Έκανε λόγο για «Δικαιοσύνη με τις διαχρονικές παθογένειες, που έχει γίνει ακόμα πιο προβληματική», και για την αρνητική πρωτιά της Ελλάδας στη χρήση νέων τεχνολογιών για παράνομη παρακολούθηση τηλεφωνικών επικοινωνιών. Κατήγγειλε το «πρωτοφανές σκάνδαλο παράνομων παρακολουθήσεων, που έφερε στα όριά της τη θεσμική υπόσταση της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας», με υπουργούς, δημοσιογράφους, πολιτικούς αρχηγούς και την ηγεσία των Ενόπλων δυνάμεων υπό παρακολούθηση.
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε στην καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για παραβιάσεις στο Κράτος Δικαίου και στην ατιμωρησία των κυβερνητικών στελεχών. Επισήμανε την παρέμβαση της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου στην υπόθεση των υποκλοπών και τον εμπαιγμό με τη δικαιολόγηση της απόφασης να μην ζητηθούν εξηγήσεις από τον ιδιοκτήτη της κάρτας από την οποία εστάλησαν τα κακόβουλα sms.
