“Κι όμως δεν παραδέχθηκε την ήττα”
Μια βραδιά αφιερωμένη στον Μανόλη Αναγνωστάκη
Της Δέσποινας Μακρινού
“Όρθιος και μόνος, σαν πρώτα περιμένω” γιατί “ποιός θάρθει να κρατήσει την ορμή μιάς μπόρας που πέφτει”.
Όρθιος σαν τα κρυμμένα τιμαλφή, σαν την καλλίγραμμη συνείδηση ενός ηθικού αγωνιστή απέναντι σ’ αυτούς που κατ’ εξακολούθηση στραγγαλίζουν την καρδιά, την ψυχή μας. Σ’ αυτούς που με σπουδή και ασφαλή πεποίθηση, διακήρυξαν την πτώση της … πόλης. Σ’ αυτούς που έστησαν το παιχνίδι και δεν άφησαν ελπίδα προσμονής.
Η βραδιά ήταν υπέροχη. Ο εξωτερικός χώρος μπροστά απο την Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, πλημμύρισε απο ποίηση. Όχι απο οποιαδήποτε ποίηση. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης, η φωνή του, τα ποιήματα του, το πάθος του για τη ζωή ήταν εκεί:
“Γιὰ τοὺς ἐρωτευμένους ποὺ παντρεύτηκαν
Γιὰ τὸ σπίτι ποὺ χτίστηκε
Γιὰ τὰ παιδάκια ποὺ μεγάλωσαν
Γιὰ τὰ πλοῖα ποὺ ἄραξαν
Γιὰ τὴ μάχη ποὺ κερδήθηκε
Γιὰ τὸν ἄσωτο ποὺ ἐπέστρεψε
Γιὰ ὅλα ὅσα τέλειωσαν χωρὶς ἐλπίδα πιά.”
Ο Παντελής Μπουκάλας, ο Νίκος Ξυδάκης, η Βιβή Λυγερού, ξεδίπλωσαν την καθόλου “ασήμαντη” παρουσία του και μας έκαναν “να τον ανταμώσουμε” να τον γνωρίσουμε καλύτερα, να τον μνημονεύσουμε, και να μην παραδεχθούμε την ήττα του, την ήττα μας, την ήττα της Αριστεράς.
Περισσότερο απο ποτέ σήμερα, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Αριστερός ποιητής – και όχι ο ποιητής της Αριστεράς – ερμηνεύεται και αφομοιώνεται όχι μόνο ως ποιητής, αλλά και ως προφήτης της δύσκολης και αφόρητης κατάστασης εξαθλίωσης, της αισθητικής και των ηθών, που ζούμε σήμερα.
Ο ποιητής του αγώνα, της εξορίας, της φυλακής, των βασανισμών, της ήττας, – ουδόλως της ηττοπάθειας – κατάφερε μέσα απο την ποίηση να εξαγνίσει τις απώλειες, τις φρικτές προσωπικές στιγμές , τις δύσκολες σχέσεις με την κομματική αριστερά και να μεταφέρει με τρυφερότητα, το όραμα για μιά καλύτερη, πιο ανθρώπινη κοινωνία.
Τα βιωματικά ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη, έγιναν και δικά μας βιώματα μεταδίδοντας την ορμή και την αυτοθυσία μιάς ολόκληρης γενιάς ανθρώπων που ταλαιπωρήθηκαν, καταδικάστηκαν, εξοντώθηκαν, ηττήθηκαν, αλλά κατάφεραν να διατηρήσουν την αξιοπρέπεια των προθέσεων τους.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης, φύλαξε με “σύνεση το τελευταίο φυλάκιο” της ευαίσθητης και ανθρώπινης γραφής του, αποφασίζοντας το τελευταίο διάστημα να απέχει απο το “αλλοιωμένο τοπίο της εποχής, γιατί το έργο μου ολοκληρώθηκε. Επιλέγω τη σιωπή». Για να προσθέσει “ Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες, κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα. Άνια, πόθοι, όνειρα, συναλλαγές, εξαπατήσεις”.
Ο Αναγνωστάκης γεννήθηκε το 1925 και πέθανε τον Ιούνιο του 2005.
Ο ποιητικός λόγος του, αναφερόμενος προφητικά στη νέα πράξη των πραγμάτων και διακρίνοντας την επιθετική αναλγησία των ανθρώπων των ημερών που θα ακολουθήσουν, με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτούς “που με καταλερωμένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρούν λεκέδες στη δική σου”, αποτυπώνεται και ερμηνεύεται σήμερα, με απόλυτη ακρίβεια στον “Επιτύμβιο”:
“Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν, τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα. Κοιμού εν ειρήνη δε θα ‘ρθω την ησυχία σου να ταράξω.(Εγώ, μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Δε θα ‘σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος”.
Ωστόσο η ποίηση του Αναγνωστάκη δεν παραδόθηκε σε μας χωρίς όραμα και ελπίδα. Γιατί “το δικό μας δάσος δεν το κρύβει ο ουρανός. Δεν περνούν απο δω ξυλοκόποι”.
Υ.Σ Η εκδήλωση για τα 100 χρόνια απο τη γέννηση και τα 20 απο το θάνατο του ποιητή, έγινε την Τετάρτη 7 Μαίου, στην Δημοτική Αγορά Κυψέλης με πρωτοβουλία της Νεολαίας Νέας Αριστεράς και της οργάνωσης των Εξαρχείων της Νέας Αριστεράς.
