Η Γενοκτονία των Ποντίων αποτελεί μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες του 20ού αιώνα, 353 χιλιάδες Έλληνες του Πόντου σφαγιάστηκαν από τους Τσέτες.
Πρόκειται για τη μαζική εξόντωση, εκτοπισμό και εξαναγκαστική μετακίνηση του ποντιακού ελληνισμού από την περιοχή του Πόντου (στη σημερινή βορειοανατολική Τουρκία) από το 1914 έως το 1923. Τα γεγονότα αυτά εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των γενοκτονιών των Χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας — Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων.
Ο Πόντος ήταν μια περιοχή με ισχυρή ελληνική παρουσία για πάνω από 2.500 χρόνια, με οικονομική και πολιτιστική άνθηση κυρίως στις πόλεις Τραπεζούντα, Σαμψούντα, Κερασούντα και Σινώπη.
Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914) και την είσοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, ξεκίνησαν πολιτικές εκκαθαρίσεων των μη μουσουλμανικών πληθυσμών. Η πολιτική αυτή εντάθηκε υπό την καθοδήγηση των Νεότουρκων και αργότερα του Κεμάλ Ατατούρκ.
Αίτια της Γενοκτονίας
- Εθνοκαθαρτική πολιτική των Νεότουρκων (Committee of Union and Progress): Στόχος ήταν η δημιουργία ενός εθνικά καθαρού τουρκικού κράτους.
- Στρατηγικός ρόλος του Πόντου: Η περιοχή θεωρούνταν νευραλγική για τον έλεγχο του Εύξεινου Πόντου και της Καυκασίας.
- Οικονομική και πολιτιστική υπεροχή των Ποντίων.
- Υποψία συνεργασίας με τον ρωσικό στρατό.
Μέθοδοι Εξόντωσης
- Εκτοπισμοί με πορείες θανάτου.
- Σφαγές σε πόλεις και χωριά (π.χ. Σαμψούντα).
- Βιασμοί και βίαιοι εξισλαμισμοί.
- Τάγματα καταναγκαστικής εργασίας (Amele Taburları).
Αριθμοί Θυμάτων
- Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (IAGS), περίπου 353.000 Πόντιοι Έλληνες σκοτώθηκαν.
- Το 1994 η ελληνική Βουλή αναγνώρισε τη γενοκτονία και καθιέρωσε την 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης.
Ο Ρόλος των Ξένων Δυνάμεων
- Η Γερμανία, ως σύμμαχος, γνώριζε και ανέχθηκε.
- Η Ρωσία αποσύρθηκε μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση.
- Η Βρετανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ κατέγραψαν τις ωμότητες, αλλά δεν επενέβησαν αποτελεσματικά.
- Η Κοινωνία των Εθνών δεν ανέλαβε ουσιαστική δράση.
Μετά τη Γενοκτονία των Έλλήνων του Πόντου οι Έλληνες της Μικράς Ασίας
– Η καταστροφή ολοκληρώθηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) και την Ανταλλαγή Πληθυσμών (1923).
– Οι Πόντιοι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες.
– Η γενοκτονία έχει αναγνωριστεί από χώρες και πολιτείες όπως η Κύπρος, Σουηδία, Αρμενία, και πολιτείες των ΗΠΑ και της Αυστραλίας.
Η Γενοκτονία των Ποντίων δεν είναι μόνο μια ελληνική υπόθεση, αλλά μια παγκόσμια υπενθύμιση των συνεπειών του φανατισμού, του εθνικισμού και της αδιαφορίας των ισχυρών. Η ιστορική μνήμη δεν πρέπει να σβήσει — γιατί όπως είπε και ο ιστορικός Ραούλ Χίλμπεργκ: «Η πρώτη φάση μιας γενοκτονίας είναι να ξεχαστεί».
