«Ο ‘‘σοβιετικός’’ κύκλος του Α. Πάρνη έστρεψε την προσοχή του παγκόσμιου αναγνωστικού κοινού στις άγνωστες πλευρές της σοβιετικής ζωής. Ο συγγραφέας πέτυχε να τις περιγράψει εκεί στην Ελλάδα με τη μέγιστη αντικειμενικότητα, έχοντας σα βασικό πλεονέκτημα την απόσταση από το χώρο όπου παιζόταν το δράμα.
Μ’ ένα λόγο ο συγγραφέας τους έγινε πρωτοπόρος, περιγράφοντας ό,τι αποσιωπούσαν τότε στη Σοβιετική Ένωση. Απ’ αυτή την άποψη τα έργα του διατηρούν την επικαιρότητά τους μέχρι σήμερα. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουν γραφτεί σε μια περίοδο[1] που δεν υπήρχε σχεδόν τέτοιου είδους λογοτεχνία για τη Σοβιετική Ένωση, τόσο μέσα στην ίδια τη χώρα όσο κι έξω απ’ αυτήν» – σημειώνει ο κριτικός της σοβιετικής λογοτεχνίας και καθηγητής νεοελληνικής γλώσσας στο ρωσικό πανεπιστήμιο Λομονόσωφ της Μόσχας Μιχάλης Πάτσης στη μελέτη του για τα τρία σοβιετικά μυθιστορήματα του Α. Πάρνη (Ο Διορθωτής – Λεωφόρος Πάστερνακ – Μια Πράγα στον καθένα).[2] Όπως απόδειξε ο κατοπινός καιρός, ο Έλληνας συγγραφέας πέτυχε να περιγράψει λογοτεχνικά μια σημαντική περίοδο της ρωσικής Ιστορίας (εκείνη των Στάλιν, Χρουστσώφ, Μπρέζνιεφ) που απουσιάζει ουσιαστικά από τα έργα της τότε σοβιετικής λογοτεχνίας, αν εξαιρεθούν οι μεταγενέστερες δημιουργίες συγγραφέων όπως ο Σολζενίτσιν, ο Σινιάφσκυ, ο Ντάνιελ και πολλοί άλλοι.
«Όπως και να ’ναι ο Αλέξης έχει γράψει πριν απ’ όλους την αλήθεια για τη σταλινική εποχή – το μυθιστόρημά του Ο Διορθωτής γράφτηκε το 1965, πολύ πριν εμφανιστεί ο Σολζενίτσιν και οι υπόλοιποι» – επιβεβαιώνει η Ρωσίδα μεταφράστρια της «ρωσικής τριλογίας» Γκαλίνα Ιβανόβνα σ’ ένα σημείωμά της για τον Έλληνα συγγραφέα στο ρωσικό ηλεκτρονικό περιοδικό Lebed (Νο 477, 28 Μάη 2006).
[1] 1965-1972.
[2] Η μελέτη υπάρχει ολόκληρη στο «Επίμετρο» του τόμου.
Βιογραφικά στοιχεία
Aλέξης Πάρνης
Ο Aλέξης Πάρνης (κατά κόσμον Σωτήρης Λεωνιδάκης) γεννιέται το 1924 στον Πειραιά. Αποφοιτά από το Α’ Γυμνάσιο (Ιωνίδειο Σχολή) το 1942, όταν η Ελλάδα βρίσκεται πλέον κάτω απ’ τη ναζιστική κατοχή. Πριν ακόμα οργανωθεί στην εαμική Aντίσταση, κρύβει και σώζει μαζί με τον πατέρα του μια εβραϊκή οικογένεια. Για την πράξη τους αυτή το Ίδρυμα Γιαν Βάνσεν θα τιμήσει και τους δύο μεταγενέστερα με τον τίτλο «Δίκαιος των Eθνών».
Σε ηλικία είκοσι χρόνων, ο Aλέξης Πάρνης παίρνει μέρος ως καπετάνιος εφεδρικού ελασίτικου λόχου στην τελευταία μάχη εναντίον των Γερμανών στο Περιστέρι (Γέφυρα Kολοκυνθούς, 12/9/1944). Στα Δεκεμβριανά τραυματίζεται σοβαρά, πολεμώντας την αγγλική επέμβαση. Την περίοδο 1945-1948 βρίσκεται πολιτικός πρόσφυγας στο Ρουμπίκ και στο Μπούλγκες. Στη συνέχεια υπηρετεί στο Δημοκρατικό Στρατό ως πολεμικός ανταποκριτής.
Απ’ το 1949 ώς το 1962 ζει στην ΕΣΣΔ. Φοιτά στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μαξίμ Γκόρκι της Μόσχας. Το 1954 δημοσιεύει στο λογοτεχνικό περιοδικό Νόβι Μιρ το μεγάλο επικό ποίημά του Μπελογιάννης, για το οποίο τον επόμενο χρόνο τιμάται με το Α’ Βραβείο Ποίησης στο Φεστιβάλ Βαρσοβίας. Η κριτική επιτροπή που τον βραβεύει αποτελείται από τους: Πάμπλο Νερούντα (Πρόεδρος), Ναζίμ Χικμέτ, Νικόλα Γκιλιέν, Ουόρις Ίβενς κ.ά. Το όνομά του περνά στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια.
Το 1960 ανεβαίνει στο «Μάλι Τεάτρ» της Μόσχας το θεατρικό έργο του Το νησί της Αφροδίτης, το οποίο για δύο χρόνια παίζεται σε 175 θέατρα της ΕΣΣΔ και των υπόλοιπων Λαϊκών Δημοκρατιών. Το 1963 παρουσιάζεται και στην Ελλάδα από την Κυβέλη στο ΚΘΒΕ, ενώ το 1969 γίνεται ταινία με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού.
Το 1966, έχοντας πλέον επαναπατριστεί, ο Αλέξης Πάρνης παρουσιάζει το σατιρικό μυθιστόρημα Ο Διορθωτής. Το έργο μεταφράζεται το 1981 στα αγγλικά και ο κριτικός Τόμας Χάιντ γράφει στη Σάντει Τέλεγκραφ: «Ο Διορθωτής πρέπει να γίνει υποχρεωτικό ανάγνωσμα για όλους τους επαναστάτες στη Γη».
Το 1967 ανεβαίνει στο Θέατρο Ο’ Νιλ, στο Πλέι Χάουζ της Μασαχουσέτης, το δράμα του Λεωφόρος Πάστερνακ. Οι κρίσεις για το έργο, το σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς είναι εγκωμιαστικές. «Η Λεωφόρος Πάστερνακ έχει κάτι από τη δύναμη που αλλάζει το πεπρωμένο, τη δύναμη να επηρεάζει τους ανθρώπους με ένα άμεσο σοφό τρόπο». Μερικά χρόνια αργότερα, η Λεωφόρος Πάστερνακ κυκλοφορεί και σε μυθιστορηματική εκδοχή.
Άλλα έργα: Μια Πράγα στον καθένα, Ο Κινηματίας, Ο Μαφιόζος, Η οδύσσεια των διδύμων (μυθιστορήματα), Σπορά Ελπίδας (νουβέλες), Φτερά Ικάρου, Λευκή Κηλίδα, Ανοιχτός Λογαριασμός (θεατρικά) κ.ά.
Βιβλία του και θεατρικά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες: ρωσικά, αγγλικά, κινεζικά, γαλλικά, γερμανικά, πολωνικά, τσεχικά, βουλγαρικά κ.ά. Ο ίδιος έχει ανθολογήσει κι έχει μεταφράσει σημαντικούς Ρώσους ποιητές στον τόμο Ανθολογία ρωσικής ποίησης. Επίσης, έγραψε τα σενάρια σε τηλεοπτικές σειρές που γνώρισαν τεράστια απήχηση: Λεηλασία μιας ζωής (1978) και Το φως του αυγερινού (1981).
Βιβλιογραφία
Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν:
Γεια χαρά – Νίκος, 2011
Η οδύσσεια των διδύμων, 2009
