Ο ΚΑΛΟΣ, Ο ΚΑΚΟΣ…ΚΑΙ Ο ΕΦΚΑ
Του Κυριάκου Αγγελάκου Πηγή News247
Όταν στις 28 Νοεμβρίου 2022, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων ψήφισε ομόφωνα το ψήφισμα που κατέθεσε η παράταξη Ανοιχτή Πόλη για τη διάσωση των ιστορικών κινηματογράφων του κέντρου της Αθήνας και τη διατήρηση της χρήσης τους, ο ΕΦΚΑ μεθοδικά υλοποιούσε τις διαδικασίες για την αξιοποίηση της περιουσίας του.
Η αξιοποίηση αυτή περιελάμβανε τόσο την παραχώρηση του διατηρητέου κτηρίου Σλήμαν-Μελά (έργο του Τσίλλερ το 1880-1890) επί της Πανεπιστημίου 46 και τη μετατροπή του σε ξενοδοχειακή μονάδα, όσο και την παραχώρηση του επίσης διατηρητέου κτηρίου της Σταδίου 28 (Μέγαρο Εφεσίου). Και τα δύο ιστορικά κτήρια του κέντρου της Αθήνας στεγάζουν 2 ιστορικούς κινηματογράφους: το κτήριο Σλήμαν τον κινηματογράφο Ιντεάλ, ο οποίος έκλεισε 100 χρόνια προβολών και το Μέγαρο Εφεσίου τον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ, ο οποίος λειτουργεί από το 1947. Και οι δυο κινηματογράφοι είναι ανακαινισμένοι όπως απαιτεί η σύγχρονη αρχιτεκτονική αισθητική και η τεχνολογική εξέλιξη του μέσου.
Τρεις ήταν κυρίως οι λόγοι της ομόφωνης ψήφισης της πρότασης της Ανοιχτής Πόλης.
- Η προστασία του ιστορικού χαρακτήρα των κτηρίων, κυρίως αυτών που έχουν παίξει και εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή της πρωτεύουσας. Οι δυο κινηματογράφοι κατ’εξοχήν ανήκουν σ’αυτήν την κατηγορία.
- Η προστασία της ποικιλότητας των χρήσεων γης. Κάθε σύγχρονη πόλη οφείλει να διασφαλίζει την ποιότητα της καθημερινότητας των πολιτών της προστατεύοντας μια ευρεία γκάμα χρήσεων, εμπορικών, υπηρεσιών, διασκέδασης, κοινοφελούς χαρακτήρα και πρώτα απ’όλα πολιτιστικών χρήσεων. Μπορούμε να φανταστούμε μια πόλη χωρίς σινεμά, αίθουσες συναυλιών, ζωγραφικής, θέατρα και άλλους χώρους πολιτισμού;
- Η σαφής αναφορά της προκήρυξης του ΕΦΚΑ για τη μελλοντική χρήση των δυο μεγάρων του κέντρου ως ξενοδοχεία (για το κτήριο του ΑΣΤΟΡ άφηνε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί και ως κτήριο γραφείων), έρχεται να ενισχύσει τη μονοθεματική τουριστική ανάπτυξη του πρώτου διαμερίσματος της Αθήνας, μια πραγματική έκρηξη δημιουργίας τουριστικών μονάδων που ξεφυτρώνουν καθημερινά και έχουμε χάσει το μέτρημα, έξω από κάθε πολεοδομικό σχεδιασμό και προγραμματισμό, που εξορίζει τις μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, ιδίως τα καταστήματα και τα εργαστήρια του εμπορικού κέντρου. Στη θέση τους φυτρώνουν καταστήματα εστίασης και καφέ-μπαρ, τα οποία καταπατούν το δημόσιο χώρο με τραπεζοκαθίσματα και δυσκολεύουν την κυκλοφορία των πεζών. Η φράση που εξέφρασε σε εκείνη τη συνεδρίαση όλους τους δημοτικούς συμβούλους ήταν: «Η Αθήνα δεν πρέπει να γίνει μια τουριστική Disneyland». Η ιστορία θα δείξει ποιοι την εννοούσαν πραγματικά.
Παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις του ΕΦΚΑ για να διασκεδάσει τις αρνητικές αντιδράσεις των πολιτών και των σωματείων σύσσωμης της κινηματογραφικής κοινότητας, ότι η λειτουργεία των δυο κινηματογράφων δεν θα ανασταλεί, ο διαγωνισμός προχώρησε κανονικά και στις 17/1/23 υπέγραψε σύμβαση εκμίσθωσης με την εταιρεία «Ξενοδοχεία Ελλάδος MITSIS COMPANY AE” για το κτήριο Σλήμαν – Μελά που στεγάζει το INTEAL. Μηνιαίο μίσθωμα 60.000 ευρώ, ελάχιστο ποσό επένδυσης 15.200.000, για 35+10 χρόνια…είναι πολλά τα λεφτά Άρη για να μιλάμε για ταινίες και πολιτισμό.
Στις 26/1/23 η Δ/νση Αρχιτεκτονικής Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με δύο υποδειγματικά τεκμηριωμένες και πολυσέλιδες αιτιολογικές εκθέσεις προτείνει να χαρακτηριστούν οι κινηματογράφοι ΙΝΤΕΑΛ και το ΑΣΤΟΡ διατηρητέοι προς τη χρήση. Ο ΕΦΚΑ εκάνε ένσταση. Με επιχειρήματα που αγγίζουν τη φαιδρότητα ως προς το ζοφερό μέλλον των κινηματογραφικών αιθουσών. «΄Ηρθαν οι αγροκαλλιεργητές από τη Λακωνία να μας πουν τι είναι πέναλτυ» που έλεγε και ο αείμνηστος Σταύρος Τσιώλης. Να κάνει ο ΕΦΚΑ μαθήματα για τον κινηματογράφο στην οικογένεια Σπέντζου του ΙΝΤΕΑΛ (εκτός από αιθουσάρχες είναι παραγωγοί ταινιών, και διανομείς) και στην οικογένεια Κονταράκη του ΑΣΤΟΡ, όπου εκτός από αιθουσάρχες, εισαγωγείς και διανομείς, έχουν διακινήσει κάθε format κινηματογραφικής ταινίας (φιλμ, VHS, DVD, Blue Ray, streaming). Αυτό ξεπερνά ακόμα και τις κωμωδίες του Μελ Μπρουκς.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις μέσω ανακοινώσεων στον Τύπο η ηγεσία του ΥΠΠΟ λάμπει δια της απουσίας της. Για την ακρίβεια η υπουργός κ. Μενδώνη και ο αναπληρωτής υπουργός Σύγχρονου (sic) Πολιτισμού είναι τόσο ορατοί και αναγνωρίσιμοι όσο οι τελευταίοι κομπάρσοι στη μεγάλη σκηνή της μάχης στο RAN του Ακίρα Κουροσάβα. Τι κι αν το Σύνταγμα (άρθρο 16) προστατεύει τις τέχνες, άρα και τον κινηματογράφο ανάμεσα σε αυτές; Δεν είναι οι κινηματογραφικές αίθουσες ο τελευταίος κρίκος της κινηματογραφικής παραγωγής, που κι αυτή προστατεύεται από το Νόμο 3905/2010; Τι κι αν το ΣτΕ με 4 αποφάσεις του έχει τονίσει επανειλημμένως ότι οι κινηματογράφοι σε πολλές περιπτώσεις είναι άρρηκτα συνυφασμένοι με την πολιτιστική και γενικότερα κοινωνική ταυτότητα της χώρας ή μιας συγκεκριμένης περιοχής;
Για τη σημερινή ηγεσία του ΥΠΠΟ το θέμα δεν ανήκει στην αρμοδιότητα του, όπως μας πληροφόρησε σχετικό σημείωμα του Γραφείου Τύπου. Όλη η κινηματογραφική κοινότητα όμως θυμάται ότι 47 θερινοί κινηματογράφοι σώθηκαν χάρη στην πολιτική βούληση της Μελίνας Μερκούρης με μια υπουργική απόφαση του 1997. Όπως και η Αλκυονίδα δεν έγινε super market χάρη στην αποφασιστικότητα της τότε ΥΠΠΟ κ. Μυρσίνης Ζορμπά το 2019. Η στάση της ηγεσίας του ΥΠΠΟ την εκθέτει ανεπανόρθωτα στα μάτια των δημιουργών του ελληνικού κινηματογράφου.
Οι έλληνες κινηματογραφιστές βλέπουν με απόγνωση να κλείνουν η μια αίθουσα μετά την άλλη. Και το κοινό τους ερώτημα, σε όποιο σωματείο κι αν ανήκουν, είναι «τελικά που θα παίζονται οι ταινίες που κάνουμε;». Είναι οξύμωρο να χρηματοδοτεί η κυβέρνηση τις ελληνικές ταινίες (έστω και με τα ελάχιστα χρήματα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου), να επαίρεται γιατί το ΕΚΟΜΕ δημιουργεί το ελληνικό Hollywood και να κλείνουν η μία μετά την άλλη οι ιστορικές αίθουσες του κέντρου της Αθήνας. Έμπασυ (θα γίνει νυχτερινό κέντρο), Τιτάνια, Αττικόν & Απόλλων (εκτός λειτουργίας εδώ και 11 χρόνια με ευθύνη του Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία) και ο κατάλογος συνεχώς μεγαλώνει .
Αν τελικά κλείσει το ΙΝΤΕΑΛ και το ΑΣΤΟΡ θα απομείνουν μόνο 3 αίθουσες κινηματογράφου στο κέντρο της Αθήνας.
Το Ιντεάλ και το Άστορ, τα τελευταία χρόνια έπαιξαν σημαντικό ρόλο να συγκρατήσουν στις εξαιρετικές αίθουσες τους, με τις άψογες συνθήκες προβολής και τις κατάλληλες επενδύσεις , τους κινηματογραφόφιλους της πόλης μας. Προβάλλουν ταινίες τέχνης, φεστιβαλικές, από διάφορες εθνικές κινηματογραφίες και όχι χολυγουντιανά blockbusters. Ταινίες που υπερβαίνουν τα όρια της απλής ψυχαγωγίας και μετουσιώνονται σε ολική πολιτιστική εμπειρία. Oι δύο αίθουσες φιλοξένησαν κινηματογραφικούς θεσμούς, όπως οι «Νύχτες Πρεμιέρας», το Αθηναϊκό διεθνές ετήσιο φεστιβάλ με σχεδόν όλες τις προβολές τους sold out. Στο Άστορ φιλοξενήθηκε για 4 χρόνια η «Χαμένη λεωφόρος του ελληνικού σινεμά» που διοργάνωσε το κινηματογραφικό σωματείο ΕΣΠΕΚ και πρόβαλε σημαντικές ελληνικές ταινίες στο αθηναϊκό κοινό και στους νέους σινεφίλ. Στο Άστορ και στο ΙΝΤΕΑΛ, όταν σβήσουν τα φώτα και η φωτεινή δέσμη σκίζει το σκοτάδι της αιθουσας νοιώθεις να σε τυλίγει η μαγεία του cinema. Κι αυτή η μαγεία του πολιτισμού εν τέλει δεν πρέπει να διακοπεί από κανένα αναπτυξιακό σχέδιο μιας τουριστικής δυστοπικής πόλης που θα μοιάζει με ένα Βαλκανικό Las Vegas.
Ο αγώνας για τη διάσωση των 2 ιστορικών κινηματογράφων μόλις άρχισε. Πρώτο βήμα οι ανοιχτές στο κοινό προβολές ταινιών στο ΙΝΤΕΑΛ και το ΑΣΤΟΡ, καθώς και η υπαίθρια προβολή στην πλατεία Κοραή την Κυριακή 2 Απριλίου. Μια πραγματική γιορτή του κινηματογράφου, μια εκδήλωση πολιτισμού στην πόλη, μια έμπρακτη εκφράση αλληλεγγύης και αγάπης στην ίδια την Αθήνα.
Του Κυριάκου Αγγελάκου
Σκηνοθέτη-Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Αθηναίων με την Ανοιχτή Πόλη.
