Οι πολλές “πληγές” του Σουδάν…
Της Σοφίας Τζιτζίκου
Το Σουδάν βιώνει τον υψηλότερο αριθμό παράλληλων ανθρωπιστικών κρίσεων εδώ και μια δεκαετία εν μέσω κλιμακούμενων εμφύλιων συγκρούσεων, ακραίων καιρικών συνθηκών και βαθιάς οικονομικής κρίσης.
Οι μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ του στρατού του Σουδάν και της κύριας παραστρατιωτικής δύναμης RSF (Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός) έχουν ξεσπάσει σε βίαιες συγκρούσεις τις τελευταίες ημέρες, αυξάνοντας το φάσμα ενός γενικευμένου εμφυλίου πολέμου και συσσωρεύοντας τις κακουχίες σε κοινότητες, όπου υπάρχουν ήδη υψηλά επίπεδα ανθρωπιστικής ανάγκης.
Ο αριθμός τών αμάχων πού έχουν σκοτωθεί εν μέσω αεροπορικών επιδρομών και συγκρούσεων αυξάνεται διαρκώς, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παγιδευτεί μέσα στα σπίτια τους, μη έχοντας πρόσβαση σε βασικά είδη για την επιβίωση τους καθώς το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα που παρείχε ανθρωπιστική βοήθεια στον πληθυσμό αναγκάστηκε νά σταματήσει την δράση του μετά τις δολοφονίες εργαζομένων και την καταστροφή και λεηλασία των γραφείων του!
Οι μάχες σε εθνικό επίπεδο έφτασαν γρήγορα σε μέρη της χώρας με προϋπάρχουσες συγκρούσεις στις οποίες συμμετείχαν ομάδες ανταρτών και πολιτοφυλακές.
Πολλοί φοβούνται ότι οι παρεμβάσεις αυτών των ομάδων θα μπορούσαν να μετατρέψουν τον τρέχοντα ενδοστρατιωτικό αγώνα εξουσίας σε μια πολύ ευρύτερη πυρκαγιά.
Αυτό θα μπορούσε να έχει καταστροφικές ανθρωπιστικές επιπτώσεις σε μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Αφρικής. Οι ανάγκες βρίσκονται ήδη σε επίπεδα ρεκόρ σε ολόκληρη τη χώρα, με περίπου 15,8 εκατομμύρια ανθρώπους – περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού – να χρειάζονται επείγουσα βοήθεια την φετεινή χρονιά, ενώ σύμφωνα μέ στοιχεία της UNICEF το 12%του παιδικού πληθυσμου υποφέρει από υποσιτισμό και ένα στά 3 παιδιά έχουν σοβαρές διαταραχές στην ανάπτυξη!
Το χρονικό της κρίσης.
Το 2021, οι πρωταγωνιστές των τρεχουσών αιματηρών συγκρούσεων, ο στρατός και η κύρια παραστρατιωτική οργάνωση RSF, ανατρέπουν από κοινού την στρατιωτικο-πολιτική κυβέρνηση, η οποία αντικατέστησε το καθεστώς του έκπτωτου από τό 2019 δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ με την δέσμευση να οδηγήσει το Σουδάν σε εκλογές οι οποίες εκκρεμούν ακόμα!
Ο δικτάτορας, ο οποίος είχε κατηγορηθεί ως υπαίτιος για την γενοκτονία εις βάρος τού αφρικανικού πληθυσμου από ομάδες Αράβων, στην περιοχή τού Νταρφούρ τό 2003, αγωνιστηκε να διατηρήσει την εξουσία μετά την απόσχιση του Νότιου Σουδάν το 2011, παίρνοντας μαζί του το 75% του εθνικού πετρελαϊκού πλούτου.
Η επιδείνωση όμως της ανθρωπιστικής κρίσης , τρία χρόνια μετά τις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην πτώση του πρώην προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ συνεχίζει να οδηγεί την χώρα σε αδιέξοδα σε όλα τα επίπεδα!
Η μεταβατική πολιτικο-στρατιωτική κυβέρνηση, επεδίωξε ελάφρυνση χρέους και νέες ροές χρηματοδότησης βρίσκοντας όμως αντιμέτωπους τους διεθνείς πιστωτές οι οποίοι απαιτούσαν επώδυνα οικονομικά μέτρα με αποτέλεσμα να οδηγηθεί ο πληθυσμός στην απόλυτη εξαθλίωση με τον πληθωρισμό να είναι εκτός ελέγχου….
Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν οι στρατηγοί του στρατού εκδίωξαν τους πολιτικούς ομολόγους τους και τα διεθνή προγράμματα βοήθειας πάγωσαν με αποτέλεσμα να μειωθεί το βιοτικό επίπεδο περαιτέρω.
«Το να ζεις με αξιοπρέπεια για την κατώτερη τάξη, ακόμη και για τη μεσαία τάξη, είναι σχεδόν ανέφικτο»!
Στο παρελθόν, η πείνα στο Σουδάν επηρέαζε κυρίως τους αγροτικούς πληθυσμούς και τα θύματα πολέμου που μετεγκαταστάθηκαν στις παρυφές των πόλεων. Αλλά η τρέχουσα οικονομική κρίση – σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία – έχει βαθύνει το επισιτιστικό ελλειμμα και στις αστικές περιοχές.
«Το Σουδάν έχει αντιμετωπίσει πείνα στο παρελθόν, αλλά τον τελευταίο αιώνα δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ επίπεδα πείνας τόσο εκτεταμένα, επίμονα και οξεία όσο σήμερα»,σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Ιδρύματος Ειρήνης στο Πανεπιστήμιο Tufts.
Η οικονομία κατέρρευσε μετά το πραξικόπημα και η πείνα εκτινάχθηκε στα ύψη.
Βίαιες συγκρούσεις, στην διάρκεια της ταραχώδους διαδικασία μετάβασης, ξερίζωσαν χιλιάδες στις περιφερειακές περιοχές του Σουδάν – μεταξύ των οποίων ο Γαλάζιος Νείλος, το Νταρφούρ, το Πορτ Σουδάν και το Νότιο Κορντοφάν, με δραματικές επιπτώσεις στην αγροτική οικονομία και σε συνδυασμό με την ξηρασία πού επέφερε η κλιματική αλλαγή.
Η εθνική παραγωγή δημητριακών από τη γεωργική περίοδο 2021/22 ήταν 35% χαμηλότερη από τις προηγούμενες.
Αν και οι σφοδρότερες από τις τρέχουσες μάχες έχουν επικεντρωθεί στην πρωτεύουσα, το Χαρτούμ, αυτές οι περιφέρειες – επί μακρόν περιθωριοποιημένες και δυσπρόσιτες για ομάδες βοήθειας – θα μπορούσαν να φέρουν το κύριο βάρος αυτού που ακολουθεί, σύμφωνα με τη σουδανή ακτιβίστρια δικαιωμάτων και συγγραφέα Hala Al-Karib.
«Αυτή η κρίση εκτείνεται πολύ πέρα από το Χαρτούμ», δήλωσε ο Al-Karib. «Ακόμα κι αν τα πράγματα τελικά ηρεμήσουν στο Χαρτούμ, θα είναι πραγματικά εξαιρετικά βίαια στο Νταρφούρ και σε άλλα μέρη του Σουδάν»
Τά σχέδια ενσωμάτωσης των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης στο στρατό αποτέλεσαν την αφορμή της πυροδότησης των συγκρούσεων.
Ο στρατός ήθελε να συγχωνευσει τους RSF σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα δύο χρόνων, ενώ ο RSF – ο οποίος έχει έως και 100.000 μαχητές και απολαμβάνει τους καρπούς της αυτονομίας του – ήθελε περισσότερο.
Στις αρχές του 2023, καθώς αναπτύχθηκαν σχέδια με διεθνή διαμεσολάβηση για τη μετάβαση του Σουδάν στην πολιτική εξουσία, διεθνείς διπλωμάτες επέμειναν στη συγχώνευση των RSF στον σουδανικό στρατό.
Μέχρι τον Απρίλιο του 2023, υπήρξαν έντονες διαμάχες για την εξουσία μεταξύ του de facto εθνικού ηγέτη του Σουδάν, διοικητή του στρατού Abdel Fattah al-Burhan, και του αναπληρωτή του, Mohamed Hamdan Daglo, ο οποίος ήταν επικεφαλής της βαριά οπλισμένης RSF με τις πρώτες συγκρούσεις να ξεσπούν στο Χαρτούμ στις 15 Απριλίου 2023, προκαλώντας τον θάνατο 78 ανθρώπων στις πρώτες δύο ημέρες!
Η ταχεία κλιμάκωση ήταν αναμενόμενη καθώς η σκληρή ρητορική των ηγετών και των δύο πλευρών αντικατοπτρίζουν τις βαθύτερες πολιτικές και κοινωνικές διαιρέσεις στο Σουδάν και υποδηλώνουν ότι οι πρωταγωνιστές προετοιμάζονται για μια παρατεταμένη σύγκρουση – μια σύγκρουση που προβλέπεται εδώ και καιρό από αναλυτές και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών πού εκφράζουν φόβο ότι,
όσο η σύγκρουση συνεχίζεται , το Νταρφούρ , προπύργιο των RSF, μέ ηγέτη τον Mohamed Hamdan Dagalo, γνωστό ως Hemedti, θα μετατραπεί σε κύριο θέατρο των βίαιων συγκρούσεων την ίδια στιγμή πού σχεδόν 12 εκατομμύρια άνθρωποι – το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Σουδάν – εκτιμάται σήμερα ότι αντιμετωπίζουν οξεία πείνα. Ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να φτάσει τα 18 εκατομμύρια από αυτόν που καταγράφηκε το 2021.
Συμπέρασμα …
Το Σουδάν, βρίσκεται , ξανά στα πρόθυρα ενός νέου εμφύλιου σπαραγμού, με νωπές τις μνήμες των πλέον των 300.000 νεκρών της γενοκτονίας σε βάρος του μη αραβικού πληθυσμού στην περιοχή του Νταρφούρ, το 2003, και των 2,7 εκατομμύρια κατοίκων πού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Οι διεθνείς “παίκτες” σε στάση αναμονής, παραμένουν παρατηρητές παρά το γεγονός των πολυεπίπεδων ευθυνών τους στο χάος που εξαπλώνεται στην χώρα.
Η πρόσφατη ιστορία μάς διδάσκει ότι ο επίλογος αυτής της τραγωδίας θα γραφτεί όταν η κάθε πλευρά, φανερή και αφανής, αποκτήσει το μερίδιο πού επιβουλεύεται στην Εξουσία και στον Πλούτο της χώρας!
Δυστυχώς , για άλλη μιά φορά, ερήμην του πληθυσμού του Σουδάν…..
Σοφία Τζιτζίκου
τ.Πρόεδρος UNICEF Ελλάδας
τ,Ειδική Σύμβουλος ΥΠΕΞ
Πηγές:The New Humanitarian
UNICEF ,UN repport 2022
