Δεν μπορώ ,βρε παιδιά ,να μιλάω συνέχεια ,και να γράφω σε χρόνο παρελθόντα για τις μεγάλες απουσίες στο χώρο του πολιτισμού .Πονάει η γήινη αποκόλληση από εκείνους που το πνεύμα τους έχει επηρεάσει τη ζωή μας ,έστω για λίγα λεπτά τραγουδώντας ένα ποίημα ένα στίχο .Γιατί πονάει όταν η συλλογική μνήμη σε πάει σε χάρτινα ενσταντανέ που συνέλαβε μια φωτογραφική μηχανή μιας ευτυχισμένης στιγμής ,που έχει φύγει ανεπιστρεπτί. Ολα πια σε χαρτί …
” Χάρτινο το φεγγαράκι” , ψεύτικη ακρογιαλιά αν με πίστευες λιγάκι θα ‘σαν όλα αληθινά.
Δίχως τη δική σου αγάπη δύσκολα περνά ο καιρός. Δίχως τη δική σου αγάπη είναι ο κόσμος πιο μικρός” Νίκος Γκάτσος .Να κάνω τώρα ανθολόγηση των τρομερά ευαίσθητων τραγουδιών του που έχουμε ψιθυρίσει όλοι μας; Τι κάνω τώρα ; Μνημόσυνο επί της επετείου θανάτου του ποιητή; Δεν θα έπρεπε να είμαι συνεχώς σε διάλογο μαζί του; ώστε να αναγκάσω κάποια στιγμή να προσέξει ο νεότερος που έχει στεγνώσει η ψυχή του από την αγριότητα της εποχής ,να τον παρακινήσω να σκύψει στον κρυμμένο κήπο της ποίησης της λογοτεχνίας;
Μάλιστα! Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Νίκος Γκάτσος ”Αμοργός”. Στρατηγείο το Πατάρι του Λουμίδη στη Σταδίου. Κάνω εικόνα στο μυαλό μου τον πανύψηλο Γκάτσο να συναντιέται με τον Ελύτη να πίνουν το καφέ τους, διαβάζοντας ο ένας την ”Αμοργό ”και ο άλλος ”Ηλιος ο πρώτος”. Βλέπω τον νεαρό Χατζιδάκι να γράφει πάνω σε ένα πρόχειρο χαρτί τις νότες που αργότερα θα έντυναν την ”Αθανασία”….
Εκεί στο Πατάρι, στη Σταδίου ,όπου συναντήθηκαν ποιητές συνθέτες ζωγράφοι ,δημοσιογράφοι. .Εκεί όπου άνθισαν όλοι οι ήλιοι της ελληνικής νεότητας εν μέσω πολέμου και αναζήτησης. Εκεί σ΄ αυτό το στέκι όπου σε κόλλες ”αναφοράς ο Γκάτσος μετέφραζε Λόρκα για τον θίασο του Κάρολου Κουν.
Τι κρίμα που δεν ήμουν τότε ,ούτε αστραπή στα μάτια του πατέρα μου. Τι μαγεία οι εικόνες που μου μετέφερε ο Κώστας Σταματίου.
Και από τις μέρες του ΄43 στις μέρες του ΄60!
«Οδός Ονείρων» (Columbia), για την ομότιτλη θεατρική παράσταση του Μάνου Χατζιδάκι που παίχθηκε το καλοκαίρι του 1962.
1963 «America America». Μουσική και τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι για την ταινία ” Αμέρικα Αμέρικα”του Ελία Καζάν . Ακούγονται δύο τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου: Τ’ Αστέρι Του Βοριά με τον Βασίλη Ριζιώτη και τον Γιώργο Ρωμανό και Τα Λουστράκια (Evil Thoughts) με χορωδία
Ο αδύνατος ψιλόλιγνος μουσικός που άκουγε στο όνομα Μίκης Θεοδωράκης, έγραψε μουσική για τα ”«Θαλασσινά Φεγγάρια» σε μια Ελλάδα που για λίγο ήταν ελεύθερη από τον ναζισμό αλλά όχι από τα κατάλοιπα του φασισμού. Ετσι λοιπόν το ΄67 που θα παρουσιαζόταν ο δίσκος με τις υπέροχες φωνές του Μπιθικώτση και της Βίκυς Μοσχολιού, στις 21 του Απρίλη , οι συνταγματάρχες ανέτρεψαν τα σχέδια . Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1974 ,ενώ συμπληρώθηκαν πέντε παλαιότερα τραγούδια της συνεργασίας του Θεοδωράκη με τον Νίκο Γκάτσο, με τον Μπιθικώτση και τη Μαρία Φαραντούρη.
Νίκος Γκάτσος Αρκαδία 8 Δεκεμβρίου 1911 – Αθήνα 12 Μαϊου 1992.Εδώ ,θα τον αποχαιρετήσω ,με την πιο άσχημη εμπειρία της ζωής του. Οταν ήταν 5 χρονών έχασε τον πατέρα του.
Ο Γιώργος Γκάτσος από τους πρώτους μετανάστες στην Αμερική, πέθανε στο πλοίο και τον πέταξαν στα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού…
Η Αγαθή Δημητρούκα, συγγραφέας, μεταφράστρια και στιχουργός σύντροφος στη ζωή του ποιητή είχε πει σε μια συνέντευξή της για τον Νίκο Γκάτσο:
”Ο κόσμος τον θεωρούσε έναν πολύ κλειστό άνθρωπο. Για τους ανθρώπους όμως που ζούσαν μαζί του ήταν πολύ ζεστός, πολύ γλυκός, πολύ γενναιόδωρος άνθρωπος και αστείος.
1. Το δίχτυ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Τάκης Μπίνης
2. Κεμάλ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Αλίκη Καγιαλόγλου
3. Ο εφιάλτης της Περσεφόνης
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Φαραντούρη
4. Μάνα μου Ελλάς
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Δημητράτος
5. Τ’ αστέρι του βοριά
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη ερμηνεία: Γιώργος Ρωμανός & Βασίλης Ριζιώτης
6. Τσάμικος
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς
7. Γεια σου χαρά σου Βενετιά (Φύσα αεράκι μου)
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης
8. Με τι καρδιά τον κόσμο να αρνηθώ;
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Σταμάτης Κόκοτας
«Με τη καρδιά να σ’ αποχαιρετήσω;
Με τι καρδιά τραγούδι να σου πω;
9 ,Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Γιοβάννα
10
Νυν και αεί
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη ερμηνεία: Βίκυ Μοσχολιού
