Περιστέρι: Η εξέγερση του κάρβουνου και η Νιούκαστλ… Περιστερίου
Γράφει ο Αλκης Φιτσόπουλος
Παραμύθι ν’ αρχινίσει… Μια φορά κι έναν καιρό στο Περιστέρι υπήρχε μια ομάδα ποδοσφαιρική που την έλεγαν Νιούκαστλ Περιστερίου. Νιούκαστλ; Πιθανόν να την ίδρυσαν Άγγλοι καραβοκύρηδες κάπου στα 1900 και πιο πριν, όταν διέδιδαν το στρογγυλό μήνυμα της μπάλας σε ολόκληρο τον κόσμο. Εδώ, στο Περιστέρι, στην Ανθούπολη Περιστερίου για την ακρίβεια, δεν έγιναν έτσι τα πράγματα.
Η ίδρυση της Νιούκαστλ Περιστερίου είχε συμβολικό χαρακτήρα και ονομασία. Το Νιούκαστλ στην Αγγλία ήταν και παραμένει η πόλη των ανθρακωρύχων. Ό,τι ακριβώς ήταν το Περιστέρι στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ένα απέραντο λιγνιτωρυχείο με απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, καμία ασφάλεια και μία εξέγερση που έμεινε στην ιστορία ως η «εξέγερση του κάρβουνου».
Κυρίες και κύριοι, ετοιμαστεί να διαβάσετε μία δακρύβρεχτη ιστορία, τυλιγμένη με πολύ αίμα εργατών ανθρακωρύχων. Τον περασμένο Μάιο του 1956, δηλαδή, 68 χρόνια πριν, έγινε η εξέγερση, για την οποία κανένα κιτάπι δεν ασχολήθηκε σοβαρά, ο Τύπος της εποχής το υποβάθμισε και το αίμα ποτίστηκε από στόμα σε στόμα.
Βράδι ήταν, περασμένες 11 όταν χιλιάδες πληγωμένες ψυχές από την ανθρώπινη κτηνώδη απληστία ξεχύθηκαν στους δρόμους. Βροντοφώναξαν ότι ήθελαν να ζήσουν εκτός από το να δουλεύουν. Σαν είλωτες που πέταξαν την αλυσίδα τους και αποφάσισαν να πεθάνουν. Το μεγαλύτερο λιγνιτωρυχείο του Λεκανοπεδίου που σκορπούσε θάνατο 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, έπρεπε να σταματήσει να λειτουργεί. Με αφανείς διαδικασίες περιήλθε σε άγνωστα χέρια από τους Ιταλούς κατακτητές μετά τον πόλεμο του ’40. Οι μισθοί; Πείνας και των γονέων. Τα σπίτια τους; Έπεφταν από τις αναταράξεις, γιατί ο λιγνίτης υπήρχε και σε δέκα μέτρα βάθος. Το… Πρωτοδικείο αποφάσισε να αποζημιωθούν όσοι έχασαν τα σπίτια τους από τις αναταράξεις. Σε τι χρήμα, δεν είπε, όμως. Φυσικά, δεν αποζημιώθηκαν ποτέ. Έτσι, επειδή δεν είχαν να χάσουν τίποτα παρά μόνο τις αλυσίδες τους, εκεί κοντά που τώρα είναι η Πλατεία Εξεγερμένων, που έστεκε απόκοσμα καταμεσής της λαϊκής γειτονιάς του, το λιγνιτωρυχείο, έγινε η μεγάλη εξέγερση.
Για να σταματήσει ο ουρανός να είναι μαύρος, να μαυρίζει το σώμα και την ψυχή τους. Να σταματήσουν οι αντίξοες εργασιακές συνθήκες, οι αναπνευστικές ασθένειες, τις συχνές καθιζήσεις εδάφους, τα βυθισμένα σπίτια και τα διαλυμένα κορμιά, ο «χτύπος» του ποδοσφαίρου καλά κρατούσε.
Περίπου δέκα χρόνια πριν την εξέγερση, το `1947, σ’ ένα οικόπεδο στα Αρμένικα, τη συνοικία με την έντονη προσφυγική παρουσία, ιδρύθηκε ένας νέος ποδοσφαιρικός σύλλογος. Και θα είχε το ίδιο όνομα με μια αγγλική ομάδα 3,600 χιλιόμετρα μακριά! Ήταν η «Νιούκαστλ Περιστερίου»! Σε ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης προς τους Άγγλους συναδέλφους τους. Και στην Αγγλία, οι εργάτες δούλευαν κάτω από τις ίδιες άθλιες συνθήκες και όπως είναι γνωστό, η βορειοανατολική Αγγλία κτίστηκε όλη από το κάρβουνο του Νιούκαστλ. Και το ποδόσφαιρο έπαιξε το ρόλο του στην εξέγερση, αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος για να ξεσκάσουν οι εργάτες και να διώξουν την θλίψη τους και την οργή τους.
Συγκεντρώθηκε πολύ κόσμος στα Αρμένικα κι όλοι μαζί έβαλαν φουρνέλο όλοι μαζί οι καρβουνιάρηδες. Αψήφησαν τις αστυνομικές δυνάμεις και στράφηκαν προς το λιγνιτωρυχείο, στην περιοχή Κάρβουνο, που τους μαύριζε τα όνειρα. Ενωμένοι άρχισαν να καταστραφούν τις εγκαταστάσεις του. Πυρπόλησαν το μαύρο «τέρας» και μέσα στην τεράστια φλόγα έβλεπες τον θυμό τους. Μετά από αμέτρητες συλλήψεις και δικές που κράτησαν έως το 1957, το λιγνιτωρυχείο δεν ξαναλειτούργησε. Η Νιούκαστλ διαλύθηκε και προέκυψε ο Ήφαιστος Περιστερίου από μια παρέα σιδεράδων.
