*Ανδρέας Καραγιάν – Το Πέμπτο Βιβλίο
Μιά συνέντευξη εκ βαθέων
“Ζωή σαν μυθιστόρημα”
Της Τίνας Πανώριου
Κύριε Καραγιάν, λίγες ερωτήσεις, μέσα στις πάμπολλες που έχω στο μυαλό μου. Το Πέμπτο βιβλίο είναι ίσως ένας ύμνος της ζωής μέσα από το δίπολο του Έρωτα και του θανάτου. Κάνω λάθος;
Το Πέμπτο Βιβλίο κυκλοφόρησε το 2022, έναν χρόνο πριν τα 80 κοστα γενέθλιά μου. Μου πήρε σχεδόν τέσσερα χρόνια να το γράψω. Αφού πέρασα μια περίοδο στο Ογκολογικό, ήταν και η εποχή του Κόβιντ, έτσι αυθόρμητα αλλά όπως είναι και ολόκληρη η Πενταλογία, έγινε ένας ύμνος στην ζωή, στην Τέχνη και τον Έρωτα. Παραθέτω ένα απόσπασμα της Μυρτώς Αζίνα που χάσαμε τόσο άδικα και έγραψε τον πρόλογο του βιβλίου:
«Όπως προανέφερα, η τέχνη σου βασίζεται στις αντιθέσεις: Αμέσως μετά βρίσκεσαι στο Ογκολογικό, παγιδευμένος μέσα σε θλίψη θανάτου (αυτός είναι πάντοτε ο βαθύτερος φόβος – ο μόνος εχθρός) να αγωνιάς για το πιθανό τέλος του έρωτά σου, ενώ, στην πραγματικότητα, θρηνείς απλώς για τον μύθο του που φθίνει. Και, τέλος, δυο λόγια για τον Επίλογο. Ήταν καθαρκτικός. Ήταν σαν μια Ανάσταση μετά από τον Γολγοθά και τη Σταύρωση. Ήταν σαν να γυρίζαμε όλοι μαζί στην εποχή της αθωότητας με ένα καινούργιο, άυλο σώμα από φως. Συνέχισε λοιπόν, φίλε μου, να ψάχνεις την αλήθεια μας μέσα από τα βιώματά σου έστω κι αν φοβάσαι τη φθορά και τον θάνατο, γιατί έχεις πάντα μοναδικό σύμμαχο τον έρωτα. Αυτόν κατοικείς σαν ένα ισχυρό οχυρό. Αυτός αποτελεί το μοναδικό οχυρό έναντι του θανάτου. To Πέμπτο Βιβλίο σου είναι ένας ύμνος προς τη ζωή μέσα από το δίπολο του Έρωτα και του Θανάτου».
(Η Μυρτώ Αζίνα απεβίωσε την 3η Αυγούστου 2021)
Διαβάζοντας ξανά την τελευταία ιστορία σας, σκεφτόμουν πόσο θάρρος πρέπει να διαθέτει κάποιος δημιουργός για να φτιάξει – έργο – αυτοβιογραφικό τόσο ειλικρινές;
Αρκετό θάρρος και τόλμη. Η αλήθεια είναι ευάλωτη. Αν δεν είσαι ευάλωτος δεν λες αλήθειες. Η αλήθεια είναι το να είσαι εσύ ο στόχος αυτού που γράφεις, να ρίχνεις τα βέλη σου εντός σου και να βγαίνουν προς τα έξω, ειδάλλως δεν είσαι τίποτα.
Φυσικά ένα αυτοβιογραφικό έργο δεν είναι ημερολόγιο, το ζητούμενο είναι από τις εμπειρίες της καθημερινότητας να φτιάξεις και ένα «μύθο» (μυθ-ιστόρημα) που να αγγίζει τον άλλο , γι’ αυτό πρέπει να είμαι απόλυτα ειλικρινής. Να μην ξεχνάμε ότι ο πρώτος τόμος της Πενταλογίας, H Αληθής Ιστορία, κυκλοφόρησε το 2008, εποχή που ακόμη και να περιγράφεις την εφηβική gay σεξουαλικότητα εθεωρείτο σχεδόν ταμπού, άσε που σήμερα έγινε πολύ της μόδας – τότε ήταν όντως ένα τόλμημα. Τελικά η Πενταλογια απλώθηκε σε πέντε βιβλία φτάνοντας σχεδόν τις 1000 σελίδες, όσες και το «Πόλεμος και Ειρήνη» που πολύ με επηρέασε στα φοιτητικά μου χρόνια! Άρχισα να γράφω το 2003, έναυσμα ήταν η αυτοκτονία ενός φίλου μου επειδή ήταν gay, και την τέλειωσα το 2023. Δηλαδή είκοσι ολόκληρα χρόνια. Ε δεν είναι και λίγα αλλά τελικά βγήκε ένα «γιγαντιαίο έπος» που πήρε και δυο Κρατικά βραβεία Μυθιστορήματος. Την μεγαλύτερη όμως ικανοποίηση ένιωσα όταν μια αναγνώστρια μού έστειλε μήνυμα ότι διαβάζοντας τα βιβλία μου ξεπέρασε πολλές προκαταλήψεις της. Άρα η Πενταλογια πέτυχε τον σκοπό της!
Ενάντια στον φόβο της φθοράς και του θανάτου o μοναδικός σύμμαχος ο έρωτας; Σας αποκαλούν ερωτικό συγγραφέα. . Ο έρωτας τι χώρο κατέχει στην καρδιά σας; Ανέκαθεν, αλλά και τώρα που «Κι ενώ νομίζαμε ότι έχουμε μπροστά μας ένα μακρύ καλοκαίρι [..] έχει μπει ήδη το φθινόπωρο.»
Η Τέχνη μου είναι καθαρά ερωτική. Όλη μου η ζωή είναι ερωτική. Με την ευρύτερη έννοια του ερωτισμού… Μου είπαν η ζωγραφική σου είναι πιο ερωτική όταν είναι «ντυμένη». Οι ναύτες μου είναι πιο ερωτικοί από το γυμνό. Είχα την τύχη να ζήσω όλες τις εκφάνσεις του έρωτα τις οποίες καταγράφω στα βιβλία μου. Όταν ήμουν στο Λονδίνο ασχολήθηκα πάρα πολύ με τα κινήματα των γκέι και τα φεμινιστικά, έβρισκα ότι και τα δυο ήταν συνυφασμένα. Για μένα η ζωή είναι μια γκραν όπερα. Το ωραίο είναι ότι όσο μεγαλώνεις το καταλαβαίνεις αυτό το θέατρο, το απολαμβάνεις σαν παράσταση, αλλά είσαι και παρατηρητής, δεν είσαι πλέον ο ηθοποιός του δράματος. Τη σκηνοθέτησα τη ζωή μου. Χωρίς όμως να είμαι ψεύτης. Η μαγεία ερχόταν από μόνη της. Και η ζωή είναι γεμάτη εκπλήξεις. Έφτιαχνα τη δική μου «Μυθολογία» και δίχως αυτή την «Μυθολογία» δεν θα μπορούσα να φτιάξω την Τέχνη μου και τη συγγραφή μου. Έρχεται όμως κάποτε και το φθινόπωρο! Φοβάμαι τη μοναξιά, ίσως να με τρομάζει το γεγονός να μείνω εντελώς μόνος, να μην έχω έναν άνθρωπο δίπλα μου να με κοιτάξει… Και το πιο τρομακτικό είναι ότι μας έχουν κόψει τις συντάξεις. Πώς να μην έχεις φοβίες και ανησυχίες για το αύριο. Από την άλλη όμως λέω κιόλας, ξέρεις Αντρέα C’est la vie. Αυτή είναι η ζωή, πρέπει να την αντιμετωπίσεις με την αισιοδοξία σου, με την δύναμη σου, ακόμη και να βγεις στη Λήδρας*να ζητιανεύεις, να τραγουδάς…
* (ο κύριος δρόμος της Λευκωσίας)
Και η φιλία; Η Νίκη Μαραγκού που συχνά θυμάστε και αναφέρετε ακόμα και σήμερα και στο fb ήταν μια φίλη καρδιάς;
Ήμουν τυχερός στη ζωή μου να συναντήσω αξιόλογους ανθρώπους, είτε εραστές είτε φίλους, οι οποίοι διαμόρφωσαν τον τρόπο σκέψης μου και τον τρόπο γραφής μου. Ο κάθε άνθρωπος στη ζωή μου ήταν και δάσκαλος και ήμουν και εγώ μαθητής και δάσκαλος. Είχα μια υπέροχη φιλία με τη Νίκη Μαραγκού την οποία δυσκολεύομαι να αντικαταστήσω. Η Νίκη ήταν για μένα η γέφυρα προς τον έξω κόσμο. Σαν Αιγόκερως που είμαι δεν μου αρέσουν οι αλλαγές, έτσι η Νίκη πάντα με ωθούσε προς κάτι το καινούργιο! Θυμάμαι τους πρωινούς μας περιπάτους στη φύση ζωγραφίζοντας ακουαρέλες, «τις πρωινές προσευχές μας» τις λέγαμε! Από τη Νίκη γνώρισα εξαιρετικούς φίλους όπως ήταν ο Γ.Π. Σαββίδης ο μεγάλος Καβαφολόγος, ακόμη και την Εύα Καραϊτίδη, τη σημερινή εκδότριά μου! Γνώρισα τον Τσαρούχη, αρχικά τον απέφευγα γιατί φοβόμουν ότι θα επηρέαζε τη ζωγραφική μου, μετά όμως κάναμε πολύ καλή παρέα! Γνώρισα τη Δώρα Σιτζάνη, θεατρίνα της εποχής, είχα ένα ωραίο κύκλο, μιλάμε για το 70 αρχές 80. Ο ποιητής ο Χρονάς, οι Μιλιέξ, η Τατιάνα αγαπούσε τη ζωγραφική μου και ο Ροζέ με ωθούσε πολύ. Έζησα σε εποχές και με ανθρώπους που ήταν «έγκυοι». Δηλαδή είχαν μέσα τους υπάρχει στην Κύπρο η λέξη «φέτουσες? Αν όχι, καλύτερα να μείνει fetuses, έμβρυα, τα οποία πρόσφεραν σε εμένα. Σημαντική ήταν επίσης η ώθηση που μου έδωσε η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου διαβάζοντας την Πενταλογία, ότι είναι ένα Bildungsroman, κάτι που σπανίζει στην ελληνική γραμματεία.
Μιλώντας για σχέσεις. Διορθώστε με αλλά νομίζω ότι «Ερωτευτήκατε πολύ άνδρες, οι φίλες σας όμως ήταν κυρίως γυναίκες»;
Αχά! Ναι είχα θαυμάσιες ερωτικές ιστορίες με άνδρες αλλά, και μην σας … σοκάρει, και με γυναίκες. Η κάθε πόλις στα βιβλία μου ήταν και ο χώρος για έναν μεγάλο έρωτα. Ιδιαίτερα η Αλεξάνδρεια, αυτή η μαγική πόλις, την έζησα σε όλη της την λαμπρότητα με έναν αλεξανδρινό εραστή. Ξέρετε ο έρωτας δίνει και μια μαγευτική χροιά, εξάλλου οι εραστές μου έβγαιναν κατευθείαν από τα βιβλία που διάβαζα, όπως ο πρώτος μου gay έρωτας, που ήταν Γερμανός και ίδιος ο Χανς Κάστορπ, ο ήρωας του Μαγικού Βουνού του Τόμας Μαν που διάβαζα τότε. Επίσης η Άννα που συναντώ σε διάφορες πόλεις σε διάφορους χρόνους είναι η Ζουστίν από το Αλεξανδρινό Κουαρτέτο του Ντάρελ. Χαρακτήρισαν την Πενταλογία μου σαν queer, έναν όρο που στην αρχή με ενόχλησε φοβερά, αργότερα όμως μου εξήγησαν ότι είναι το σύγχρονο επαναστατικό κίνημα. Έτσι και στα 81 (και μισό) παραμένω επαναστάτης!
“Ζωή σαν μυθιστόρημα” η δική σας – κλισέ έκφραση που φαντάζομαι θα έχετε βαρεθεί να ακούτε. Μόνο που αυτό το μυθιστόρημα -σε πέντε τόμους- δεν θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει μια ατμοσφαιρική ταινία μεγάλου μήκους?
Έχετε απόλυτα δίκιο και μάλιστα είναι πολύ πλούσιο υλικό επειδή τα βιβλία μου είναι σαν ένα μεγάλο ψηφιδωτό. Εξιστορούνται σημαντικά γεγονότα του τελευταίου ημίσεος του 20ού αιώνα, της Κύπρου του ’40 και ’50, της Αθήνας του ’60, των Παιδιών των Λουλουδιών στο Λονδίνο των 70s, της πτώσης του Τείχους στο Βερολίνο, της Αλεξάνδρειας πριν και μετά την επανάσταση, και της Κύπρου των δεκαετιών ’80 και ’90 μέχρι σήμερα. Ένα μεγάλο καλειδοσκόπιο όπου παρελαύνουν χαρακτήρες, ιστορίες, έρωτες, τέχνη. Η ανθρώπινη κωμωδία. Και όλα αυτά μέσα από την πορεία αναζήτησης καλλιτεχνικής και ερωτικής ταυτότητας ενός νέου ανθρώπου. Θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει μια grand opera η μια ταινία κάπως σαν τις Χίλιες και μια νύχτες!
Και γιατί δεν δρομολογείτε κάτι σε αυτή την κατεύθυνση, λ.χ. μια μεγάλη κινηματογραφική συμπαραγωγή;
Ζούμε σε έναν κόσμο όπου το κύριο μέλημα είναι το χρήμα , η γραφειοκρατία και οι …συντάξεις. Η Τέχνη είναι ένα παρατράγουδο για να καλύπτει μετριότητες. Μην νομίζετε ότι η κυπριακή κοινωνία έχει κάνει τολμηρά βήματα. Είναι ακόμη μια πολύ συντηρητική κοινωνία. Μια προσπάθεια που έγινε για μεταφορά σε σήριαλ του βιβλίου μου Η Αληθής Ιστορία, που αναφέρεται στην λαμπρή κοσμοπολιτική ζωή της Λευκωσίας των δεκαετιών του 40 και 50 πριν την ΕΟΚΑ, σκόνταψε στο gay στοιχείο του βιβλίου. Σπάνια κάποιος θα πάρει ρίσκο. Είναι μια κοινωνία εφησυχασμού. Η λαμπερή εποχή των 80s, 90s και αρχές του 2000 έχει φύγει ανεπιστρεπτί. Να φανταστείτε ότι σε εμάς τους καλλιτέχνες που αφιερώσαμε τη ζωή μας στην Τέχνη και προβολή της Κύπρου μάς δίνουν επίδομα τιμητικό 300 ευρώ τον μήνα! Παλιά τα πράγματα ήταν καλυτέρα. Σήμερα ο καλλιτέχνης καταλήγει όπως είπε και η Μπλάνς Ντι Μπουά στο Λεωφορείο ο Πόθος να βασίζεται «στην καλοσύνη των ξένων». Πώς λοιπόν θα γίνει αυτή η μεγαλεπήβολη παραγωγή, εδώ και η Πενταλογία μου είναι σχεδόν πλήρως παραγνωρισμένη στα λογοτεχνικά …δρώμενα! Δυστυχώς σήμερα ένα βιβλίο πρέπει να πέσει στα χέρια κάποιου που να πιστέψει σε αυτό. Σχεδόν όλα τα βιβλία μου έχουν εξαντληθεί και δεν βλέπω μια σύντομη μελλοντική επανέκδοση.
Κι αν υποθέσουμε ότι ένα τέτοιο φιλόδοξο πλάνο ευοδωθεί, στην κεντρική ηρωίδα της ζωής σας, στην μητέρα σας την Καρμέλα, σε ποια ηθοποιό θα εμπιστευόσασταν τον ρόλο;
Ο Μένης Κουμανταρέας χαρακτήρισε την μητέρα μου την Καρμέλα σαν μυθιστορηματική ηρωίδα. Και όντως Η μητέρα μου είχε φινέτσα, ήταν όμορφη, κομψή και από τις πρώτες γυναίκες που έπιασαν τιμόνι στα χέρια τους, το Morris Minor μας. Ερωτεύτηκε τον βιολογικό πατέρα μου τον Θεοφανιδη, γιατρό, παιδίατρο, έναν ωραίο ψηλό άντρα και θέλουν να παντρευτούν αλλά δεν τον αφήνει η μητέρα του διότι του λέει αυτή είναι μια «Μαρωνίτισσα»! Τελικά η μητέρα παντρεύεται με συνοικέσιο τον Τζων Καραγιάν, έναν κοσμοπολίτη Αλεξανδρινό Καθολικό στο θρήσκευμα, βιολιστή, χαρτοπαίκτη, αρχιλογιστή στην Ιονική Τράπεζα. Στα τρία-τέσσερα χρόνια η μητέρα θέλει να χωρίσει. Οι καθολικοί όμως δεν μπορούν να πάρουν διαζύγιο. Ο Θεοφανίδης εμφανίζεται και πάλι στη ζωή της, και έτσι γεννιόμαστε ο Ανδρέας και ο Χάρης, εγώ και ο αδελφός μου. Δεν έμαθα ποτέ εάν ο πατέρας μου ο Καραγιάν κατάλαβε ότι δεν ήμαστε δικά του παιδιά ή ότι το ήξερε και μας μεγάλωσε σαν δικά του. Έχουν περάσει 50 χρόνια που έφυγε ο Θεοφανίδης από τη ζωή μας, η μητέρα είναι ετοιμοθάνατη, και τελικά βρίσκονται στην ίδια κλινική, να τους χωρίζει ένας τοίχος, χωρίς να ξέρει ο ένας για τον άλλο. Πεθαίνουν και οι δυο την ίδια μέρα με ελάχιστη ώρα διαφορά. Τα δύο σώματά τους βρίσκονται στον Άγιο Πέτρο το ένα δίπλα από το άλλο, καθαρίζονται, ντύνονται, μακιγιάρονται και παντρεύονται έτσι… Τέτοιες είναι ιστορίες που βλέπεις στον κινηματογράφο και λες είναι αδύνατο. Κι όμως την έχω ζήσει και την περιγράφω στο «Η Αληθής Ιστορία». Την ώριμη Καρμέλα θα ενσαρκώσει φυσικά η Γιώτα Κουνδουράκη ( της το είπα κιόλας) που διάβασε όλα τα Βιβλία μου και λάτρεψε την Καρμέλα, όσο για την πιο νεανική της ηλικία την διάλεξε ο σκηνοθέτης Χρήστος Δήμας (δεν μου είπε ακόμη το όνομα) ο οποίος μου υποσχέθηκε να γράψει το σενάριο για την «Αληθή Ιστορία». Αναμένω βέβαια Εξάλλου ήταν αυτός που με ώθησε να αρχίσω να γράφω!
Και τον Τζο με τα γαλάζια μάτια, τον πρώτο σας τρυφερό σύντροφο –«που κρατήσατε μέσα σας, ακριβώς δίπλα στην καρδιά σας, αυτό το μαγικό κομμάτι από ένα γλυκό όνειρο» ποιος ηθοποιός-θα θέλατε- να τον ενσαρκώσει;
Αχ ίσως είναι από τις πιο όμορφες εφηβικές ιστορίες που μου συνέβησαν. Είμαι καθολικός το θρήσκευμα και στην δεκαετία του 50, την εποχή της ΕΟΚΑ, αρκετοί Άγγλοι στρατιώτες εκκλησιάζονταν στην καθολική εκκλησία. Εκεί συνάντησα τον Τζο με τα γαλάζια ματιά και πυρόξανθα μαλλιά γύρω στα 25 του, εγώ γύρω στα 16 μου. Μας έδεσε μια τρυφερή φιλία και κάναμε ποδηλασίες ώσπου μια μέρα, ήταν πια να φύγει από την Κύπρο, βρεθήκαμε στο γραφείο του σε μια τρυφερή ερωτική στιγμή –για πρώτη φορά κατάλαβα επιτέλους ποιος ήμουν και τι ήθελα. Ο Τζο με σταμάτησε δεν αφέθηκε να προχωρήσουμε, δεν θα ξεχάσω τα λόγια του. «Andreas you are so young and innocent, let’s stop it here». θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει από μόνη της μια όμορφη τρυφερή ταινία. Το αφήνω σε σένα να διαλέξεις τον Τζο. Ψηλός, καλογραμμένος, γαλανομάτης πυρόξανθος. Κάνει κάποιο κλικ για κάποιον ηθοποιό! θα μου πεις ε;
«Πρωταγωνίστριες» θα είναι φυσικά οι αγαπημένες σας πόλεις; Η Λευκωσία η Κύπρος , η Αλεξάνδρεια η Αίγυπτος;
Ναι η belle époque της Λευκωσίας των δεκαετιών 40 και 50 πριν αρχίσει η ΕΟΚΑ, με τον αποικιοκρατικό τρόπο ζωής, τις εκδρομές, τους χορούς, τα τέϊα στο Λήδρα Πάλας, τις εκθέσεις, τους έρωτες και προπαντός την ασφάλεια μιας πεντακοινοτικής κοσμοπολίτικης εποχής . Η Αθήνα των 60s με την άνθηση των πάντων, αλλά πολύ σημαντική είναι η εποχή στο Λονδίνο των 70s όπου ανθεί το κίνημα των παιδιών των λουλουδιών, είμασταν όλοι ερωτευμένοι ο ένας με τον άλλο και η ζωή ήταν ανέμελη και πολύχρωμη. Τα πράγματα σκοτεινιάζουν κάπως με το επόμενο βιβλίο που ο αφηγητής μας παίρνει στην Γερμανία και ανακαλύπτει την πολύπλοκη αλλά και συνταρακτική γοητεία της γερμανικής ψυχής, είναι η εποχή της πτώσης του Τείχους και της επανένωσης των Γερμανιών για να καταλήξουμε στην Αλεξάνδρεια, όπου το παλιό ζει με το νέο και είχα έναν υπέροχο αλεξανδρινό έρωτα που σημάδεψε την ζωγραφική και τα γραφτά μου. Ναι τελικά ο Έρωτας είναι το φως που αποδυναμώνει το σκοτάδι του θανάτου. Μάλιστα ένας Αιγύπτιος μεταφραστής από τα ελληνικά, μού είπε ότι είμαι από τους ελάχιστους δυτικούς συγγραφεις που γράφει για τη σύγχρονη Αλεξάνδρεια και όχι όπως θέλουν να την παρουσιάζουν το 30.
«Από τα έργα του Καραγιάν μας μένει η γεύση της άδολης ζωής ενός αγοριού που μεγαλώνει σε μια ατμόσφαιρα ονειρική και την κάνει ακόμα πιο ονειρική ο τρόπος της αφήγησής του …» γράφει ο Μένης Κουμανταρέας για σας – στο σημείωμά του. Πέρα από ονειρική, όμως να μου επιτρέψετε να ρωτήσω. H ζωή σας δεν ήταν μόνο ρόδινη, έτσι δεν είναι;
Περιγράφω όλα τα ωραία που μου συνέβησαν αλλά όλα τα πράγματα έχουν ένα τίμημα. Και το τίμημα είναι πάντα πάρα πολύ μεγάλο. Μπορείς να το αντέξεις προχωράς, δεν μπορείς… δεν κάνεις τις επαναστάσεις σου. Είναι το πώς παρουσιάζεις τα πράγματα που έχει σημασία, η ζωγραφική μου και τα γραφτά μου ήταν ερωτικά αλλά ποτέ ούτε χυδαία ούτε πορνογραφικά. Για μένα η Τέχνη μου ήταν επαναστατική. Τόλμησα να εκφράσω τον ομοφυλόφιλο έρωτα αλλά όχι μόνον αυτό αλλά και κάθε μορφή έρωτα, δεν ήταν βιβλία για νοικοκυρές, όπως είναι τα πλείστα τώρα, αλλά βιβλία και ζωγραφική που τάραζαν το κατεστημένο. Υπάρχει μια τραγική και σκοτεινή πλευρά στη ζωή και στην Τέχνη μου την οποία τώρα κοιτάζω από απόσταση και την διακωμωδώ. Βλέπω τα πράγματα από άλλη σκοπιά. Κάθε τέλος μιας ερωτικής ιστορίας νόμιζα, τότε, ότι ήταν το τέλος του κόσμου, ότι το μόνο που μου απομένει ήταν η αυτοκτονία. Και μετά κατάλαβα ότι το τέλος κάθε ιστορίας ήταν η αρχή μιας άλλης υπέροχης ιστορίας.
Συχνά κάποια στοιχεία του έργου σας κυρίως στην ζωγραφική είναι άκρως ερωτικά –όχι όμως «ενοχλητικά» ακόμα και για ένα κοινό συντηρητικό. Και τελικά ¨ Η διαφορά του ερωτικού λόγου από την πορνογραφία Η τέχνη ;
Την πρώτη μου έκθεση στην Κύπρο θα ερχόταν να την κλείσει λέει ο Αρχιεπίσκοπος επειδή παρουσίαζε ερωτικά ανδρικά γυμνά! Ο Μπαχαριάν στην γκαλερί ΩΡΑ στην Αθήνα θεώρησε κάποια έργα μου «πορνογραφικά» (ο Τσαρούχης τα είδε και μου είπε «εσείς κύριε Καραγιάν τολμάτε να κάνετε αυτά που δεν τόλμησα εγώ!»). Στην Μπιενάλε Βενετίας όπου αντιπροσώπευσα την Κύπρο απαγόρεψαν την προβολή του βίντεο που συνόδευε το έργο μου ως… «πορνογραφικό»! Μα αν το πάρουμε έτσι τότε ολόκληρη η Πενταλογία μου είναι ….πορνογραφική! Η Πενταλογία μου «σοκάρει» για την gay και όχι μόνον θεματική της! Μα για όνομα του θεού πού ζούμε; Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει στοιχεία από τη πορνογραφία αλλά είναι ο τρόπος που θα τα χρησιμοποιήσει όπως ανάφερα και σε προηγούμενη ερώτησή σου. Αν προσέξετε έχουν γίνει όλα τόσο συντηρητικά, ακόμη και στις ερωτικές σκηνές στον κινηματογράφο οι πρωταγωνιστές κάνουν έρωτα με τα εσώρουχα (η νέα μόδα να κάνεις σεξ!) ή κάτω από κουβέρτες και κυρίως σεντόνια, αυτά για μένα είναι υποκρισία. Αν δείξουν και ανδρικό frontal nude γίνεται το σώσε!. Απλώς παραθέτω ένα μικρό σχόλιο της αγαπημένης μου φίλης Μυρτώς Αζίνα: «Πόσος ερωτισμός εκπορεύεται από τον λόγο σου… Μια πολύ σύντομη σκηνή με το ποδαράκι του Άντχαμ στο χέρι σου, με πλημμύρισε με αισθήματα έρωτα και τρυφερότητας. Αυτή είναι η διαφορά του ερωτικού λόγου από την πορνογραφία: Η τέχνη».
Η τέχνη σας η ζωγραφική, που ξεκίνησε το 1978 με την πρώτη σας έκθεση στην γκαλερί Ώρα στην Αθήνα έτυχε άμεσης και θερμότατης υποδοχής, σε όλη την πορεία… Βραβεύσεις στην Μπιενάλε του Καϊρου, πρόσκληση από την Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Τα έργα σας τα ευρύτερα γνωστά εμπνευσμένα από τον Καβάφη; Ο αγαπημένος σας ποιητής, ο μέντοράς σας;
Το κοινό εκτίμησε την ειλικρίνειά μου και αν κάποια έργα ήταν τολμηρά για την εποχή ήταν και αυτό ένα στοιχείο που εντυπωσίασε. Η Τατιάνα Μιλλιεξ ήταν η πρώτη που με ώθησε να ζωγραφίσω Καβάφη,. Η έκθεσή μου στην ΩΡΑ βασικά ήταν σκηνές από την Αθήνα όπως την έζησα τη δεκαετία του 70 όταν εγκατέλειψα το Λονδίνο. Τότε γνώρισα τον Γ.Π.Σαββιδη που μου παραχώρησε 13 ανέκδοτα ερωτικά ποιήματα του Καβάφη. Έγινε μια ωραία δίγλωσση έκδοση στο Βερολίνο με σχέδια δικά μου. Αυτά τα σχέδια τα χάρισα στο Μουσείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια και τα έκρυψαν πίσω από μια κουρτίνα επειδή παρουσίαζαν γυμνά αγόρια! Από τα σχέδια αυτά ζωγράφισα 15 πίνακες σε λάδι που εξέθεσα στο Βερολίνο το 1995. Την ημέρα των εγκαινίων έμαθα ότι πέθανε και ο Σαββίδης στον οποίο είχα αφιερώσει τη έκθεση! Τον Καβάφη τον χρησιμοποίησα σαν ασπίδα για να μιλήσω για τον έρωτα και για το AIDS, την μάστιγα της εποχής. Η έκθεση σημείωσε μεγάλη επιτυχία . Χαίρομαι επειδή είχα την ευλογία και τις συγκυρίες το έργο μου να έχει απήχηση, αντιπρωσώπευσα την Κύπρο στην Μπιενάλε Βενετίας και στην Μπιενάλε Καϊρου όπου το περιπτερο της Κύπρου πήρε πρώτο βραβείο. Από το Κάιρο με κάλεσαν στην Αλεξάνδρεια και μου εδόθη μια υποτροφία για να ζωγραφίσω και να εκθέσω «Τα Αλεξανδρινά» μου. Η Αλεξάνδρεια είναι πολύ σημαντική για μένα, έζησα, ζωγράφισα, έγραψα και συνάντησα τον σύντροφό μου.
Κλείνοντας, Ο χειμώνας προ των πυλών. Τα σχέδιά σας;
Να σας πω. Τον περασμένο Απρίλιο ο Δήμος Λεμεσού τίμησε τα 80 χρόνια μου με μια εντυπωσιακή Αναδρομική έκθεση που τα εγκαίνια τέλεσε η Αννίτα Δημήτριου, η Προέδρος της Βουλής των αντιπροσώπων και η Λίνα Κασσιανίδου, Υφυπουργός Πολιτισμού. Εκεί μου εμπλέξαν ένα υπέροχο εγκώμιο για το τι έχω προσφέρει στην Τέχνη γενικώς και την προβολή της Κύπρου που έχω κάνει στο εξωτερικό με τις διεθνείς εκθέσεις μου κλπ. Ωραία πράγματα που με έκαναν υπερήφανο. Βγάλαμε και όμορφες φωτογραφίες που τυπώθηκαν σε όλες τις εφημερίδες. Τέσσερεις μέρες μετά τα εγκαίνια δεν ξέρω πως, η κόρη μου λέει Βάσκανος Οφθαλμός, βρισκόμουν σε χειρουργείο για τον σπόνδυλό μου. Πέρασα δυο μήνες σε κλινικές με έξοδα τεράστια και αργότερα στο σπίτι τους τελευταίους τέσσερεις μήνες που μεταμορφώθηκε σε νοσοκομειακή μονάδα. Νομίζεις ότι γύρισε έστω και ένας από αυτούς τους ανθρώπους να δει τι κάνω; Το μόνο που τους ενδιέφερε είναι κάτι γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αν δεν βρισκόταν διπλά μου να μου σταθεί ο σύντροφός μου δεν θα ήμουν εδώ που είμαι τώρα. Άρα αυτό το χειμώνα σκοπός μου είναι να σταθώ και πάλι στα πόδια μου και να επανακτήσω την υγεία και να αρχίσω να γράφω την επόμενη ….πενταλογία μου! Σας ευχαριστώ που με διαβάσατε, πάντοτε χρειαζόμαστε την «καλοσύνη των ξένων>>
- Ο Ανδρέας Καραγιάν γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1943. Είναι βραβευμένος συγγραφέας και εικαστικός. Έζησε μιά έντονη ζωή γεμάτη περιπέτειες. Σήμερα 81 ετών συνεχίζει να εντυπωσιάζει και να πρωτοπορει, απορρίπτοντας τον συμβατικό τρόπο ζωής.
