“Οι έμποροι των εθνών” ανεβαίνουν για πρώτη φορά στο θέατρο, όπου τα νέα μέσα συνδιαλέγονται με το γλωσσικό ιδίωμα του συγγραφέα και την πρωτότυπη μουσική σύνθεση.
«Οι έμποροι των εθνών», σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αμπαζή, παρουσιάζονται στο θέατρο, στη «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών», και μετά σε περιοδεία ανά την Ελλάδα, σε συγκεκριμένες σκηνές
Ο αφηγηματικός λόγος, η μουσική και τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα αναμετριούνται με το αξεπέραστο κείμενο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, “Οι έμποροι των εθνών” (1882), σε ένα τολμηρό σκηνοθετικό ανέβασμα του Θοδωρή Αμπαζή, από αύριο έως τις 6 Νοεμβρίου, στη Μικρή Σκηνή της “Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών”. Το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ανεβαίνει για πρώτη φορά στο θεατρικό σανίδι, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του συγγραφέα. Επειτα από δέκα χρόνια πειραματισμού σε επίπεδο υποκριτικής, η Ομάδα Θεάτρου “Oπεra” ξαναζωντανεύει τον λόγο του Παπαδιαμάντη, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει τη μουσικότητα όλων των στοιχείων της θεατρικής τέχνης χωρίς να θυσιάζει την ποιότητα της υποκριτικής.
Τον ιστορικό καμβά του έργου συνθέτουν η ενετική κατοχή των νησιών του Αιγαίου και η σύγκρουση Ανατολής και Δύσης, ενώ κύριο θέμα του αποτελεί το ερωτικό πάθος στην πιο ακραία του μορφή. Η Αυγούστα εγκαταλείπει τον σύζυγό της Ιωάννη Μούχρα και ακολουθεί τον Βενετό Μάρκο Σανούτο, ορμώμενη από μια ακατανίκητη ερωτική επιθυμία που την οδηγεί στον θάνατο.
Πολλές “πόρτες”
Οπως εύστοχα παρατηρεί, στην εισαγωγή του βιβλίου (εκδ. Εστία, 2002), ο Σταύρος Ζουμπουλάκης: “Υπάρχουν, χωρίς αμφιβολία, πολλές πόρτες και παραπόρτια για να εισέλθει κανείς στους “Εμπόρους των εθνών” και στο νόημά τους… Το ερωτικό πάθος της Αυγούστας είναι, νομίζουμε, η κύρια είσοδος”. Ο Παπαδιαμάντης, πλάθοντας τον χαρακτήρα της Αυγούστας, δημιουργεί μια ηρωίδα μη συνηθισμένη, υπερβατική για τις κοινωνικές νόρμες της εποχής.
Στο μυθιστόρημά του αυτό αμφιβάλλει επίσης για τη βοήθεια που παρέχει η εκκλησία στον πιστό της, θέση που εντυπωσιάζει, εάν σκεφθεί κανείς τη σχέση του συγγραφέα με τη θρησκεία και τον κλήρο. Οπως σημειώνουν αρκετοί μελετητές, ο Παπαδιαμάντης με αυτό του το μυθιστόρημα αποστασιοποιείται από το θρησκευτικό πλαίσιο και δημιουργεί έναν καίριο ανθρώπινο χαρακτήρα για την παράδοση της “φιλογυναικείας” λογοτεχνίας.
“Ο λόγος, στην παράστασή μας, γέννησε τη μουσική, την κίνηση, το φως, το βίντεο. Από εκεί ξεκινούν όλα και εκεί τελειώνουν”, σημειώνει ο Θοδωρής Αμπαζής, υπεύθυνος για τη σκηνοθεσία και τη μουσική. Η παράσταση εκτυλίσσεται σύμφωνα με τους όρους του σύγχρονου μουσικού θεάτρου, ενώ οι μουσικοί, που συμμετέχουν, παίζουν ζωντανά επί σκηνής.
Τα νέα τεχνολογικά μέσα βοηθούν τους ηθοποιούς και τους μουσικούς να υπηρετήσουν την αφήγηση της ιστορίας αλλά και να διευρύνουν τα όρια του θεάτρου. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα ιδιότυπο μουσικό θέατρο όπου τα νέα μέσα συνδιαλέγονται δημιουργικά με το γλωσσικό ιδίωμα του Παπαδιαμάντη και την πρωτότυπη μουσική σύνθεση, δημιουργώντας ένα ερεθιστικό σκηνικό περιβάλλον. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης χαρακτηρίζει το εγχείρημα
“λεπτομερή και σύνθετη παρτιτούρα” και αναφέρει μεταξύ άλλων:
“Ο χορικός λόγος εναλλάσσεται με τον προσωπικό και η ομοφωνία με την αντίστιξη υπηρετώντας την αρχιτεκτονική του κειμένου. Το βίντεο και το φως αναδεικνύουν τον χωροχρόνο του έργου, ενώ η κίνηση δεν περιγράφει τις καταστάσεις, αλλά προσθέτει οπτικούς ήχους στη συνολική ενορχήστρωση”.
Προγράμματα για παιδιά και οικογένειες
Πιστεύοντας στην εκπαιδευτική διάσταση της τέχνης, η “Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών” τοποθετεί στο κέντρο των δράσεών της την εκπαίδευση, σχεδιάζει και πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες, βρέφη, παιδιά, εφήβους και οικογένειες. Μέσα από τη δημιουργική επαφή και την εξοικείωση με την καλλιτεχνική διαδικασία, τα παιδιά ενεργοποιούν τη φαντασία τους και αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους. Μέσα από την επαφή με τα διάφορα είδη τέχνης, η “Στέγη” δημιουργεί εκπαιδευτικές δράσεις σε άμεση σχέση με το καλλιτεχνικό της πρόγραμμα. Ετσι, με αφορμή την παράσταση “Οι έμποροι των εθνών” πραγματοποιείται ένα θεατρικό εργαστήριο δύο συναντήσεων για εφήβους. Στόχος είναι η μύηση των συμμετεχόντων στη γλώσσα και στις θεματικές του Παπαδιαμάντη μέσα από θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς και παιχνίδια. Οι ηθοποιοί της ομάδας “Οπεra” ανοίγουν την “κουζίνα” της παράστασης και καθοδηγούν τους νέους στην εξερεύνηση του έργου. Θέματα όπως εξουσία, πίστη, θρησκεία, έρωτας, υπέρβαση συσχετίζονται με την καθημερινότητα των εφήβων.
Οι συντελεστές
Τη δραματουργική επεξεργασία υπογράφει η Ελσα Ανδριανού, τα σκηνικά-κοστούμια η Ελένη Μανωλοπούλου. Παίζουν: Κ. Αβαρικιώτης, Τζ. Δαλιάνη, Κ. Καλλιβρετάκης, Ν. Κοψιδάς, Μ. Παρασύρη, Δ. Σαριδάκη. Συμμετέχουν οι μουσικοί: Ι. Παυλόπουλος, Σ. Ευκλείδη.
