της Ειρήνης Ψυχάρη
Σοκ αλλά όχι έκπληξη προκάλεσε η πρόσφατη είδηση της επίσημης πια χρεοκοπίας της πόλης του Ντιτρόιτ. Η άλλοτε κραταιά μητρόπολη των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμβολο της αμερικανικής οικονομικής ισχύος και λίκνο της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας, υπάγεται σε καθεστώς προστασίας από τους δανειστές της καθώς αδυνατεί να αποπληρώσει τα χρέη της, ύψους 18 δισ. δολαρίων.
Στην πράξη; Τα εργατικά σωματεία θα κληθούν να προχωρήσουν σε περικοπές των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων τους και τα περιουσιακά στοιχεία της πόλης θα βγουν στο σφυρί – σκληρή απόφαση, πόσω μάλλον όταν οι διεργασίες για τη χρεοκοπία δεν έγιναν από τους εκλεγμένους εκπροσώπους των κατοίκων του Ντιτρόιτ αλλά από έναν έκτακτο μάνατζερ που διορίστηκε σε αυτή τη θέση για να προχωρήσει στην αναδιάρθρωση των δημοσιονομικών της πόλης. Οικονομικό πραξικόπημα, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, ή ευκαιρία για εξυγίανση, σύμφωνα με άλλους, οι μεγάλοι χαμένοι είναι και σε αυτή την περίπτωση οι λιγότερο προνομιούχοι.Πρόκειται για τη μεγαλύτερη χρεοκοπία δημόσιου φορέα στην ιστορία των ΗΠΑ. Η αμέσως προηγούμενη μεγαλύτερη πτώχευση πόλης ήταν εκείνη του Σαν Μπερναντίνο στην Καλιφόρνια το 2012, με χρέος που δεν ξεπερνούσε τα 46 εκατ. δολάρια. Ο δικαστής Στίβεν Ρόουντς έκρινε ότι το Ντιτρόιτ μπορεί να υπαχθεί στο περιβόητο άρθρο 9 του Πτωχευτικού Κώδικα και άρα να επαναδιαπραγματευθεί το χρέος του, προστατευμένο από τις απαιτήσεις των πιστωτών του. Το σχετικό αίτημα κατατέθηκε τον περασμένο Ιούλιο με πρωτοβουλία του Κέβιν Ορ, του έκτακτου επικεφαλής για τα οικονομικά της πόλης που διορίστηκε στο αξίωμα τον περασμένο Μάρτιο από τον Ρεπουμπλικανό κυβερνήτη της Πολιτείας του Μίσιγκαν Ρικ Σνάιντερ.
Χρησιμοποιώντας την προστασία του καθεστώτος πτώχευσης, η πόλη αναμένεται να καταγγείλει κάποιες συμβάσεις και ορισμένες από τις υποχρεώσεις της προς τους ομολογιούχους της, αλλά και να εκποιήσει περιουσιακά στοιχεία της – μεταξύ αυτών 500 εκθέματα από τη συλλογή του Ινστιτούτου Τέχνης του Ντιτρόιτ, ενός μουσείου 128 χρόνων, που φιλοξενεί σπουδαία έργα καλλιτεχνών όπως του Βίνσεντ βαν Γκογκ, του Ανρί Ματίς και του Ογκύστ Ροντέν.
Τα συνδικάτα διαμαρτύρονται για τις πιθανές περικοπές στις συντάξεις και τις αλλαγές στις παροχές Υγείας από την ένταξη του Ντιτρόιτ στο άρθρο 9, υποστηρίζοντας ότι ο Ορ δεν διαθέτει τη δημοκρατική νομιμοποίηση για τέτοιες αποφάσεις αφού δεν είναι εκλεγμένος εκπρόσωπος των κατοίκων της πόλης. Επίσης κάνουν λόγο για άδικη απόφαση του δικαστηρίου που πλήττει τις ασθενέστερες κοινωνικές τάξεις του Ντιτρόιτ. «Οι συνταξιούχοι έχουν άλλη σχέση με την πόλη από τους ομολογιούχους και διαφορετική ικανότητα απορρόφησης των απωλειών. Δεν γνωρίζουμε πόσο θα περικοπούν οι συντάξεις και αν όλοι οι συνταξιούχοι θα αντιμετωπισθούν με τον ίδιο τρόπο, αλλά πιστεύω ότι δεν θα τύχουν της ίδιας μεταχείρισης με τους ομολογιούχους» μας εξήγησε η Λόρα Μπεθ Μπαρτέλ, καθηγήτρια Νομικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Γουέιν στο Ντιτρόιτ.
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: πώς η πόλη από την πλήρη παρακμή θα καταφέρει να ορθοποδήσει; Με τους κατοίκους της να την εγκαταλείπουν μαζικά, την εγκληματικότητα να χτυπά κόκκινο και τη βιομηχανία της σε μαρασμό, η ανάκαμψη φαντάζει ακατόρθωτη. Δουλειές δεν υπάρχουν και το κέντρο του Ντιτρόιτ θυμίζει πόλη-φάντασμα. Μπορεί η κυβέρνηση Ομπάμα να διέσωσε τις μεγάλες αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, αυτό όμως δεν αντανακλάται στη «Motor City» («Πόλη των Μηχανών»), όπως αποκαλούν το Ντιτρόιτ οι Αμερικανοί: το 1950 ο πληθυσμός της πόλης άγγιζε τα 1,8 εκατ. κατοίκους (η τέταρτη μεγαλύτερη στις ΗΠΑ) και οι θέσεις εργασίας στη βιομηχανία ήταν 296.000, ενώ σήμερα οι κάτοικοί της δεν ξεπερνούν τις 700.000 και οι θέσεις εργασίας στη βιομηχανία τις 27.000.
Σάρον Λαβίν: «Θα την πληρώσουν εργαζόμενοι και συνταξιούχοι»
«Η απόφαση για υπαγωγή του Ντιτρόιτ σε καθεστώς προστασίας από τους δανειστές του λειτουργεί σε βάρος των εργαζομένων και των συνταξιούχων» λέει στο «Βήμα» η Σάρον Λαβίν, σύμβουλος της αμερικανικής δικηγορικής εταιρείας Lowenstein Sandler LLP, που εκπροσωπεί το συνδικάτο AFSCME στο Ντιτρόιτ.
– Τι σημαίνει η χρεοκοπία του Ντιτρόιτ για τις υπόλοιπες αμερικανικές πόλεις με δημοσιονομικά προβλήματα;
«Η απόφαση του δικαστηρίου για το Ντιτρόιτ θέτει ένα επικίνδυνο προηγούμενο και μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες για άλλες πόλεις που θα προσπαθήσουν να θίξουν τα δικαιώματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων, παρά την προστασία τους από το πολιτειακό σύνταγμα. Δηλαδή, λέει σε άλλες πόλεις “δεν χρειάζεται να συζητήσετε με τους εργαζομένους και τους συνταξιούχους σας προτού καταθέσετε αίτημα χρεοκοπίας”, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με κάθε αίσθημα δικαίου. Εμείς κάνουμε ό, τι μπορούμε προκειμένου να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση και να μη λειτουργήσει ως οδικός χάρτης για το μέλλον».
– Πόσο βλάπτονται οι συνταξιούχοι;
«Η απόφαση είναι καταστροφική. Οι παροχές προς τους συνταξιούχους μπορεί να περικοπούν ως και 50% αν το δικαστήριο επιτρέψει στο Ντιτρόιτ να τους αντιμετωπίσει ως μη ασφαλισμένους ομολογιούχους. Αντιμετωπίζουν, δηλαδή, την πιθανότητα να μην έχουν αρκετά χρήματα να πληρώσουν το ενοίκιό τους ή τις βασικές ανάγκες τους».
– Πώς έφθασε το Ντιτρόιτ στη χρεοκοπία;
«Είναι πολλαπλά τα αίτια: η παρακμή της αυτοκινητοβιομηχανίας, η μείωση των φορολογικών εσόδων εξαιτίας της μείωσης του πληθυσμού, μαζί με άλλους παράγοντες όπως κερδοσκοπικές οικονομικές συμφωνίες για τις οποίες άσκησε πιέσεις η Γουόλ Στριτ και μειωμένη ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Τα κίνητρα που δόθηκαν στις μεγάλες επιχειρήσεις, όπως ευνοϊκές συμφωνίες και φοροαπαλλαγές, για να έρθουν στο Ντιτρόιτ λειτούργησαν εις βάρος των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Το Ντιτρόιτ δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνο με τις μεγάλες επιχειρήσεις, χωρίς τους εργαζομένους της μεσαίας τάξης, ούτε θα μπορέσει να ανταποκριθεί στην αύξηση του αριθμού των αστέγων και των φτωχών που θα επέλθει αν προχωρήσει με τα σχέδιά του».
Και Motor City…
Στο Ντιτρόιτ χτυπούσε η καρδιά της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ραχοκοκαλιάς της αμερικανικής οικονομίας. Εκεί στις 16 Ιουνίου 1903 ο Χένρι Φορντ ίδρυσε τη Ford Motor Company (FMC) και έθεσε σε λειτουργία την πρώτη γραμμή παραγωγής το 1913 επιφέροντας επανάσταση στην κατασκευαστική διαδικασία με το θρυλικό αυτοκίνητο Τ Model. Οι τρεις «γίγαντες» της αυτοκινητοβιομηχανίας, Ford, General Motors και Chrysler, είναι γνωστοί ως οι «Τρεις του Ντιτρόιτ».
…και Motown και ροκ
Από τον λευκό πρωτομάστορα του rock ‘n’ roll Μπιλ Χάλεϊ ως το ίνδαλμα της ποπ Μαντόνα και τον τραγουδιστή των πανκ πριν από το πανκ Stooges Ιγκι Ποπ, στο Ντιτρόιτ άνθησαν μερικοί από τους σπουδαιότερους μουσικούς του 20ού αιώνα. Εδώ το 1959 ο Μπέρι Γκόρντι τζούνιορ ίδρυσε τη δισκογραφική εταιρεία Motown, που φιλοξένησε τα μεγαλύτερα ονόματα της σόουλ μουσικής, όπως ο Μάρβιν Γκέι, ο Στίβι Γουόντερ, οι Τζάκσον 5, η Νταϊάνα Ρος κ.ά.
