Από την Μάρα Μπέκα
Με αφορμή την σημερινή παρουσίαση που θα γίνει στις 19.30 στο Polis Art Cafe της νέας δουλειάς του ποιητή, συγγραφέα, περφόρμερ, σύμβουλο του πρωθυπουργού σε πολιτιστικά θέματα, Δημοσθένη Δαββέτα, “Μαρίνα Αμπράμοβιτς: H καλλιτέχνης είναι εδώ” το metrogreece.gr υποβάλλει μερικές ερωτήσεις στην καλλιτεχνική του φύση….
Η επιλογή της θεματολογίας του νέου βιβλίου που αναφέρεται στην καλλιτέχνιδα «γιαγιά της performance», Marina Abramovic, αποτελεί συγγραφικό στοίχημα ή βαθύτερο προσωπικό πόθο;
Είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Καταρχάς είναι γραμμένο με λογοτεχνικό αλλά και φιλοσοφικό τρόπο. Λογοτεχνικό γιατί, όντας ποιητής και συγγραφέας, θέλω να γράψω με τρόπο κατανοητό και ελκυστικό. Θέλω οι λέξεις να είναι μαγνήτης και γοητεία για τον αναγνώστη ώστε να πάρει το βιβλίο, να το διαβάσει, να μάθει. Έπειτα υπάρχει και η προσωπική μου γνωριμία με την Αμπράμοβιτς. Γνωριζόμαστε από πολύ παλιά και έχουμε συνεργαστεί επανειλημμένως σε διαφορετικά πρότζεκτ. Της το ‘χα υποσχεθεί. Το ‘θελε κι αυτή. Έπρεπε να γραφτεί ένα βιβλίο όπου με τρόπο αφηγηματικό, λογοτεχνικό και φιλοσοφικό θα επιχειρείτο μια απλή και κατανοητή προσέγγιση της δουλειάς της καλλιτέχνιδας.
Είναι τέχνη να υποβάλλει η καλλιτέχνης τον εαυτό της σε μία σειρά «βασανιστήρια», σε μία σειρά δύσκολες ασκήσεις ισορροπίας ανάμεσα στην ίδια και τον πόνο;
Αν αυτό το βλέπαμε ως ζωγραφισμένη εικόνα ή ως γλυπτό (π.χ. οι πίνακες του Ιερώνυμου Μπος ή του Έντβαρτ Μουνκ), θα το θαυμάζαμε. Έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες για τέτοια έργα στην Ιστορία της Τέχνης. Αντίστοιχες εικόνες προσπαθεί να δημιουργήσει κι η Αμπράμοβιτς. Τα έργα της είναι ζωντανή γλυπτική, ζωντανή ζωγραφική. Αυτό που μπορεί να σοκάρει έναν θεατή είναι ότι βλέπει να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια του, live, έργα. Πρόκειται για ένα νέο, σύχρονο είδος τέχνης, που ονομάζεται performance, και που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο από τη δεκαετία του ’60 έως σήμερα. Η Αμπράμοβιτς είναι διεθνώς πρωταγωνίστρια αυτού του είδους.
Προσωπικά πιστεύετε… την τέχνη ως γλωσσικό και ιαματικό εργαλείο της ζωής…ταυτόχρονα;
Ναι, πιστός στην αριστοτελική έννοια της θεραπευτικής δυναμικής της τέχνης, την θεωρώ και εγώ προσωπικά ιαματικό εργαλείο. Ο Άντονι Τάπιες, ο σπουδαίος ισπανός ζωγράφος, έλεγε ότι αν αντί για ασπιρίνη ακουμπήσεις έναν πίνακα στο κεφάλι σου θα σου περάσει ο πονοκέφαλος. Η τέχνη έχει αυτές τις δυνατότητες. Σήμερα μιλάμε για «art-therapy». Μπορεί μια εικόνα να μας αλλάξει την ψυχολογία, τη νοοτροπία, τη ζωή. Μην ξεχνάτε ότι το «art-therapy» είναι πια μέρος σπουδαίων προγραμμάτων ίασης σε παγκόσμια νοσοκομεία και κλινικές.
Ως γνώστης της πολιτιστικής μας κληρονομίας και ιστορίας, θεωρείται ότι η Ελλάδα του σήμερα θα αποφέρει νέους πολιτιστικούς καρπούς;
Μπορεί, φτάνει να αλλάξει λίγο η γενικότερη ψυχολογία της χώρας. Χρειαζόμαστε και λίγη αισιοδοξία. Η κρίση δεν είναι μόνο καταστροφή. Το ρήμα «κρίνω» σημαίνει «επιλέγω». Επιλογές πρέπει να κάνουμε όταν βρισκόμαστε σε στιγμές κρίσης. Η ίδια η κρίση μας ωθεί. Οι επιλογές, όμως, πρέπει να ωθούνται κι από ένα, έστω και μικρό, θετικό πνεύμα. Μέσα από αυτό μπορούμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στη δημιουργία νέων πολιτιστικών καρπών.
H πολιτιστική ταυτότητα των Ελλήνων μπορεί να αποτελέσει εγγύηση για ένα καλύτερο μέλλον;
Απόλυτα βέβαιος. Αρκεί να γίνουμε αυτογνώστες της ταυτότητας μας. Γιατί το να λέμε απλώς ότι είμαστε απόγονοι των κλασικών δεν φτάνει. Πρέπει πάνω απ’ όλα να συνειδητοποιήσουμε σε ποιο βαθμό η κλασική παιδεία εμπεριέχεται και δρα ζωντανά στη σύγχρονή μας πραγματικότητα. Ο ελληνικός πολιτισμό είναι βαριά κληρονομιά. Αν την σηκώσεις και την φέρεις στο ύψος σου, τότε σημαίνει ότι έχεις δύναμη. Αν όχι, τότε σημαίνει ότι κινδυνεύεις να ακρωτηριαστείς από το βάρος της. Συνεπώς χρειαζόμαστε μια διαρκή, καθημερινή αυτογνωσιακή άθληση για να μπορούμε να είμαστε δυνατοί στις καθημερινές προσωπικές, εθνικές και διεθνείς δυσκολίες. Δεν πρέπει να μένουμε στις ελληνικές αναφορές στήριξής μας. Πρέπει να είμαστε, να ζούμε και να συμπεριφερόμαστε σαν Έλληνες με ελληνικές αξίες.
Συμβουλές στους εραστές του πολιτισμού και της αναζήτησης των ιδιαίτερων ιστορίων, όπως της «γιαγιάς της performance»;
Να έρχονται σε ρήξη με τον εαυτό τους και με τις βολικές τους συνήθειες. Ο πολιτισμός είναι ένας συνδυασμός παράδοσης και πρωτοπορίας. Προχωράμε μπροστά κρατώντας ουσιαστικά και διαχρονικά σημεία των παραδόσεων. Τα οποία, βέβαια, μέσα από τον καιρό εκσυγχρονίζονται λόγω της γόνιμης δράσης των πρωτοποριών. Ο «εραστής» του πολιτισμού είναι αυτό που λέει η λέξη: κάποιος που έλκεται αισθητικά από το ωραίο, την ομορφιά, τη γονιμότητα. Ο εραστής πρέπει να παίρνει και ρίσκα. Μόνο έτσι υπάρχει εξέλιξη. Να είναι, λοιπόν, μόνιμα εραστές του πολιτισμού, εραστές του ρίσκου για να προοδεύσουν και να εξελιχθούν.
Επόμενο σας βήμα;
Έχω πολλά νέα βιβλία και ζωγραφικές εκθέσεις. Έχω διεθνή πρότζεκτ. Και κυρίως με ενδιαφέρει, δίπλα σε αυτά, η πολιτική. Με ενδιαφέρει όλο και περισσότερο η πολιτική εμπλοκή μου. Και δεν με φοβίζει αυτό. Γιατί ο καλλιτέχνης μπορεί να είναι και πολιτικός. Η Τέχνη είναι «πολιτική» γιατί ενδιαφέρεται για τη βελτίωση, την καλλιέργεια του πολίτη και την επέκταση της Πόλης και της Δημοκρατίας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΔΑΒΒΕΤΑ
Γεννημένος στην Αθήνα, ζει και εργάζεται μεταξύ Παρισιού και Αθήνας. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και είναι διδάκτωρ Αισθητικής του Πανεπιστημίου PARIS VIII (Διευθυντής Διδακτορικού ο Michel Deguy). Διδάσκει Αισθητική, ως τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο IESA στο Παρίσι, Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Strate College και Creapole στο Παρίσι. Παραδίδει μαθήματα Φιλοσοφίας της Τέχνης, Ιστορίας της Τέχνης, Φιλοσοφίας της Μόδας και του Design στο New York College Αθηνών. Τέλος, διδάσκει, ως επισκέπτης καθηγητής, Τέχνη και Πολιτική στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Από το 2009 είναι αναπληρωτής Tομεάρχης Πολιτισμού στη Νέα Δημοκρατία, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια διατελεί καθήκοντα Ειδικού Συμβούλου του Πρωθυπουργού επί των πολιτιστικών θεμάτων.
Ποιητής και συγγραφέας, ζωγράφος και performer γράφει ήδη από το 1982 άρθρα και δοκίμια για τα περιοδικά και τις εφημερίδες Art Forum, Art in America, Art Studio, Beaux-Arts Magazine, Galleries Magazines, Liberation, Parkett, Risk στις πολιτιστικές στήλες. Από το 2010 αρθρογραφεί για την εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.
Κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από πενήντα performances και προσωπικές εκθέσεις ζωγραφικής. Μέχρι σήμερα, έχει εκδώσει σαράντα έξι λογοτεχνικά έργα, εβδομήντα τρία δοκίμια και μονογραφίες και πληθώρα άρθρων και ερευνών στο διεθνή και ελληνικό τύπο.
Τελευταίες του συγγραφικές δουλειές είναι οι εξής: Marina Abramovic, Meditation aux yeux fixes, εκδ. Editions Nicolas Chaudun, Γαλλία, Joseph Beuys, La sagesse moderne, εκδ. Editions Nicolas Chaudun, Γαλλία, Corps diaphanes, επίλογος από τον Michel Deguy, εκδ. Editions du Retour David Moscovici, Γαλλία, Στον καθρέφτη του Ορφέα, εκδ. Suis Generis, Αθήνα.
Σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, συμμετέχει στην σύνταξη καταλόγων και μονογραφιών σημαντικών καλλιτεχνών για Μουσεία, ενώ δίνει διαλέξεις σε Σχολές Τέχνης και Πανεπιστήμια.
Μεταξύ άλλων συνεργάστηκε σε διαφορετικά projects με τους κάτωθι καλλιτέχνες:
Andy Warhol, Marina Abramovich, Miquel Barcelo, Georg Baselitz, Jean-Michel Basquiat, Joseph Beuys, Alighiero Boetti, James Brown, Werner Buttner, Francesco Clemente, Tony Cragg, Enzo Cucchi, Martin Disler, Rainer Fetting, Gilbert & George, Jean Le Gac, William Mackendree, Andre Masson, Mario Merz, Annete Messager, Pavlos, Jean-Pierre Raynaud, Georges Rousse, Lucas Samaras, Julian Schnabel, Antoni Tapies, Costas Tsoclis, Cy Twombly.
ΣΠΟΥΔΕΣ:
1975 -1980 Τελειόφοιτος Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
1998 Διδάκτωρ Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο PARIS VIII (Διευθυντής Διδακτορικού ο Michel Deguy)
ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:
1998 Λύκειο Τέχνης Μασσαλία
2008 Athens New York College
2009 Πανεπιστήμιο Creapole Παρίσι
2012 IESA (International Studies in History and Business of Art & Culture) Παρίσι
ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:
1991-1994 Σχολή Καλών Τεχνών Παρίσι – καλεσμένος της Marina Abramovic
1991-1992 Σχολή Καλών Τεχνών της Grenoble
1994-1995 Πανεπιστήμιο του Maetz
1996-1997 Λύκειο Τέχνης Arles
1997-1998 Σχολές ΑΚΤΟ
2002-2003 Σχολή Καλών Τεχνών Rueil Malmaison
2007-2009 Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
2008-2009 Πρόγραμμα Μουσειακών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών
2009-2011 Strate College Παρίσι
2010-2011 Αρχιτεκτονική Πατρών
