της Μαρίας Δεναξά
Σχεδόν όλος ο Νότος πανηγύρισε τα γκόλ των Ιταλών στο Euro 2012, με καλύτερο αυτό του Μάριο Μόντι στη σύνοδο Κορυφής όπου, με την υποστήριξη του Ισπανού Μαριάνο Ραχόι , η Μέρκελ υποχώρησε για πρώτη φορά απο την έναρξη της κρίσης και ελήφθησαν 4 αποφάσεις:
α) Να επιτραπεί στην ΕΚΤ να εποπτεύει άμεσα τις τράπεζες της Ευρωζώνης
β) Να επιτραπεί στον ευρωμηχανισμό (EFSF/ESM) να ανακεφαλαιοποιεί απευθείας στις χειμαζόμενες απο την κρίση τράπεζες. (Η απόφαση εξετάζεται να τεθεί σε εφαρμογή στο τέλος του 2012).
γ) Να αρθεί το καθεστώς του προνομιακού (senior)* δανειστή από τον ΕSM για την περίπτωση της Ισπανίας και..
δ) Να ενεργοποιηθεί η «στήριξη» για την Ισπανία και την Ιταλία μέσω του EFSF/ESM και την αγορά ομολόγων προκειμένου να πέσουν τα spreads.
Εκ πρώτης όψεως η επίτευξη και αυτής της συμφωνίας -άλλο ένα βήμα, ίσως, προς την επίλυση της κρίσης και την Ευρωπαική ολοκλήρωση- κρίθηκε σημαντική. Όμως, οι ώρες της ευφορίας που σκόρπισε ήταν μετρημένες γιατί – όπως γίνεται συνήθως, έτσι και τώρα- πρώτοι οι οικονομικοί αναλυτές ήρθαν να επισημάνουν τις αδυναμίες των 4 αποφάσεων.
α) Για να μπορέσει η ΕΚΤ να επιβλέπει τις τράπεζες της Ευρωζώνης θα χρειαστούν αρκετά χρόνια, ώστε αυτό να γίνει σωστά και να αρθούν ζητήματα όπως πχ η συγκέντρωση υπερεξουσιών.
Θα πρέπει να τροποποιηθεί το καταστατικό της για την μετατροπή της σε επόπτη, γεγονός το οποίο προϋποθέτει εκτός απο χρόνο και ανάλογη πολιτική βούληση (που εξακολουθεί να είναι το ζητούμενο).
Επομένως …
β) Η ανακεφαλαιοποίηση απο τον ευρωμηχανισμό (EFSF/ESM) δεν μπορεί να γίνει άμεσα. Άρα, το βραχυπρόθεσμο όφελος είναι μηδενικό!
Επιπλέον, για να ανακεφαλαιοποιηθεί μια τράπεζα θα πρέπει να είναι φερέγγυα. Ως εκ τούτου μπορεί να απαιτηθεί απο τους ομολογιούχους, προνομιακούς και μη των πιστωτικών ιδρυμάτων, να δεχθούν «κουρέματα» κάτι για το οποίο δεν υπάρχει ο νομικός μηχανισμός ακόμη αλλά και η προαναφερόμενη πολιτική βούληση.
γ) Η απόφαση να παραιτηθεί ο ΕSM απο το καθεστώς του προνομιακού (senior)* δανειστή στην περίπτωση της Ισπανίας δεν καθησυχάζει και ιδιαίτερα, δεδομένης της ελληνικής εμπειρίας όπου στο «κούρεμα» του χρέους τα ομόλογα του EFSF δεν «κουρεύτηκαν», παρόλο που ο μηχανισμός δεν έχει το καθεστώς του προνομιακού δανειστή!
(Τα ομόλογα του έπρεπε να «κουρευτούν» κανονικά )
δ) Η απόφαση ενεργοποίησης της αγοράς ιταλικών και ισπανικών ομολόγων απο τον EFSF/ESM στερείται λεπτομερειών. Θα γίνει όταν τα επιτόκια φτάσουν σε κάποιο συγκεκριμένο όριο;
Αν ναι, ποιο είναι αυτό;
Θα υπάρχει προνομιακό καθεστώς ή όχι ;
Και επειδή, όπως λένε στη Γαλλία, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες σημειώστε και αυτά που κάνουν αρκετούς να αναρωτιούνται μήπως με τις συγκεκριμένες αποφάσεις ο ευρωμηχανισμός απο «τείχος προστασίας» μετατρέπεται σε εμπρηστή της Ευρωζώνης.
· Η απευθείας στήριξη των τραπεζών απο τον ESM που προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία στις 9 Ιουλίου -για την ώρα μόνο 8 χώρες τον έχουν επικυρώσει- θα γίνει σε ένα χρόνο, σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι και υπό αυστηρές προυποθέσεις. Ένα είδος Μνημονίου, δηλαδή…
Κατά συνέπεια, αν οι Ισπανικές τράπεζες μπουν σε Μνημόνιο θα περιορίσουν τις αγορές κρατικών ομολόγων.
Κι αν δεν αγοράζουν ομόλογα αυτές … τότε ποιος θα αγοράζει; Θα μειωθεί η ζήτηση και θα αυξηθούν τα επιτόκια!
· Απο τα 700 δισ του ESM, τα 255 προέρχονται απο την Ισπανία,την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία. Δηλαδή, περίπου το 40% των κεφαλαίων προέρχονται απο χώρες χτυπημένες απο την κρίση!
Για όσους, λοιπόν, ισχυρίζονται ότι με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας απο τον ευρωμηχανισμό δεν επιβαρύνεται το κράτος η απάντηση είναι … ότι η επιβάρυνση απλά καμουφλάρεται!
Επιβαρύνεται ο ESM -και μέσω αυτού το κράτος ή αν θέλετε καλύτερα τα κράτη της Ευρώπης και κανείς άλλος προς το παρόν !
· Αλλά και στο θέμα της Ιταλίας, προκειμένου να παρέμβουν τα ευρωταμεία και να εξαγοράσουν κρατικά ομόλογα, θα πρέπει να υπογραφεί Μνημόνιο που να αντανακλά τις υποχρεώσεις για την τήρηση του Συμφώνου Σταθερότητας.
Ο Iταλός πρωθυπουργός λέει ότι η χώρα του ίσως χρειαστεί βοήθεια για να σταθεροποιήσει τα spreads των ομολόγων της, αλλά δεν σκοπεύει να το κάνει τώρα… Μήπως επειδή το χρέος της Ιταλίας είναι στο 120%;
Και σε μια χώρα με χρέος 120% δεν υπάρχει κανένα περιθώριο;
Η κατάσταση κρέμεται απο μια κλωστή. Αν ο Μόντι πάρει βοήθεια το χρέος της χώρας του θα φθάσει στο 130%και αυτό θα είναι όχι μόνο η καταδίκη της Ιταλίας αλλά ίσως και ολόκληρης της Ευρωζώνης…
Συμπέρασμα: Αυτό που σήμερα φαντάζει ως η αρχή της σωτηρίας της Ευρώπης με στόχο να καταλήξει μια μέρα στην ολοκλήρωση της ίσως αποδειχθεί (όπως αρκετοί φοβούνται) σε άλλο ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα – ξεγέλασμα των αγορών.
Αλλά, όμως, θα είναι και το τελευταίο. Η υπομονή των αγορών, αλλά κυρίως της εξαντλημένης απο την κρίση κοινωνίας των Νοτιοευρωπαίων, έχει και τα όρια της!
