Υπογονιμότητα. Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει το 15% των σύγχρονων ζευγαριών. Ποιοι όμως είναι οι παράγοντες που την προκαλούν και πως αντιμετωπίζεται;
Ο μαιευτήρας γυναικολόγος Γιάννης Σταματίου, μίλησε στη Βάνα Λυκομήτρου
Τι είναι υπογονιμοτητα;
Υπογονιμοτητα είναι η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρονικό διάστημα, συνήθως ενός έτους. Σε αντίθεση με την στειρότητα -στην οποία υπάρχει πλήρης ανικανότητα επίτευξης κύησης- στην υπογονιμοτητα υπάρχει απλώς ελάττωση της. Χωρίζεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή υπογονιμότητα κατά τις οποίες, στην μεν πρώτη δεν έχει επιτευχθεί ποτέ σύλληψη, ενώ στην δεύτερη υπήρχε σύλληψη κάποια στιγμή στο παρελθόν
Ποια η επίπτωση στο γενικό πληθυσμό;
Η επίπτωση της υπογονιμότητας στο γενικό πληθυσμό, κυμαίνεται από 15% μέχρι 35% ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας.
Παρόλο που στο τέλος του έτους το 85% των ζευγαριών θα επιτύχει εγκυμοσύνη, η υπογονιμότητα προκαλεί άγχος στο ζευγάρι. Αποδίδεται τόσο στο γυναικείο παράγοντα -περίπου 50 %, όσο και στο αντρικό .
Ποια είναι τα αίτια;
Τα αίτια της υπογονιμότητας όσον αφορά στην γυναίκα, οφείλονται κυρίως σε διαταραχή του κύκλου, σε ανεπάρκεια των ωοθηκών, σε ωοθηκικούς όγκους, σε μεταβολικές διαταραχές (θυροειδοπαθεια, νεφρική η ηπατική νόσο, παχυσαρκία), σε φλεγμονές, σε ενδομητρικές συμφύσεις, σε ενδομητρίωση, σε δομικές η ανατομικές ανωμαλίες.
Όσον αφορά στον άντρα, τα αίτια οφείλονται κυρίως σε ενδοκρινολογικές διαταραχές (διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, διαταραχές των επινεφριδίων), σε ανατομικές διαταραχές (απόφραξη σπερματικών πόρων) σε συγγενείς διαταραχές, σε ανωμαλίες στη σπερματογένεση, σε έκθεση σε χημικές ουσίες η ακτινοβολία, σε σεξουαλική δυσλειτουργία.
Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και ο ψυχολογικός παράγοντας που μπορεί να εμφανίσει αισθήματα ενοχής και απόρριψης, θλίψης και άγχους, γεγονός που επιτείνει την υπογονιμότητα.
Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι υπάρχει και η λεγόμενη ανεξήγητη υπογονιμότητα, η διάγνωση της οποίας τίθεται όταν ο βασικός έλεγχος δεν δείξει κανένα παθολογικό αποτέλεσμα. Η πιθανότητα για κάτι τέτοιο είναι περίπου 15%
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση της υπογονιμοτητας και λόγος για τον όποιο ένα πλήρες ιστορικό του ζευγαριού κρίνεται απολύτως απαραίτητο.
Όσον αφορά τον άντρα, ένα πλήρες σπερμοδιαγραμμα μετά από αποχή 3-4 ημερών είναι κύριας διαγνωστικής άξιας. Σε περίπτωση παθολογικού αποτελέσματος είτε στον αριθμό είτε στην κινητικότητα, είτε στην μορφολογία του σπέρματος, η εξέταση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται σε διάστημα ενός μηνός.
Όσον αφορά την γυναίκα, ο έλεγχος της ωορρηξίας σε ένα τυχαίο κύκλο υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση και η μέτρηση οιστραδιολης αίματος είναι ιδιαίτερης σημασίας. Παράλληλα,η υστεροσαλπιγγογραφία -εξέταση κατά την οποία ελέγχεται η μήτρα με την κοιλότητα της, καθώς και η διαβατότητα των σαλπιγγων- θα μας δώσει καθοριστικές απαντήσεις για την κατάσταση του γυναικείου γενετικού συστήματος.
Η υστεροσκόπηση και η λαπαροσκόπηση ως επεμβατικές μέθοδοι θα μας δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα, δεν θα πρέπει όμως να αποτελούν προτεραιότητα παρά μόνο όταν συντρέχει λόγος.
Τέλος, η μελέτη της τραχηλικής βλέννης από πολλούς αμφισβητείται.
Τι γνωρίζουμε για τη θεραπεία;
Όσον αφορά τη θεραπεία, αυτή βρίσκεται πάντα στην αποκατάσταση του αίτιου που προκαλεί την υπογονιμοτητα και είναι είτε φαρμακευτική είτε χειρουργική.
Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την αποφυγή των καταστάσεων άγχους- όσο αυτό είναι δυνατόν με τον σύγχρονο τρόπο ζωής – τις προγραμματισμένες συνουσίες -με η χωρίς τη διέγερση των ωοθηκών, την σπερματέγχυση και τέλος την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η αναμονή χωρίς καμία παρέμβαση, καταλήγει σε ποσοστό σύλληψης 30-70%, στα επόμενα τρία χρόνια, ανάλογα με την ηλικία της γυναικάς.
Οι τελευταίες μελέτες υποστηρίζουν την χρήση κιτρικής κλομιφένης σε συνδυασμό με σπερματέγχυση για 5 κύκλους. Σε μη ευτυχή κατάληξη, την χρήση hMG σε συνδυασμό με σπερματέγχυση για άλλους 4 κύκλους και αν και αυτή η επιλογή δεν αποδώσει καρπούς, πρέπει να συζητηθεί η εναλλακτική λύση των τεχνικών της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (IVF).
