της Λαμπριάνας Κυριακού
Ένα κομμάτι από το κουβάρι της ιστορίας ξεδιπλώθηκε σήμερα το μεσημέρι, στην αίθουσα «Press Conference» του θεάτρου Badminton, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης παρευρέθηκε στην προγραμματισμένη Συνέντευξη τύπου, της παράστασης «Το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού» που θα κάνει πρεμιέρα στις 18 Μαρτίου 2015.
«Στο θέατρο Badminton συνεχίζουμε να γιορτάζουμε τα 90 χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη μαζί με τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη, γιατί μαζί του σχεδιάζουμε τις μουσικές παραστάσεις και τον ευχαριστούμε γι’ αυτά τα ανεπανάληπτα έργα που μας έχει προσφέρει. Σε μια συνάντηση που είχα με τον Θεοδωράκη, για να δούμε πως θα συνεχίσουμε αυτή την μεγάλη επιτυχία, Θυμήθηκα ότι μου είχε πει, ότι ήθελε να ξαναγράψει το τραγούδι του Νεκρού αδελφού. Το είχε προτείνει και στον Ιάκωβο Καμπανέλλη, αλλά οι συγκυρίες δεν βοήθησαν για να γίνει και αποφασίζω να του προτείνω να ξαναγράψει το έργο. Δεν ήταν καλά εκείνη τη μέρα δεν μου έδωσε την υπόσχεση. Την άλλη μέρα μου λέει η κα Παρμενίδου ο κ. Θεοδωράκης έγραφε όλο το βράδυ και από τότε μας παρουσίαζε καινούργιες σκηνές από την παράσταση. Είναι μια εντελώς καινούργια παράσταση» ανέφερε στον χαιρετισμό του ο πρόεδρος του θεάτρου Badminton, Μιχάλης Αδάμ.
Το τραγούδι του Νεκρού αδελφού είναι μια καταλυτική λαϊκή τραγωδία εμπνευσμένη από τον Εμφύλιο αλληλοσπαραγμό που ξέσπασε μετά τις κακουχίες του φασισμού.
Πενήντα τρία χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση του έργου, ο Θανάσης Παπαγεωργίου, καταπιάνεται εκ νέου με το κλασικό αυτό έργο, ενώ ο Μίκης Θεοδωράκης, δημιούργησε μια εντελώς καινούργια εκδοχή, προσθέτοντας στο έργο του μια ολόκληρη πράξη. Η περιβόητη πρώτη πράξη του έργου, ασχολείται με την σκοτεινή περίοδος, πριν και μετά τα Δεκεμβριανά, όπου ο Μίκης Θεοδωράκης ενσωματώνει τα πρώτα τραγούδια από τα «Λυρικά» σε στίχους Τάσου Λειβαδίτη.
«Θεωρώ τιμή μου που ζω την ίδια εποχή με έναν Θεοδωράκη. θεωρώ τιμή που μου εμπιστεύτηκε να κάνω το “Τραγούδι του νεκρού αδελφού”. Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς πρόκειται για ένα θεατρικό έργο γραμμένο από έναν μουσικό. Η θεατρικότητά του είναι διαφορετική, επειδή όλο το βάρος πέφτει στη μουσική και επειδή το τραγούδι φέρει έναν συμβολικό χαρακτήρα μέσα στο έργο. Επιπλέον, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και το στοιχείο του μεταφυσικού, που είναι η εμφάνιση του Χάρου μέσα στο έργο. Αυτά, όμως, για μένα είναι τα δύο αθάνατα στοιχεία του έργου: το τραγούδι και ο θάνατος. Στοιχεία που ποτέ δεν θα χαθούν από τη ζωή» εξήγησε ο σκηνοθέτης της Παράστασης Θανάσης Παπαγεωργίου.
Τους βασικούς ρόλους ερμηνεύουν η Λήδα Πρωτοψάλτη, ο Κώστας Αρζόγλου, ο Νίκος Αρβανίτης, ο Χρήστος Πλαίνης, η Εύα Καμινάρη, η Στέλλα Γκίκα και ο Χρήστος Γκάλοου. Τα λυρικά τραγούδια ερμηνεύουν ο Κώστας Θωμαίδης, η Καλιόπη Βέτα και η Μπέττυ Χαρλαύτη, ενώ στο ρόλο του Λαϊκή τραγουδιστή θα βρίσκεται ο Κώστας Μακεδόνας.
«Θέλω να πω καταρχήν ότι το Μίκη Θεοδωράκη τον γνωρίζω φαντάρο. Το 1946, υπήρχε τότε η Χορωδία Αθηνών, με διευθυντή το Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Απ ότι μου είπε παλιά ο Μίκης, ο Οικονομίδης ήταν και δάσκαλος του. Είχε την χορωδία Αθηνών, όπου τραγούδησε πρώτη φορά που παίχτηκε για πρώτη φορά η 9η του Πεντόβεν. Μέτα στη Χορωδία Αθηνών, ήταν και η μητέρα μου και η αδελφή μου – η αδελφή μου αργότερα έγινε τραγουδίστρια της Όπερας και με παίρνανε μαζί τους. Στη μνήμη μου είναι αυτό το ψηλό παλικάρι με τα ρούχα του φαντάρου έτσι έχει καταγραφεί μέσα μου ο Μίκης. Τώρα είναι ένας σπουδαίος όριμος. Πάντοτε συγκινούμε όταν συναντώ το Μίκη. Είναι η δεύτερη φορά που παίζω τη μάνα του Παύλου και του Αντρέα στο έργο. Χθες στις πρόβες συγκινήθηκα που είδα τα παλικάρια ντυμένα με στολές, γιατί μου ήρθε στο νου η ιστορία της Ελλάδας, η δραματικές στιγμές που έζησε η χώρα μας. Έχουμε την ανάγκη να μας ευχηθείτε καλή επιτυχία» ανάφερε η Λήδα Πρωτοψάλτη
Ενώ ο Κώστας Αρζόγλου συμπλήρωσε «Δεν έχω να πω πολλά, έρχομαι από μια γενιά που μεγάλωσε με το Μίκη. Η μουσική του Μίκη δεν την διαλέξαμε μας διάλεξε. Μας συνεπήρε μας μεγάλωσε. Από αυτή την οπτική γωνιά είδαμε χιλιάδες πράγματα που δεν είναι απαραίτητα η μουσική. Υπάρχει μια ολόκληρη οπτική γωνιά για τη ζωή. Αυτό λοιπό του το Οφείλω του Μίκη. Έχει γίνει επιδερμίδα της γενιάς που εκπροσωπώ και θέλω να Ευχαριστήσω το Θανάση αλλά και το Μίκη που μου εμπιστεύθηκε ένα ρόλο ιδιάζοντα πολύ.”
Τελευταίος το λόγο και με πολύ όρεξη, πήρε ο μεγάλος μας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης μιλώντας για την υπερηφάνεια του ελληνικού λαού, τις κρίσιμες καμπές της ζωής του, αλλά και τις μελανές στιγμές της εξορίας στη Μακρόνησο. Μίλησε για την τη Ζωή του στη Γαλλία και τις δυσκολίες που γνώρισε. Χαρακτηριστικά είπε «Έμενα σε ένα αχούρι, οι Γάλλοι δεν μου έδιναν δουλειά», σημείωσε χαρακτηριστικά. Όταν, όμως, μέσα από τη μουσική γνώρισε την αριστοκρατία, αναρωτήθηκε: «τι γυρεύω εγώ εδώ;». O Mίκης Θεοδωράκης, όπως σημειώνει βίωσε τη φτώχεια. «Γνώρισα τον ελληνικό λαό, έζησα εξόριστος»,
Κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία, υπογράμμισε την Μάχη του Στάλινγκραντ, ως «τη μεγαλύτερη καμπή της ανθρωπότητας», ενώ μίλησε και για «δύσκολη συμβίωση με Γερμανούς», με «ζωώδεις συμπεριφορές».
Επίσης είπε «Είμαστε ατίθασος λαός και αυτό φάνηκε από τη στάση του Βαρουφάκη προς τον Ντάισελμπλουμ», δήλωσε ο μουσικοσυνθέτης ο οποίος αρνήθηκε να σχολιάσει την πορεία των διαπραγματεύσεων και την πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. «Είμαστε μια γενιά των ορθίων, είμαι από τη γενιά των ορθίων», τόνισε ο Μίκης Θεοδωράκης, και μιλώντας για την ελληνική μουσική υπογράμμισε: «Είμαστε ανώτεροι από τους Ευρωπαίους. Ο λαός μας έχει μεγάλο μουσικό πλούτο». Δίνοντας έμφαση στην αξία της μουσικής ο κ.Θεοδωράκης «όρισε» την «πραγματική σκλαβιά ως σκλαβιά πολιτισμική».
Αφιέρωσε ένα μέρος της ομιλίας του και στον Μάνο Χατζηδάκι. «Η επίδραση του Μάνου πάνω μου ήταν καταλυτική», είπε χαρακτηριστικά, ενώ μίλησε και για τη «συνωμοσία» και την απομάκρυνση που δέχτηκε από το οικογενειακό περιβάλλον του μουσικοσυνθέτη λίγο πριν φύγει από τη ζωή. «Ήθελα να τον δω έστω και πεθαμένο. Είδα τον Μάνο σε ένα τραπέζι με το στόμα και τα μάτια ανοιχτά. Είπα να του κλείσουν το στόμα, τα μάτια του όμως ήταν σαν ζωντανά όταν με κοιτούσαν. Του είπα καλή αντάμωση και έφυγα».
Για τις μέρες στη Μακρόνησο είπε: «Έκαναν τους ανθρώπους σκουπίδια… όταν με χτυπούσαν έβγαζα τόσο αίμα που νόμιζαν ότι πέθανα», είπε χαρακτηριστικά, αν και δήλωσε ότι του άρεσε «ο ήχος της μάχης». «Με έσωσε η μουσική μου, η κρητική γενιά μου», ανέφερε ο κ. Θεοδωράκης που για άλλη φορά μίλησε για το κομμουνιστικό παρελθόν του, και είπε: «Ήμουν κομμουνιστής ως το κόκαλο»
Ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρθηκε και στα παιδικά του χρόνια, τότε που ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας, αλλά όπως επισημαίνει: «Όταν άκουσα τον Μπετόβεν, αρρώστησα, άλλαξαν όλα, μου φάνηκε διαφορετικός ο κόσμος». Με πατέρα υπάλληλο στη Νομαρχία, αναγκαζόταν να ξεριζώνεται κάθε φορά που άλλαζε η κυβέρνηση, ενώ θυμάται τη θρησκευόμενη γιαγιά του και την έφεσή του στη μουσική. «Ήμουν άριστος στα μαθηματικά, αλλά καθόμουν και διάβαζα μουσική, ανακάλυπτα μόνος μου τα μυστικά της».
