Λίγο πριν την Πρεμιέρα του έργου, Criminal Code: Britannicus συναντήθηκα με την σκηνοθέτιδα της παράστασης Αναστασία Κουμίδου.
Μιλήσαμε για την παράσταση και γιατί πήρε την απόφαση να σκηνοθετήσει ένα τόσο δυνατό αστυνομικό έργο σε καιρό που οι μουσικοθεατρικές παραστάσεις προσελκύουν περισσότερο κόσμο. Ας πάμε να γνωρίσουμε αυτήν την σημαντική παράσταση που είναι βασισμένη στο έργο του Ρακίνα “Βρετανικός”
Συνέντευξη με την Λαμπριάνα Κυριακού
Μιλήστε μου, κυρία Κουμίδου για το πώς πήρατε την απόφαση να σκηνοθετήσετε το δεύτερο μεγάλο έργο του Ρακίνα «Βρετανικός»;
Υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση στην απόφαση επιλογής ενός έργου. Σαφώς κάποιες σταθερές συνθήκες, όπως στη δεδομένη περίπτωση η θεματολογία του Φεστιβάλ του Beton7 που επικεντρώνεται στους δύο βάρδους του γαλλικού νεοκλασικού θεάτρου, Μολιέρο και Ρακίνα, είναι καθοριστικές για την βασική επιλογή. Όμως, όσον αφορά στον δικό μου τρόπο επιλογής, η απόφαση επιλογής έργου είναι ένα ταξίδι αναζήτησης της εκάστοτε Αρκαδίας.
Διανύω πολλές ώρες έρευνας, διαβάζω έργα που αγνοούσα στο παρελθόν, ξανασυναντιέμαι με κείμενα γνώριμα κάτω από ένα καινούργιο πρίσμα, φτιάχνω σχεδιαγράμματα και ζωγραφίζω δαιδάλους σκέψης, καθώς παράλληλα κάνω αναγνώσεις έργων και καθημερινών ειδήσεων, κοινωνικών γεγονότων, ιατρικών και μαθηματικών ανακαλύψεων και πολλά άλλα. Και μέσα απ’ αυτό το χάος εικόνων, σκέψεων, λέξεων, εποχών σιγά σιγά δημιουργείται ένας πρώτος δρόμος και σχηματοποιείται μία επιλογή.
Δεν μπορώ να καθορίσω ακριβώς αν το έργο με επιλέγει να ασχοληθώ μαζί του ή αν εγώ το επιλέγω. Με τη σκηνοθεσία Ρακινικού έργου είχα ασχοληθεί στη δεκαετία του ‘90 στην Αμερική, σε επίπεδο παρουσίασης δουλειάς εξαμήνου στο τμήμα θεατρικής σκηνοθεσίας. Είχα καταπιαστεί με ένα μικρό απόσπασμα από τη Φαίδρα και την έννοια του σώματος ως υποκείμενο και αντικείμενο. Είχα τότε διαβάσει και τον «Βρετανικό».
Στην πρόσκληση του Φεστιβαλ Θεατρικών Συνθέσεων να καταθέσω μια πρόταση για το 2015, μετά τη γόνιμη και πετυχημένη συνεργασία μας το 2014 με το CAPO D’ ISTRIA, έργο βραβευμένο με Έπαινο Δραματουργίας ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ, ξαναβρήκα μπροστά μου εκείνο το κείμενο του Βρετανικού. Το διάβασα στα αγγλικά στη καταπληκτική μετάφραση της Timberlake Wertenbaker και μετά στα ελληνικά στο μεταφραστικό αριστούργημα του Ανδρέα Στάικου, το οποίο έχω την τύχη να χρησιμοποιώ στην παράσταση. Εντυπωσιάστηκα με την κινηματογραφική δομή του έργου.
Εντυπωσιάστηκα με την συνέχεια της χρονικής συνθήκης, το έργο εξελίσσεται μέσα σε μια μέρα και της πολυπλοκότητας των χώρων που διαδραματίζεται η υπόθεση. Με μάγεψε το γεγονός ότι το έργο δεν έκανε την πρεμιέρα του σε θέατρο, αλλά στο σαλόνι του Hotel de Bourgogne, ενός ξενοδοχείου. Όλα αυτά τα σημεία ενώθηκαν για να δημιουργήσουν μια συνέχεια έρευνας δραματουργικής, σκηνοθετικής και δημιουργικής πάνω στο πολιτικό θρίλερ και στα ίχνη που κινείται η σύγχρονη πραγματικότητα.
Ποια είναι αυτή η νέα σκηνοθετική ματιά και διασκευή που δώσατε στο έργο;
Όσον αφορά στη διασκευή, όπως και στην περίπτωση του CAPO D’ ISTRIA όπου δουλέψαμε πάνω σε μια σύνθεση από πολλές κειμενικές πηγές, η ενδελεχής έρευνα και η διακειμενικότητα διαμορφώνουν και το κείμενο του CRIMINAL CODE: BRITANNICUS. Όμως τώρα κινούμαστε μεταξύ τριών πεδίων: αυτούσιες σκηνές από το Βρετανικό του Ρακίνα στην ελληνική μετάφραση του Ανδρέα Στάικου, αποσπάσματα από τα ιστορικά “κουτσομπολιά” του Σουετόνιους και επιστημονικά άρθρα τοξικολογίας. Επικεντρωνόμαστε στη σχέση τέχνης, επιστήμης και πολιτικού θρίλερ.
Το έργο του Ρακίνα θα μπορούσε να είναι ένα σύγχρονο σενάριο των detective series που βρίσκονται στην κορυφαία στιγμή δημιουργίας τους στην αμερικανική τηλεόραση. Έχει όλα τα στοιχεία δομής, ιστοριών (plots), παράλληλων ιστοριών (subplots), δολοπλοκιών, μετεωρισμών και εκρήξεων, τα οποία είναι και μερικά από τα δομικά υλικά των Criminal Minds, House of Cards, Lie to Me κλπ. Μέσα απ’ αυτό το πρίσμα, δημιουργήσαμε ένα απολύτως καινούργιο πλαίσιο οπτικής του νεορεαλιστικού θεάτρου του Ρακίνα.
Το υβρίδιο αυτό μας οδήγησε στην ανάγκη μιας ιδιαίτερη δουλειά πάνω στον λόγο. Ο λόγος του Ρακίνας είναι σε στίχο, ρίμα και ιαμβικό μέτρο. Ωστόσο είναι ένας λόγος θεατρικός και όπως κάθε θεατρικός λόγος για να υπάρξει και να λειτουργήσει πρέπει να στοχεύει στη δράση και καθόλου στην περιγραφή των νοημάτων. Η λογοτεχνία χρησιμοποιεί το λόγο για να φωτίσει γεγονότα, δράσεις, ενώ ο θεατρικός λόγος χρησιμοποιεί συγκρούσεις και δράσεις-αντιδράσεις, χρησιμοποιώντας τον λόγο σαν εργαλείο ισότιμο με την κίνηση, το βλέμμα, τη εξωτερική σιωπή κλπ. Οι εκπληκτικοί ηθοποιοί με τους οποίους έχω την τύχη να δουλεύω σ’ αυτήν την παραγωγή δούλεψαν ακούραστα και με πείσμα πάνω στο στοίχημα που βάλαμε, να ακουστεί το κείμενο του Ρακίνα ως ένα κείμενο σύγχρονου δυτικού θεατρικού συγγραφέα. Να αποκτήσει μια σύγχρονη επιθετική σφριγηλότητα και να γίνει εργαλείο δράσης.
Από την άλλη μεριά, ο επιστημονικός λόγος έπρεπε να ισορροπήσει και να αποκτήσει μια θεατρικότητα. Πάνω σε αυτό το δίπολο επικεντρωθήκαμε για αρκετό διάστημα.
Βρίσκω πάντα δύσκολο να περιγράψω τη σκηνοθεσία μιας συνολικής παράστασης. Είναι μια μίξη τεχνών, πρωτότυπης μουσικής και ηχητικών τοπίων (Ανδριάνα Μίνου), επιμέλειας χώρου και ενδυμάτων (Ανδρέας Σκούρτης), κινησιολογίας (Κωνσταντίνος Μίχος) και φωτισμών (Κατερίνα Μαραγκουδάκη). Όλοι μαζί και με τη συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα του θεατρικού blackbox χώρου Beton7 δημιουργήσαμε ή μάλλον ανοίξαμε ένα διάλογο επικοινωνίας μεταξύ της φόρμας του νεοκλασικού θεάτρου και των σύγχρονων detective series, του τέχνης και της επιστήμης.
Δηλαδή κάτι σαν CSI ROMA;
Το CSI ROMA θα μπορούσε να είναι ο τηλεοπτικός εξ αγχιστείας συγγενής του CRIMINAL CODE: BRITANNICUS. Να το προτείνουμε ίσως στο HBO?!!!
Ποια παλιά μυστηριώδης υπόθεση ξανανοίγει;
Το έργο του Ρακίνα πλέκεται πάνω στο θέμα της απαγωγής μιας πριγκίπισσας και ερωμένης του Βρετανικού, της Ιουνίας, από τον αυτοκράτορα Νέρωνα. Όλες οι ιστορίες και οι παράλληλες δράσεις περιπλέκονται γύρω από αυτόν τον ιστό. Η διασκευή μας αλλάζει το αρχικό ζήτημα του επείγοντος του έργου.
Η διεθνής αστυνομία με την σύμπραξη detectives και τοξικολόγων αποκαλύπτει ότι ο αιφνίδιος θάνατος του αυτοκράτορα Κλαύδιου δεν διαλευκάνθηκε ποτέ. Ο φάκελος του θανάτου έκλεισε με άλυτο το μυστήριο εάν ο αυτοκράτορας δηλητηριάστηκε ή έπαθε αλλεργικό σοκ. Φυσικά, το ερώτημα αυτό είναι πλασματικό και δημιουργείται μόνο για την εξέλιξη και πλοκή του έργου μας.
Με το ξανάνοιγμα της υπόθεσης και λόγω της ιδιαιτερότητας της, αφού οι εμπλεκόμενοι απολαμβάνουν βασιλική ασυλία, οι detectives παρακολουθούν σε μια μορφή εκούσιας αναπαράστασης τις επόμενες δράσεις των υπόπτων/μαρτύρων με απώτερο στόχο τη σύλληψη του ενόχου και την αποφυγή ενός νέου εγκλήματος.
Μια αστυνομική υπόθεση, νομίζετε ότι δελεάζει περισσότερο το θεατή και τον κρατάει ενεργό στο έργο κυρίως σε αυτή την 3ετία που έχουμε γεμίσει με μουσικοθεατρικές παραστάσεις;
Δεν βρίσκω κάτι λιγότερο δελεαστικό σε μια μουσικοθεατρική παράσταση. Είναι ένα εξίσου πολύ δύσκολο είδος θεάτρου που απαιτεί εξαιρετικά σωματικά και φωνητικά και υποκριτικά προσόντα από τους ηθοποιούς. Άλλωστε μια αστυνομική υπόθεση θα μπορούσε να είναι και σε μορφή musical, όπως το Assassins του Stephen Sondheim ή ακόμα και το Sweeny Todd του ίδιου συνθέτη.
Η αστυνομική πλοκή είναι κομμάτι του DNA μας, ιδιαίτερα του ελληνικού DNA, μια που το πρώτο αστυνομικό έργο με στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ είναι ο Σοφόκλειος Οιδίποδας Τύραννος. Μας είναι ιδιαίτερα προσφιλής η αστυνομική πλοκή η οποία άλλωστε ιδωμένη μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα φτιάχνει γέφυρες ανάμεσα στις δολοπλοκίες της εποχής του Νέρωνα, του Ρακίνα και της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας.
Η Πολιτική με τη Δικαιοσύνη πολλές φορές πάνε πακέτο; Δίνεται η απάντηση αν ο Κλαύδιος ήταν αλλεργικός στα μανιτάρια ή αν δηλητηριάστηκε με δόλο μέσω των αγαπημένων του ορντέβρ; Θα τιμωρηθεί κάποιος;
Αν πιστέψουμε ότι η τέχνη και κυρίως το θέατρο είναι ένας καθρέφτης, παραμορφωτικός ή μη της ζωής, τότε σε ένα παραμορφωτικό ή μη παράλληλο σύμπαν, όπως είναι το θεατρικό, το πόρισμα της ενοχής θα είναι τόσο σαφές και αδιάβλητο όσο και στη ζωή.
Τελικά η πολιτική συνεχίζει ακόμα και τόσα χρόνια μετά να είναι φθαρμένη!
Παραφράζοντας τον Ιάγο, εμβληματικό χαρακτήρα από το έργο του W. Shakespeare Othello, θα σας απαντήσω πως κανένα δηλητήριο, κανένα υπνωτικό δεν είναι τόσο τοξικό όσο η εξουσία.
Που θα παίζεται το έργο; Πότε ξεκινάει; Και για πόσες παραστάσεις;
Αυτή είναι η δεύτερη συνεργασία μου με το Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού Beton7, με τη μορφή συμμετοχής της παραγωγής μας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεατρικών Συνθέσεων.
Επιλέξαμε και πάλι τον Απρίλη για τις παραστάσεις μας και θα παίζουμε 15 και 16 Απριλη, 20 και 21 και 22 Απρίλη, 27 και 28 και 29 Απρίλη. Ο αριθμός των παραστάσεων είναι περιορισμένος λόγω της δομής του Φεστιβάλ. Και επειδή η χωρητικότητα του θεάτρου είναι μικρή, 50 θέσεις, καλό θα είναι να γίνουν έγκαιρα οι κρατήσεις στο 210 75 12 625. Επίσης υπάρχει συνεχής ενημέρωση για τις πρόβες και τις παραστάσεις με φωτογραφικό υλικό, ειδήσεις, ενημερώσεις κλπ. στη σελίδα μας στο Facebook https://www.facebook.com/ccbritannicus
Ποιοι είναι συντελεστές και ποιους ηθοποιούς θα δούμε στην παράσταση;
Οι συντελεστές διαμορφώνονται σε κάθε έργο ανάλογα με τη σύλληψη και τις ανάγκες της εκάστοτε παραγωγής. Εκτός από τους μόνιμους αναντικατάστατους συνεργάτες μου, τη Χιονία Χιωτέλλη (βοηθό σκηνοθέτη) και τον Άρη Σομπότη (διευθυντή παραγωγής), οι συνεργάτες και οι ηθοποιοί επιλέγονται κάθε φορά για το συγκεκριμένο έργο. Και είμαι ευγνώμων που οι κριτικές του Capo D’ Istria επιβράβευσαν την επιλογή των ηθοποιών και επαίνεσαν τους συντελεστές.
Στο «Criminal Code: Britannicus», έχω την τιμή να συνεργάζομαι με τρεις συναδέλφους με τις οποίες έχω κατά καιρούς δουλέψει ως ηθοποιός στη Θεσσαλονίκη και σε ΔΗΠΕΘΕ. Η Εύρη Σωφρονιάδου (Αγριππίνα), η Ερατώ Πίσση (Ιουνία) και η Μαρία Ελένη Μακρή (Νάρκισσος). Η καθεμία, με ένα εξαιρετικό βιογραφικό και πλούσια σκηνική εμπειρία προσέφεραν γενναιόδωρα στις πρόβες την τεχνική τους, την τόλμη τους, την έμπνευσή τους, τις ιδέες τους. Δύο νεότεροι αλλά εξίσου εμπνευσμένοι ηθοποιοί, ο Θοδωρής Ελευθεριάδης (Νέρων) και ο Νικήτας Χολόγκιτας (Βρετανικός) κατέθεσαν την αφοσίωσή τους, την πίστη τους και τη σκληρή τους δουλειά στο θεατρικό μας εγχείρημα. Στο team των ιατροδικαστών και τοξικολόγων συμμετέχουν φιλικά οι δύο νεότερες ηθοποιοί και μαθήτριες μου, Άννυ Ζερβού και Χιονία Χιωτέλλη και ο εμβριθής και γοητευτικότατος αρχαιολόγος Dr. Κώστας Πασχαλίδης.
Για δεύτερη χρονιά συνεργάζομαι με την εκ Λονδίνου ορμώμενη Ανδριάννας Μίνου, στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση και στη δημιουργία ηχητικών τοπίων. Την σκηνική και ενδυματολογική επιμέλεια ανέλαβε φέτος ο από 20ετιας φίλος και επίσης εκ Λονδίνου ορμώμενος, Ανδρέας Σκούρτης. Ο Κωνσταντίνος Μίχος, του οποίου έχω δηλώσει φανατική θαυμάστρια και στο παρελθόν, επιμελείται την κίνηση και το όλον φωτίζεται από την Κατερίνα Μαραγκουδάκη με τον ακούραστο Αντώνη Αδαμόπουλο στη φωτιστική κονσόλα. Στέκομαι με λατρεία και δέος μπροστά σ’ αυτή τη σύνθεση ανθρώπων, η οποία αποκτά μεγαλύτερη αξία αν σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για μια μικρή ιδιωτική παραγωγή, σε ένα εναλλακτικό χώρο και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
