Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη γίνεται Φιλιώ Χαϊδεμένου και μαρτυρεί μια ολόκληρη ζωή

10 Νοεμβρίου 2016
4:15 μμ

γράφει η Λαμπριάνα Κυριακού

Τη θυμάμαι τη Φιλιώ Χαϊδεμένου, σε πολλές εκπομπές στο παρελθόν να μαρτυρεί τα όσα φρικτά έζησε στην Μικρασιάτικη καταστροφή του 1922.

Συγκεκριμένα, σε ένα αφιέρωμα στην ΕΡΤ, με δάκρυα στα μάτια, είπε με τρεμάμενη φωνή «Πριν φύγω από το χωριό μου, τα Βουρλά, στη σκάλα του σπιτιού μου, έκανα ένα όρκο, «θα κάνω ότι μπορώ, πατρίδα μου να μην ξεχαστείς – να μην ξεχαστεί η Μικρά Ασία, αυτή που αγάπησα τόσο.»

Η Κυρία Φιλιώ, κράτησε τον όρκο της μέχρι το 2007 που έκλεισε για πάντα τα μάτια της. Το 1990, δημιούργησε το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού, με κειμήλια από την Μικρά Ασία, που περισυνέλλεξε η ίδια. Το 2011, οι εκδόσεις Λιβάνι κυκλοφόρησαν το βιβλίο «Τρεις αιώνες μια ζωή», με 222 σελίδες να καταγράφουν αυτά που είδαν τα μάτια της Φιλιώς Σιδέρη Χαιδεμένου, στην μακρόχρονη πορεία της ζωής της.

Από το βιβλίο αυτό, ο Ζαχαρίας Καρούνης οραματίστηκε τη μεταφορά του βιβλίου στη θεατρική σκηνή. Την ιδέα την μοιράστηκε με τον Βασίλη Ευταξόπουλο και την Άνδρη Θεοδότου, που τότε έπαιζαν στο REX στην Γειτονιά των Αγγέλων. Έτσι η ιδέα προχώρησε ακόμα δυο βήματα μπρος, αφού βρήκε σκηνοθέτη και σεναριογράφο. Η Χαρά Κεφαλά, ήταν αυτή πρότεινε τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη, για το ρόλο της Φιλιώς. Χωρίς δεύτερη σκέψη, το αεροπλάνο πέταξε για Κύπρο. Μια ιδέα που απορρίφθηκε από το Εθνικό Θέατρο, βρήκε στέγη στο Θέατρο Βεάκη.

Φέτος, 10 χρόνια από το θάνατο της, το ίδρυμα “Ιωνία” θέλοντας να τιμήσει τη μνήμη της ανεβάζει από 23 Νοεμβρίου την θεατρική παράσταση «Φιλιώ Χαιδεμένου».

Το Μεσημέρι της Πέμπτης, οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της παράστασης, συναντήθηκαν στην Στοά του βιβλίου για να παρουσιάσουν τη δουλειά αυτή, να μιλήσουν για το έργο αλλά και να μιλήσει ο καθένας ξεχωριστά για το ρόλο του.

Όταν τελείωσα τις παραστάσεις πριν δέκα χρόνια στο Εθνικό, είπε η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, είχα πει στον εαυτό μου, αρκετά πια, η σχέση μου με την Αθηναϊκή σκηνή. Νόμιζα ότι έπρεπε πια να μείνω σπίτι μου στο νησί μου – την Κύπρο. Μια μέρα ήρθαν στο σπίτι μου ο Ζαχαρίας ο Βασίλης και η Ανδρη και μου είπαν την ιδέα τους. Από την περιγραφή κάτι σκίρτησε μέσα μου. Όταν διάβασα το βιβλίο ξέχασα τι είχα πει. Ήταν ότι πιο μεγάλο είχα διαβάσει τα τελευταία χρόνια. ήθελα πάρα πολύ να γίνω η Φιλιώ. Γιατί λίγο είμαστε συγγενείς ως προς της ρίζες. Οι δικοί μου είναι από την Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκα στη Νέα Σμύρνη. Γνώρισα από παιδί τη νοοτροπία τους και τον τρόπο ζωής τους.

{youtube}AIPLdiCgVrg{/youtube}

Ενώ συμπλήρωσε ότι «τη Φιλιώ Xαϊδεμένου δεν την γνώρισα ποτέ. Μέσα από το βιβλίο της είναι τόσο παραστατική και ζωντανή η διήγηση της που ζωγραφίζει. Μιλάει τραγουδάει. Με ΄πόσο άμεσο τρόπο περιγράφει και διηγείται. Τα όμορφα και τα πολύ άσχημα τραγικά που της συμβαίνουν. Προσπάθησα να μπω μέσα στη ψυχή της και στο μυαλό της. Δεν θέλω να την αντιγράψω γιατί δεν έχει και νόημα να αντιγράψεις κάτι. Προσπαθήσαμε πολύ όλοι μας. είμαι χαρούμενοι γιατί με περιβάλλει μια ομάδα νέων ανθρώπων, ταλαντούχων. Τους λέω αγγέλους γιατί η παράσταση έχει τραγούδια, και τραγουδάνε όλοι αγγελικά και σε ταξιδεύουν στην Ανατολή. Νομίζω ότι αυτή η δουλειά σε αυτό το στάδιο της ζωής, είναι ότι πιο σημαντικό έχω κάνει στα 50 χρόνια πορείας μου και είναι δύσκολο γιατί η ζωή της ήταν τέτοια, που για να την προσεγγίσεις.»

Ο Ζαχαρίας Καρούνης, ικανοποιημένος και χαρούμενος που μετά από τόσα χρόνια η ιδέα του έγινε πραγματικότητα, είπε « Ήμουνα στο Εθνικό, μαζί με τον Βασίλη Ευταξόπουλο και την Άντρη Θεοδότου στην παράσταση «Η γειτονιά των Αγγέλων». Για πρώτη φορά τότε είχα διαβάσει το βιβλίο. Εκεί γεννήθηκε η ιδέα να γίνει αυτό το βιβλίο μια θεατρική παράσταση. Αυτό συνέβη γιατί μέσα από τις αφηγήσεις της Φιλιώς Χαιδεμένου στο βιβλίο, σου έρχονται ζωντανές εικόνες. Είναι σαν να αφηγείται μια ηθοποιός και να βλέπεις μπροστά σου τα γεγονότα. Είχα μοιραστεί τη σκέψη μου με το Βασίλη και την Άνδρη και έτσι από εκεί αρχίσαν όλα.

«Ένα νεκρό τοπίο, αφημένο στη λήθη. Είναι μια ακτή, μια προκυμαία χωρίς θάλασσα. Είναι αυτή η ακτή, απ όπου φύγαμε. Είναι αυτή η ακτή στην οποία φτάσαμε. Όσοι καταφέραμε να ζήσουμε, ένας άψυχος τόπος αλλά άσβεστος μέσα στη μνήμη. Μόνο η μνήμη μπορεί να τον κρατήσει ζωντανό και το γινάτι να μην ξεχάσω τη ζωή. Αυτό παίρνω από τη ψυχή της Φιλιώς και το κάνω σκηνικό” είπε συγκινημένος σκηνογράφος Αγγελος Αγγελή

Μία θεατρική παράσταση με την μοναδική Δέσποινα Μπεμπεδέλη και πέντε εξαίρετους ηθοποιούς

Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 αποτελεί μια από τις μελανότερες σελίδες του Ελληνισμού και μια τραγική καμπή στην πορεία του. Η βίαιη έξοδος των Ελλήνων από την Μικρά Ασία υπήρξε ανέκαθεν πηγή έμπνευσης για την συγγραφή δεκάδων χιλιάδων σελίδων. Πλήθος προσφύγων κατέφτασε στη Μητέρα Ελλάδα και μαζί του έφερε πρωτογενείς μαρτυρίες. Μέσα σε αυτό το ταλαίπωρο “κύμα” προσφύγων ήταν και η μόλις 23 ετών Φιλιώ Σιδερή-Χαϊδεμένου, γεννημένη σε μια μικρή κωμόπολη της Μ. Ασίας, τα Βουρλά, λίγα μόλις χιλιόμετρα από τη Σμύρνη.

Ο δυναμικός χαρακτήρας, η τόλμη και η αποφασιστικότητα που διέκριναν τη Φιλιώ Χαϊδεμένου, συνέδραμαν ως εφόδια στον αγώνα της για να μην εξαλειφθεί ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στη Μικρά Ασία. Η σημαντική πορεία της γυναίκας με το όνομα Φιλιώ, έγινε η αφορμή να γεννηθεί μια ιδέα για την εξιστόρηση της ζωής της, βασισμένη στις προσωπικές της μαρτυρίες. Πέρα από την προσωπική ιστορία αυτής της σημαντικής προσωπικότητας, η δύναμη της θέλησης και ο αγώνας της για επιβίωση μέσα σε ένα ολόκληρο αιώνα συνιστά ένα φωτεινό παράδειγμα αντίστασης.

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε 28 Οκτωβρίου 1899 έφυγε από τη ζωή, λίγο πριν κλείσει τα 108 χρόνια της, το 2007. Φέτος, σχεδόν δέκα χρόνια από την απώλειά της, το ίδρυμα πολιτισμού ”ΙΩΝΙΑ” τιμά τη μνήμη της ανεβάζοντας την θεατρική παράσταση υπό τον τίτλο ”Φιλιώ Χαϊδεμένου”.

Την ηρωίδα του έργου θα υποδυθεί η μοναδική Δέσποινα Μπεμπεδέλη, την οποία πλαισιώνει πενταμελής θίασος νέων και καταξιωμένων ηθοποιών. Η θεατρική παράσταση περιλαμβάνει μουσικές και τραγούδια που συντρόφευαν τη Φιλιώ σε όλες τις περιόδους της ζωής της.

{youtube}GrrDCdx0ovM{/youtube}

Παίζουν οι:

Δέσποινα Μπεμπεδέλη

Ζαχαρίας Καρούνης

Χαρά Κεφαλά

Αλέξανδρος Καλπακίδης

Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ

Αλκιβιάδης Μαγγόνας

Διασκευή : Άνδρη Θεοδώτου

Σκηνοθεσία : Βασίλης Ευταξόπουλος

Σκηνικά – Κοστούμια : Άγγελος Αγγελής

Μουσική – Καλλιτεχνική επιμέλεια : Ζαχαρίας Καρούνης