Γράφει ο Αλκης Φιτσόπουλος
Στον «Επιτάφιο» ο Θουκιδίδης περιγράφει τον «ιδιώτη», αυτόν δηλαδή, που δεν ασχολείται συνειδητά με τα κοινά, ως ανόητο, αμόρφωτο, βλάκα, απαίδευτο. Θεωρούσε ύβριν τη μη ενασχόληση. Ο δε, Σόλων, είχε θεσπίσει νόμο που αφαιρούσε να πολιτικά δικαιώματα από τους «ιδιώτες».
Την ελληνικότητα της λέξης «ιδιώτης» δανείστηκαν κι άλλοι λαοί, όπως και άλλες, χιλιάδες λέξεις (το αγγλικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει 7.000 ελληνογενείς) και προσέδωσαν την ίδια ακριβώς σημασία, με αυτήν του Θουκιδίδη. «Idiot» στα αγγλικά είναι ο ηλίθιος, ο χαζός, ο ανόητος.
Αυτά αφορούν στην κλασική εποχή. Ποιος, όμως, είναι ο σημερινός «ιδιώτης»; Στην κλινική ψυχολογία ο «ιδιώτης» είναι «άτομο πάσχον από νοητική στέρηση», για κάποιος ψυχολόγους.
Στη σύγχρονη ορολογία είναι ο «απολιτίκ», αυτός που δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική. Που δεν ασχολείται με τα κοινά, δηλαδή. Αν στην αρχαιότητα ο «ιδιώτης» συμβιβασμένος και αναπαυμένος με τα υπάρχοντά του και αδιαφορώντας για τον διπλανό του, είχε ένα νόημα, συμβαίνει το ίδιο με τους «απολιτίκ» του σήμερα;
Είναι, δηλαδή, η απολιτικότητα, η πολιτική ουδετερότητα ενός πολίτη, ένδειξη χαμηλής νοημοσύνης; Εδώ, υπάρχουν δυο δρόμοι επεξήγησης του φαινομένου του απολιτικισμού.
Ο ένας δρόμος αφορά σε ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας, που δεν γνωρίζει καν το όνομα του πρωθυπουργού της χώρας, για παράδειγμα. Ή, το πληροφορήθηκε από τα διάφορα troll στα social media. Αυτοί είναι οι πραγματικοί «ιδιώτες» του σήμερα.
Διότι το κριτήριό τους για την πολιτική, είναι τα τρολαρίσματα στα social media, τα memes, δηλαδή, η ωδή στον ασύνορο και ταυτόχρονα, μη χρήσιμο χαβαλέ. Η διαφορά με αυτούς της αρχαιότητας είναι πως οι σημερινοί «ιδιώτες» είναι επιτηδευμένα «ιδιώτες», από μία κοινωνία που προβάλει το ευτελές, ακριβώς για να αφαιρέσει κάθε πνευματική διεύρυνση των ανθρώπων.
Για παράδειγμα: Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ υπήρξε πρύτανης του πανεπιστημίου της Σορβόνης. Θα μπορούσε να είναι ένας αυθεντικός influencer της ελληνικής κοινωνίας; Θα μπορούσε. Πόσες αναφορές έχει στην τηλεόραση αυτή η Ελένη και πόσες μια άλλη, «ωραία Ελένη»;
Η μία Ελένη πραγματεύεται την πνευματική διέγερση κι η άλλη, την ευτέλεια του πνεύματος, άρα αναπαράγει επιτηδευμένα τους «ιδιώτες» του Θουκιδίδη, θεωρώντας, μάλιστα, ότι παράγει το «θεάρεστο» έργο της ψυχαγωγίας! Αντί η Ελλάδα να προβάλει τα πνευματικά τιμαλφή της Αρβελέρ, αγωνιά για το ποια ντάμα, ανάμεσα σε τόσες «απνευματίκ» ντάμες, που θα προτιμήσει ένας πρωταγωνιστής των τηλεριάλιτι. Ο Θουκιδίδης ζει!
Ο έτερος δρόμος του συνειδητού «απολιτίκ», όπως ορίζεται στη σύγχρονη εποχή, περιλαμβάνει τους αρνητές της ομαδοποίησης, που αντιτίθενται στην κατευθυντήρια γραμμή σύμφωνα με την οποία ο πολίτης οφείλει να είναι «ενταγμένος» σε έναν πολιτικό φορέα. Γιατί; Διότι ο ενταγμένος πολίτης άγεται και φέρεται πανεύκολα από την ίδια του την ένταξη, άρα δεν είναι ελεύθερος άνθρωπος. Θα πρέπει να φιλτράρει τις απόψεις του με βάση την ένταξή του κι αν διαφωνεί, στο τέλος είναι υποχρεωμένος να τις αποθεώνει, σε μια επανάληψη του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού του Λένιν. Έχει τη δυνατότητα να διαφωνεί, αλλά μέσα σε αυστηρά πλαίσια και κανόνες.
Αυτό, όχι μόνο αντιβαίνει τις βασικές αρχές της ελεύθερης σκέψης ή συνείδησης, έννοιες αιματοβαμμένες, αλλά παράλληλα, σκαλώνει και στην πολιτική ορθότητα των καιρών μας. Η οποία πολιτική ορθότητα, όχι μόνο περιθωριοποιεί εντέχνως την διαφωνία, αλλά την κατατάσσει κιόλας με χαρακτηρισμούς «ρατσιστής, σεξιστής, φασίστας» κ.α. Και πολεμάει την διαφωνία, μέχρι να την εξαφανίσει την άποψη του «ιδιώτη», και συνεπώς τον «ιδιώτη» τον ίδιον.
Ταυτόχρονα με την ελεύθερη σκέψη – συνείδηση, αποδομείται και ο Βολταίρος. Πλέον, δεν ισχύει η ρήση – μήτρα της δημοκρατίας «διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπίσω μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες». Η διαφωνία δεν είναι αποδεκτή. Ούτε είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια εξαφανιστεί αυτή η φράση, πως και καλά ο Γάλλος φιλόσοφος δεν την είπε ποτέ…
