Κώστας Καρυωτάκης: 30 Οκτωβρίου 1896 – 21 Ιουλίου 1928
Ερνεστ Χεμινγουαίη : 21 Ιουλίου 1899 – 2 Ιουλίου 1961
Κοινός τόπος : Η αυτοκτονία, η γέννηση, ο θάνατος
Γράφει η Δέσποινα Μακρινού
Βίοι Παράλληλοι .
Γεννήθηκαν με τρία χρόνια διαφορά. Ο ένας στην Τρίπολη Αρκαδίας και ο άλλος στο Ιλλινόις των Ηνωμένων Πολιτειών. ‘Οταν ο ένας (Χεμινγουαίη) στις 21 Ιουλίου, γιόρταζε τα γενέθλια του, ο άλλος (Καρυωτάκης) την ίδια μέρα έβαζε τέλος στη ζωή του . ‘Αφησαν την τελευταία τους πνοή με τον ίδιο τρόπο . Αυτοπυροβολήθηκαν ο ένας στην καρδιά, ο άλλος στον κρόταφο.
‘Ηταν και οι δύο σπουδαίοι. Η προσφορά τους στην ποίηση, τη λογοτεχνία, τα Γράμματα υπήρξε γεναιόδωρη.
Γέννηση
Ο δικός μας Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε στις 30 Οκτωβρίου του 1896 στην Τρίπολη και ήταν το δεύτερο απο τα τρία παιδιά του Γιώργου και της Κατίγκως. Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος και έτσι η οικογένεια άλλαζε συνεχώς πόλη διαμονής.
Ο Έρνεστ Χεμινγουαίη γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου του 1899 στο Ιλλινόις και ήταν το δεύτερο απο τα έξι παιδιά του Κλάρενς Εντμοντς και της Γκρέις Χωλ. Ο πατέρας του ήταν γιατρός, αλλά και ερασιτέχνης ψαράς και κυνηγός. Διδαξε στον πρωτότοκο γιό του Έρνεστ, να αγαπά τη φύση και τον αθλητισμό.
Σπουδές
Ο Καρυωτάκης σπούδασε Νομική και για ένα μικρό διάστημα άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Οικονομικοί λόγοι τον οδήγησαν να επιλέξει μιά θέση στο Δημόσιο και να εγκαταλείψει τη Δικηγορία. Εργάστηκε σε αρκετές δημόσιες υπηρεσίες σε πολλές ελληνικές πόλεις. Λόγω των πολιτικών του φρονημάτων και λόγω της μεγάλης απέχθειας που ένοιωθε για την γραφειοκρατία, τον μετέθεταν συνεχώς.
Ο Χεμινγουαίη μετά το γυμνάσιο δεν συνέχισε τις σπουδές του και ξεκίνησε να εργάζεται ως δημοσιογράφος. Παράλληλα επέδειξε ιδιαίτερες επιδόσεις στο μπόξ και το αμερικανικό ποδόσφαιρο.
Στρατός
Το 1919 ο Καρυωτάκης κατατάχθηκε στο στρατό. Λίγους μήνες μετά πήρε οριστική απαλλαγή για λόγους υγείας.
Σε ηλικία 19 ετών, το 1918, ο Χεμινγουαίη θέλησε να καταταγεί στο στρατό για να πολεμήσει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για λόγους υγείας και εξαιτίας κάποιου προβλήματος στα μάτια, δεν έγινε δεκτός στο στράτευμα. ΄Εγινε, ωστόσο, αποδεκτός ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρου, πόστο
μέσα απο το οποίο, γνώρισε την απόλυτη φρίκη του πολέμου μεταφέροντας χτυπημένους στρατιώτες. Στις 8 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς τραυματίστηκε σοβαρά απο θραύσματα όλμου και παραλίγο να χάσει τη ζωή του.
Επέζησε απο τύχη, όταν το άψυχο σώμα ενός άγνωστου στρατιώτη τον προστάτευσε ως ασπίδα. Οι εμπειρίες του στο μέτωπο και ο μεγάλος έρωτας, που αναπτύχθηκε με μία νοσοκόμα στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν, αποτυπώνονται στο μυθιστόρημα “Αποχαιρετισμός στα όπλα”. Η άσχημη εξέλιξη του ειδυλλίου του προκάλεσε σοβαρό ψυχικό τραύμα.
‘Ερωτες
Ο πρώτος ατελέσφορος έρωτας του δικού μας Καρυωτάκη, που επίσης επηρέασε την ψυχική του κατάσταση, υπήρξε η Χανιώτισα Άννα Σκορδύλη. Την γνώρισε όταν έζησε στα Χανιά δύο περίπου χρόνια. Η σχέση δεν κατάφερε να επιβιώσει για πολύ.
Με την μετάθεση του στη Νομαρχία της Αθήνας γνωρίζει την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη που εργαζόταν προσωρινά εκεί και ερωτεύονται . Ο δεσμός τους θα κρατήσει πολύ λίγο, γιατί ο Καρυωτάκης μαθαίνει ότι νοσεί απο σύφιλη και της ζητά να χωρίσουν. Εκείνη αντιθέτως του προτείνει να παντρευτούν , πρόταση την οποία εκείνος απορρίπτει. Θα ξανασυναντηθούν μερικά χρόνια μετά όταν η Πολυδουρη νοσηλεύεται στο νοσοκομείο με φυματίωση.
Η τελευταία μετάθεση του ποιητή μας είναι στην Πρέβεζα. Εγκαθίσταται λίγες μέρες πρίν δώσει τέλος στην σύντομη ζωή του σε ηλικία 32 ετών.
Εργα – Ιδεολογία
Ο Ερνεστ Μίλλερ Χεμινγουαίη υπήρξε ένας απο τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Με τη δημοσιογραφική του πένα κάλυψε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, την καταστροφή της Σμύρνης , την ανταλλαγή πληθυσμών στη Θράκη, τον ισπανικό εμφύλιο, τον Α και Β Παγκόσμιο Πόλεμο , ταξίδεψε στην Αφρική, στην Κούβα , στην Ευρώπη.
Υπήρξε μέλος της “Χαμένης γενιάς” των Αμερικανών λογοτεχνών στο Παρίσι και τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ και το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Έζησε μιά ταραχώδη, περιεπετειώδη, γεμάτη πάθος ζωή. Παντρεύτηκε τέσσερις φορές και απέκτησε 3 παιδιά. Αγάπησε με πάθος τις ταυρομαχίες, το κυνήγι, τα ταξίδια , το μπόξ και τις γυναίκες.
Τα πιο γνωστά έργα του είναι ο “Γέρος και η θάλασσα“. “Για ποιόν χτυπά η καμπάνα“, ” Αποχαιρετισμός στα όπλα“.
Ήταν δημοκράτης με αριστερή ιδεολογική συνέπεια, καταχωρημένος στα αρχεία της CIA ως κομμουνιστής και πράκτορας της KGB. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του και λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων των γονιών του, ήταν Καθολικός , στη συνέχεια δήλωνε άθεος.
Ο Κώστας Καρυωτάκης θεωρείται ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Το έργο του επηρέασε τον Σεφέρη, τον Ρίτσο , τον Βρεττάκο.
Συνεργάστηκε με τη “Διάπλαση των παίδων” για αρκετά χρόνια και εξέδωσε το περιοδικό “Γάμπα” , του οποίου η κυκλοφορία σύντομα απαγορεύτηκε. Τα πιο γνωστά έργα του είναι οι ποιητικές συλλογές “Ελεγεία και Σάτιρες“, “Ο πόνος του
Ανθρώπου και των Πραμάτων” και το τελευταίο έργο με τον τίτλο ” Νηπενθή“. Εκτός απο ποίηση ο Καρυωτάκης ασχολήθηκε και με την πεζογραφία και την μετάφραση των “Καταραμένων Ποιητών” όπως του Μπωντλαίρ, του Βερλαίν, του Βιγιόν ,του Κορμπιέρ, του Χάινε και άλλων.
Τα δημοκρατικά του φρονήματα, σε μιά πολυτάραχη Ελλάδα του δημιούργησαν πολλαπλά προβλήματα. Οι συνεχείς μεταθέσεις, συνέβαλαν στην ήδη ταραγμένη ψυχική και σωματική του υγεία. Η κατάθλιψη τον ακολουθούσε παντού.
Το τέλος
Ο Καρυωτάκης αποπειράθηκε αρκετές φορές να βάλει τέλος στη ζωή του.
Σε μία αποτυχημένη απόπειρα γράφει ” Συμβουλεύω ὅσους ξέρουν κολύμπι νὰ μὴν ἐπιχειρήσουνε ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσουν διὰ θαλάσσης. Ὅλη νύχτα ἀπόψε ἐπὶ δέκα ὧρες, ἐδερνόμουν μὲ τὰ κύματα. Ἤπια ἄφθονο νερό, ἀλλὰ κάθε τόσο, χωρὶς νὰ καταλάβω πῶς, τὸ στόμα μου ἀνέβαινε στὴν ἐπιφάνεια. Ὡρισμένως, κάποτε, ὅταν μοῦ δοθεῖ ἡ εὐκαιρία, θὰ γράψω τὶς ἐντυπώσεις ἑνὸς πνιγμένου».
Τελικά στις 21 Ιουλίου του 1928, στις 4.30 το απόγευμα , σε ηλικία μόλις 32 ετών, στην Πρέβεζα, ο Κώστας Καρυωτάκης, περπάτησε από το καφενείο «Ουράνιος Κήπος» της Βρυσούλας προς τη θέση Βαθύ της Μαργαρώνας. Μια απόσταση περίπου 400 μέτρων. Ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με μιά σφαίρα στην καρδιά. Η τότε χωροφυλακή τράβηξε φωτογραφία του πτώματος, η οποία έχει δημοσιευθεί και τον δείχνει με κουστούμι και ψαθινο καπέλο.
Με την αυτοκτονία του δημιούργησε φιλολογική μόδα, τον Καρυωτακισμό αφήνοντας μεγάλη λογοτεχνική παρακαταθήκη στους μετέπειτα ποιητές και πεζογράφους.
Ο Ερνεστ Χεμινγουαίη, στις 2 Ιουλίου του 1961 στην πόλη Κέτσαμ του Αιντάχο, σε ηλικία 62 ετών, ταλαιπωρημένος απο την κατάθλιψη και την υπερβολική χρήση αλκοόλ αυτοπυροβολήθηκε στον κρόταφο με το κυνηγετικό του όπλο. Είχε νοσηλευτεί προηγουμένως και είχε υποστεί αρκετές φορές ηλεκτροσόκ και άλλες παρόμοιες επεμβατικές θεραπείες , που επιδείνωσαν την υγεία του και τον έφεραν πιο κοντά στην αυτοκτονία. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες κατάφερε και ολοκλήρωσε την αυτοβιογραφία του με τον τίτλο “Μιά κινητή γιορτή” που εκδόθηκε φυσικά μετά τον θάνατό του.
Μετά τον θάνατο
Ο Κώστας Καρυωτάκης έγραψε για το θάνατό του :
Αφού εδοκίμασα όλες τις χαρές !!! είμαι έτοιμος για έναν ατιμωτικό θάνατο. Λυπούμαι τους δυστυχισμένους γονείς μου, λυπούμαι τα αδέλφια μου. Αλλά φεύγω με το μέτωπο ψηλά. Ήμουν άρρωστος. Σας παρακαλώ να τηλεγραφήσετε, για να προδιαθέση την οικογένειά μου, στο θείο μου Δημοσθένη Καρυωτάκη, οδός Μονής Προδρόμου, πάροδος Αριστοτέλους, Αθήνας.
Ο Έρνεστ Χεμινγουαίη έγραψε για το θάνατό του:
“Ο κόσμος είναι ένα τέλειο μέρος για το οποίο αξίζει να παλέψεις και μισώ το ότι θα πρέπει να τον αφήσω κάποια στιγμή ”
